ANKARA – Türkiye’de sayıları yaklaşık 30 bin olan asistan doktorlar uzun nöbet saatleri, giderek düşen eğitim kalitesi, hasta ve yakınlarının şiddeti üzere bir dizi meseleyle uğraş ederken, bir yandan da “ayakta kalmak” için kendileri ile savaşıyor.

Altı yıllık üniversite eğitimlerinin akabinde bir alanda uzmanlaşmak isteyen asistan tabipler, kuvvetli TUS (Tıpta Uzmanlık Sınavı) imtihanını geçtikten sonra kimi cerrahide, kimi anestezide, kimi ortopedi, kimi de çocuk hastalıkları kısmında uzman olmak için çalışıyor.

2 ila 5 yıl ortasında değişen bir süreçte asistanlığını tamamlayan tabipler, bu vakit zarfında sıhhat hizmeti vermenin artan sorunundan ötürü ne uzmanlık eğitimlerine ne de bilimsel çalışmalarına vakit bulabiliyor.

Uykusuz geçen uzun nöbetler, üzerlerindeki ağır baskılar asistan doktorların meslekten kopmasına, yanlış uygulamalara ve sıhhat hizmetinin kalitesine yansıyor. Asistan tabipler ile pandemi ile birlikte ağırlaşan çalışma şartlarına ve uzmanlık eğitimlerinin sekteye uğramasına kadar birçok mevzuyu konuştuk.

‘HASTANELERDE BÜTÜN YÜK ASİSTAN DOKTORLAR ÜZERİNDEN YÜRÜTÜLÜYOR’

Bir üniversite hastanesinde anestezi asistanlığının ikinci yılında olan A.D., hastanelerde bütün yükün asistan doktorlar üzerinden yürütüldüğünü söylüyor ve “Biz ucuz iş gücü olarak görülüyoruz, bütün hasta takibi bizim üzerimizden götürülüyor. Eğitimci hocalarla çok fazla muhatap olamıyoruz. Genelde ne yapacağımızı hoca kıdemli asistana bildirir, kıdemli asistan da bize söyler. Bir hastaneyi döndürmek asistan tabibin temel görevi değil; biz o hastanelere uzmanlık eğitimi almak için gidiyoruz. Bu sistem ne vakit asistan doktorların üzerine yıkılmaya başladı işte o vakit sonuçları çok ağır oluyor” diyor.

‘İTİRAZ ETTİK; 8 OLAN NÖBET SAATİMİZİ 14’E ÇIKARDILAR’

Asistan doktorlar üzerinden götürülen ağış iş yükünün yanında 36 saate varan nöbet sisteminin “dayanılacak gibi” olmadığını, itiraz edildiği takdirde ise mobbingle karşılaştıklarını söz eden A.D., yaşadıkları durumu şu sözlerle anlatıyor:
“Neredeyse bütün asistan doktorlar antidepresan alıyor. Zira 36 saat kesintisiz çalıştığımız oluyor ve uyuyamıyoruz. Nöbet sonraki müsaade yapmıyoruz. Mesela kendimden örnek verecek olursam ameliyathanede hastanın en vital bulgularını takip etmem gerekirken benim gözlerim kapanıyor, uyumamak için direniyorum. Bu çok berbat bir durum aslına bakarsanız ancak ne yapabilirim. Bu yalnızca bizim alanda değil, her kısımda var. Mesela bir genel cerrahi asistanı ameliyat sırasında yere düştü ve hastanın damar yolu çıktı. Allah’tan hadisenin içine düşmedi. Bu da bizleri “meslekten kopma” noktasına getiriyor, istifayı düşündürüyor. Bunun yanı sıra intihar eden meslektaşlarımız bile var. Biz bu duruma itiraz ettiğimiz anda mobbingle karşılaşıyoruz. Çalıştığımız hastanede arkadaşlarla idareye nöbet sonraki müsaade için dilekçe verdik; ayda 8 olan nöbet saatimizi 14’e çıkardılar.”

‘AĞIR ÇALIŞMA ŞARTLARI, MOBBİNGLER EN BEĞENİLEN KISIMLARIN TERCİH EDİLMEMESİNE NEDEN OLUYOR’

“Biz mesleğimizi seviyoruz fakat gayri insanı şartlar altında ne kadar dayanabiliriz bilmiyorum” diyen A.D., “Çok ağır çalışma şartları, karşılaşılan mobbingler en beğenilen kısımların tercih edilmemesine neden oluyor. Bilhassa cerrahi, kalp damar hastalıkları kısımları boşta kalıyor. Birden fazla doktorun TUS puanı iyi olsa da cerrahi kısımları tercih etmiyor. En çok tercih edilen kısımlar biyo-kimya, dermatolojidir” diye konuşuyor.

’36 SAAT NÖBETE DAYANMAMIZIN SEBEBİ YANILGI YAPMA KORKUSU’

Dr. F.K. ise Sıhhat Bakanlığı’na bağlı bir üniversite hastanesinde çocuk hastalıkları uzmanlığı kısımda 2 yıllık asistan. 36 saate varan nöbet sistemine dayanmalarının sebebi olarak “hata yapma korkusunu” gösteren F.K., “Bizi 36 saat nöbete dayandıran, yanılgı yapma korkusu aslında. Beşerle uğraşıyoruz ve yanılgı yapma korkusu ile dinç kalmaya çalışıyoruz. Nöbetlerde şayet şanslıysak birkaç saat ayaklarımızı dinlendirebiliyoruz. Tekrar arka arda tuttuğum dördüncü nöbetimde poliklinikteydim. Hastamın olmadığı birkaç saat masada uyuyakalmışım. Hasta geldiğinde beni güvenlik uyandırdı. Hasta girişini açtırmak için tekrar aşağı indi ve ben tekrar uyuyakalmışım. Bu kere de hasta uyandırdı beni. Hasta bana o an, “Siz uyuyorsunuz nasıl muayene edeceksiniz, size nasıl güvenebilirim?” dediğinde çok haklı olduğu için bir şey diyemedim. Lakin artık bedenim dayanılmaz haldeydi. Kimse 36 saat uykusuz kalamaz ” diyor.

‘ASİSTAN HEKİMKEN TEKNİSYEN HALE GELDİK’

Tekrar bir üniversite hastanesinde genel cerrahi uzmanlığı almaya devam eden 5. yıl asistanı hekim F.Ç.’nin anlattıkları şu halde:
“Asistan hekimlikte mesai ve mesai dışı (nöbet) biçiminde iki çalışma vardır. Asistan doktorlar mesai, nöbet, mesai biçiminde aralıksız çalışmaktadırlar. Yani nöbetçi olduğumuz gün saat 08:00’de başladığımız mesai sonraki gün 17:00’de biter. Asistan tabipler 10 nöbet (cerrahi branşlarda 13- 15) ile asistan hekimliğe başlamaktadır. Nöbet sonraki günkü mesai, nöbetin yorgunluğu ve uykusuzluğu ile başlamaktadır. Bu durum asistan doktorlarda dikkat eksikliği, uyuklama, uykusuzluğa bağlı anksiyete ve günün ilerleyen saatlerde uyuya kalma olarak kendini göstermektedir. Mesai bitimi de meskene giderken toplu taşıma aracında uyuya kalıp ineceği durağı kaçırma ya da daha berbatı kendi aracını sürerken uyuyakalıp kaza geçirme riski vardır. Asistan doktorlar tıpta uzmanlık öğrencileridir. Bu süreçte yaşadığımız 36 saat süren aralıksız çalışma sistemi nedeniyle bırakın ders çalışmayı yalnızca hayatta kalmaya çalışıyoruz. Bu da bilhassa asistan hekimliğimizin birinci yıllarında teorik bilgi olarak geri kalmamıza hocalarımız, kıdemlilerimiz ne derse onu uygulayan teknisyenler olmamıza sebep olmaktadır.”

TTB: ’36 SAATE VARAN NÖBET SİSTEMİ GELENEK HALİNE GELDİ’

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Asistan ve Genç Uzman Doktor Kolu ismine konuşan Betül Kaygusuz, asistan tabipler için uygulanan 36 saate varan nöbet sisteminin bir gelenek haline geldiğini kaydetti. “Asistan doktorların nöbet sonraki müsaade kullanmıyor olması ziyadesiyle olağan, insani bir durummuş üzere yaşanıyor” diyen Kaygusuz şunları söz etti:
“Asistan doktorlar bu duruma itiraz ettiğinde uzmanlarımız, eğitim sorumlularımızın baskısı ile karşılaşıyoruz. Tıpta Uzmanlık Konseyinin çıkarttığı o hususta, “Nöbet sonraki müsaade haktır” deniyor ancak bu durum başhekimlik inisiyatifine bırakılmış durumda. Alışılmış ki başhekimlik inisiyatifi de nöbet sonraki çalışma tarafında veriliyor. Branşlara nazaran farklı olsa da 36 saate varan nöbet sistemi gayri insanı şartlar altında uygulanıyor. Nöbet fiyatlarının de daha insanı şartlara çekilmesini istiyoruz. Hiçbir tabibin uykusuz koşullarda para kazanmak için poliklinik yapmak zorunda bırakılmaması talebimiz. Gece uyumamış bir tabibin bir sonraki gün saatlerce ameliyat yapması, poliklinik yapması verilen sıhhat hizmetinin kalitesini de düşüren bir durum. Nöbet sonraki işten konuta giderken arabası başında uyuyakalanlar mı dersiniz, bu nedenle kaza yapan doktor arkadaşlar mı dersiniz çok üzücü durumlarla karşılaşıyoruz. Öncelikle nöbet sonraki hiçbir asistan doktorun çalışmaya devam etmemesi öncelikli taleplerimiz ortasında.”

Gazete Duvar