İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, ‘Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2020 Yılı Birinci 6 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nu açıkladı. Hazırlanan rapor, dernek binasında düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyu ile paylaşıldı. Toplantıya İHD Eş Genel Lider Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören, Diyarbakır Şube Lideri Abdullah Zeytun ve Şube yöneticileri Ercan Yılmaz ile Yakup Itimat katıldı.

Raporun açıklanması öncesinde konuşan Eş Genel Lider Yardımcısı Av. Rehşan Bataray, bölgede Kürt sorununa yönelik otoriter, şiddete ve çatışmaya dayalı siyasetlerde ısrar edilmesi nedeniyle toplumsal ömrü derinden etkileyen, fecî bir çatışma tablosuyla karşı karşıya olunduğunu söyledi. İnsan hakları ihlallerinin çatışma ortamının tesiriyle tırmanış gösterdiğini söyleyen Rehşan Bataray, azap ve makus muamele, toplanma ve şov hakkına yönelik yasaklar ve müdahaleler, niyet ve tabir özgürlüğü, basın özgürlüğü, bayana ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve toplumsal haklardaki kayıplar üzere birçok kategoride ihlallerin aktardı.

BAYANA YÖNELİK ŞİDDET 

Av. Bataray, salgının tesirli olduğu Mart ve Nisan aylarında aile içi bayana yönelik şiddet vakaları artış yaşandığını da lisana getirdi. Bataray, “Evde kalma müddetlerinin artması ve bu süreçte İnfaz Yasası’nda yapılan değişiklikler sonucu şiddet uygulayan erkeklerin hür kalması ile birlikte bayanların şiddete maruz kalma oranları da artmıştır. Alternatif müdafaa sistemlerinin yokluğuyla birlikte bayana yönelik aile içi şiddetin önlenmesi hedefiyle imzalanan İstanbul Sözleşmesi’nin iptaliyle ilgili tartışmalar başlatılmıştır. Tablo bu kadar ağır iken kontrattan çekilmek demek, bayana yönelik şiddeti ve cinayetleri onaylamak ile muadil bir mana taşımaktadır” dedi.

İktidarın İnfaz Yasası ile tutukluları ayrıştırdığını, Avukatlık Kanunu’nda yapılan düzenleme ile ise savunmayı bölmeye çalıştığını söz eden Bataray, “İmralı Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ndeki hukuk dışı uygulamalar ve ihlaller devam etmektedir. Sayın Abdullah Öcalan ve tıpkı hapishanede bulunan mahpusların haklarından yoksun bırakılma sistemi, 2020/Mart ayında  gerçekleştirilen aile görüşü ve pandemi sürecinde gerçekleştirilen bir telefon görüşmesi dışında kesintisiz ve mutlak olarak sürdürülmüştür. Ağır hak ihlali olarak söz ettiğimiz tecrit sisteminin devamı ile derin ve telafisi güç çatışma süreci ile irtibatına dikkat çekmek isteriz. Kürt probleminin tahlilinde diyalog ve müzakere tekniğinin uygulandığı çatışmasızlık sürecinde temel aktörlerden olan Öcalan’ın, bu misyonun yerine getirilmesinin şartları sağlanmalıdır, uygulanan ağırlaştırılmış tecrit derhal sona erdirilmelidir” diye konuştu.

Raporda, hak ihlalleri dataları şu biçimde paylaşıldı:

“Dur” ihtarına uymadığı gerekçesiyle 1 kişi ömrünü yitirdi, 1 kişi yaralandı. Hapishanelerde 2 mahpus ömrünü yitirdi. 3 asker ve polis, intihar ettikleri tez edilerek kuşkulu bir formda hayatını yitirdi. 1 siyasi parti yöneticisi taarruz sonucu ömrünü yitirdi. 1 gazeteci ve 3 sıhhat vazifelisi gerçekleşen taarruzlarda yaralandı. Silahlı çatışmalarda, 14 güvenlik vazifelisi ömrünü yitirirken, 15’i de yaralandı. 78 silahlı örgüt militanı ömrünü yitirdi. Çatışmalar ortasında kalan 1 sivil hayatını yitirdi. Silahlı örgütün hareketleri sonucu 15 kişi ömrünü yitirdi, 23 yaralandı. 1 kişi, silahlı örgüt militanları tarafından öldürüldü. Hudut çizgilerinde 1 kişi vurularak ömrünü yitirdi. 13 kişi ise donarak meyyit bulundu. Mayın patlamalarında 1 çocuk hayatını yitirdi. 3 çocuk, 12 bayan ve 4 erkek olmak üzere 19 kişi, kuşkulu bir biçimde meyyit olarak bulundu.”

Raporda, çatışmalı bölgelerde bulunan 3 kent ve bu kentlere bağlı 13 ilçe sonlarında bulunan onlarca bölgeyi kapsamına alacak biçimde toplamda, 8 sefer özel güvenlik bölgesi duyuruları edildiği ve belirli bölgelerdeki duyuruların periyodik halde uzatıldığı kaydedildi. 3 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 3 ilçede bulunan 62 mahalle ve mahallere bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak biçimde toplamda, 7 defa sokağa çıkma yasağı duyuru edildi. Ölen bir örgüt militanına ilişkin cenazenin PTT aracılıyla kargoyla ailesine gönderildiğine yer verilen raporda, hayatını yitiren örgüt militanlarının defin edildiği mezarlıkların en az 8 defa tahrip edildiği tespit edildi.

20 BAYAN İNTİHAR ETTİ

Bölgede 20 bayan intihar ettiği ve bir bayanın da intihar teşebbüsünde bulunduğu tespitine yer verilen raporda, “14 bayan aile içi şiddet sonucu katledildi, 13 bayan ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 1 bayan cinsel hücuma maruz kaldı. 8 bayan toplumsal hayatta atak sonucu katledildi, 6 bayan ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 4 bayan cinsel akına maruz kalırken, 1 bayan ise fuhuş yapmaya zorlandı. 3 çocuk intihar etti. 1 çocuk aile içi şiddet sonucu katledildi, 2 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 3 çocuk toplumsal hayatta maruz kaldığı şiddet sonucu katledildi, 4 çocuk ise yaralandı. 204 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 2 çocuk okulda şiddet gördü” biçimindeki bilgiler paylaşıldı.

441 TUTUKLUYA GEREKÇESİZ SÜRGÜN

Azap yasağına yönelik ihlallerin artış gösterdiğine işaret edilen raporda, 61 kişinin gözaltı yerleri dışında, 22 tutuklunun cezaevinde azap ve makûs muameleye maruz kaldığı kaydedildi. Yeniden 441 tutuklunun münasebet gösterilmeden sürgün edildiği, 35 tutuklunun ise sıhhat hakkı ihlaline maruz bırakıldığı belirtildi. Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlal bilgilerinin dikkat çektiği raporda,  bölgede birinci 6 ayda gözaltına alınan 16’sı çocuk 769 bireyden 2’si çocuk 132 kişi tutuklandığı, 638 mesken ve iş yerine baskın yapıldığı kaydedildi. (MA)

Gazete Duvar