ANTALYA- Türkiye sinemasının yakından tanıdığı isimlerden Nesimi Yetik, ikinci uzun metraj sineması “Dirlik Düzenlik” ile Altın Portakal Sinema Festivali’nde izleyici karşısına çıktı. İki kız kardeş ile annenin hayatlarındaki kırılma noktasına odaklanan sinema, fonda ‘ahlak’, ‘ekonomi’ ve ‘aile bağları’ üzere kavramları tartışıyor. Farklı dünyalardan gelen iki kız kardeşi ve bu ikili ortasında kalan annenin arayışlarını anlatan sinema, kendi içinde tekrar eden sahneleriyle eleştirilirken Asiye Dinçsoy’un oyunculuğu ve ele aldığı öykü ile izleyicilerde kuvvetli bir iz bıraktı.
Sinemanın direktörü Nesimi Yetik, oyuncular Dudu Yetik ve Betül Esener’le “Dirlik Düzenlik”i konuştuk.
Sinemanın öyküsü nasıl ortaya çıktı? Çekim süreci nasıl geçti?
Nesimi Yetik: Sinemanın kıssasını “Toz Ruhu”nu bitirdiğimiz devirde konuşmaya başladık. Aile ve insan münasebetlerindeki çıkışsızlığa odaklanmak istedik. 2015’in başlarında çalışmaya başladık ve pandemiden evvel çektik. Pandemi sürecinde uzun bir müddet orta verdik. Şenliklerin geleceği meçhuldü. Antalya ve Adana şenlikleri yapacağını açıklayınca da çabucak müracaatlarımızı yaptık.
Nesimi Yetik Sinemanın odak noktasını şöyle yorumluyorum: İki kardeş ortasındaki ahlak tartışması ve sınıfsal çatışma… Paranın ailedeki hükmediciliği ve bir ekekleşme süreci… Bu çelişkiler ‘kutsal aile’de çokça görülür. Siz bu noktada bakış açınızı nasıl kurdunuz?
Betül Esener: Bu çelişki hepimizin çelişkisi aslında… Birey olmakla aile ortasında bir ortada yaşamak ortasında gidip geliyoruz. Bunu ailelerimizde yaşamışızdır. Özgürlük için para gerekiyor ve bu bayanlar için çok daha sıkıntı. Bu türlü bir toplumda birbirimizi anlayabilir miyiz, sağlam bağlar kurabilir miyiz üzere sorulardan yola çıktık. Hicran ve Vildan karakterleri üzerinden bunu anlatmaya çalıştık. Bir yandan maddi olarak bağımlı olan ailemiz bir yandan da ortalarında sevgi bağını kurmaya çalışıyor. Çatışmamızı buradan kurduk.
Sinemanın bir diyalektiği var. Ahlak tartışması bilhassa öne çıkan bir durum. Burada empatiyi kurmak sizi zorladı mı?
Nesim Yetik: Bu sinemanın en değerli imtihanıydı. Asghar Farhadi’nin hoş bir kelamı vardır: “Filmi mahkeme salonu üzere düşünün ve herkese kendini anlatabileceği kadar kelam hakkını vermelisiniz.” Bu bizim sinemamız için de geçerliydi ve istikrar kurmaya çalıştık.
Sinemadaki çelişkiler bir yerden sonra birebir ritmde tekrar ediyor. Senaryoda tekrara düştüğünüzü ya da sıkıştığınızı düşünüyor musunuz?
Betül Esener: Tekrar sıkıntısını üzerine çok düşündük. Bizlerin hayatlarında da daima tekrar eden bir şey var ve bu çözümsüzlük daima devam ediyor. Her bahis tekraren konuşulur bizim toplumumuzda ve hayatın akışı devam eder. Bunu göstermek istedik.
Bir direktör olarak bu durum sizi huzursuz etti mi?
Nesimi Yetik: Seyirciler sineması izlerken öteki bir akış bekleyecektir ancak ben bunları göze alarak ilerledim. Yaşananları üst üste koyarak duyguyu yaratmaya çalıştım. Seyircinin karakterlere yönelik peşin kararda bulunmamasını sağlamaktı gayem.
Bu ritm seyirci de ayakta tutuyor…
Nesimi Yetik: Sinemadaki karakterlere yönelik hisleriniz biraz ileri biraz geri gidiyor. Bu elbette bir risk…
Dudu Yetik, Betül Esener, Asiye Dinçsoy ve Nesimi Yetik Dünya sanatında, neolibarel siyasetlerin hayatımızı zaptetmesinin akabinde, aile içi hesaplaşmalar daha çok anlatılır oldu. Sizin ‘aile hesaplaşması’nda şiarınız neydi?
Nesimi Yetik: Cemal Süreya’nın bir dizesi var: “Hep kazanırsın ey çözümsüzlük”. Ben de temelde insan münasebetlerine baktığımda gördüğüm ortak nokta bu. Bu türlü sorunların tahlilinin en sıkıntı olduğunu düşünüyorum. Kaygımız bu çözümsüzlüğü anlatmaktı.
Antalya Sinema Festivali’ne dair ne söylemek istersiniz?
Nesimi Yetik: Şenliğe geldik, seyirciyle buluştuk ve neden sinema yaptığımızı hatırladık. Şenliğin yapılması hayatımızdaki mana kaybını ortadan kaldırdı.
Dudu Yetik: Festivallerin olup olmayacağını bile kestiremiyorduk. Burada olmaktan çok memnunum.
Gazete Duvar
