DİYARBAKIR – İmralı Yüksek Güvenlikli F Tipi Kapalı Cezaevi’nde 22 yıldır tutulan PKK Başkanı Abdullah Öcalan’a yönelik tecridin sonlandırılması ve artan hak ihlallerini protesto etmek maksadıyla cezaevlerinde 27 Kasım’da süresiz dönüşümlü açlık grevi aksiyonu başlatıldı. 20’nci kümenin devraldığı aksiyon, 100’üncü gününe yaklaştı.
Türkiye cezaevlerinde başlayan hareket sınırdışında da karşılık buldu ve 18 Aralık’ta Federe Kürdistan Bölgesi’ne bağlı Mahmur Kampı’nda bayanların öncülük ettiği açlık grevi aksiyonu başlatıldı. Mahmur Şehit Aileleri Derneği’nde sürdürülen hareket, 75’inci gününe girdi.
Yunanistan’ın Lavrio Kampı’nda ise Öcalan’a yönelik tecridin sonlandırılması ve cezaevlerinde süren açlık grevlerine takviye emeliyle başlattıkları süresiz dönüşümlü açlık grevi aksiyonu 58’inci gününde devam ediyor. Kamptaki açlık grevi, Devrimci Gençlik Hareketi (TCŞ-Tevgera Ciwanên Şoreşger), Avrupa’da Kürt Bayan Hareketi (Tevgera Jinên Kurdistan a Ewropa) ve Navenda Çanda Kürdistan (Kürt Kültür Merkezi) öncülüğünde yürütülüyor.
Öcalan’a yönelik tecride karşı birinci olarak 12 Eylül 2012’de tüm cezaevlerinde açlık grevi hareketi başlatıldı. 68 gün süren aksiyon, PKK Önderi Öcalan’ın davetiyle sonlandırıldı.
2015 yılında diyalog süreci bitirildi ve bir defa daha Öcalan’ın avukatları ve ailesiyle görüşmesi engellendi. 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde kamuoyunda tasaların artması üzerine 50 Kürt siyasetçi, “Öcalan ile görüşme” talebiyle 5 Eylül 2016’da Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır Vilayet Örgütü binasında açlık grevi hareketi başlattı. Hareket sonucunda kardeşi Mehmet Öcalan, 11 Eylül 2016’da İmralı Adası’na giderek ağabeyiyle görüşme gerçekleştirdi. Görüşme sonucunda 50 Kürt siyasetçi 8’inci gününde hareketlerini bitirdi.
LEYLA GÜVEN’İN BAŞLATTIĞI AÇLIK GREVİ
Öcalan’la görüşmelerin yine kesintiye uğraması üzerine, 8 Kasım 2018’de, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı ve Hakkâri Milletvekili Leyla İnanç, tutuklu bulunduğu Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi’nde süresiz dönüşümsüz açlık grevi hareketi başlattı.
Açlık grevi hareketi Güven’in akabinde bütün cezaevlerine yayıldı.
HDP milletvekilleri Dersim Dağ, Tayip Temel ve Murat Sarısaç da partilerinin Diyarbakır Vilayet Örgütü binasında 3 Mart 2019’da açlık grevi hareketine dahil oldu.
Taleplerin karşılanmaması üzerinde nisan ve mayıs aylarında 30 tutuklu vefat orucu aksiyonu başlattı.
Farklı cezaevlerinde tutuklu bulunan 8 kişi, tecridi protesto ederek ömrüne son verdi.
Hareket 200 gün sürdü. Öcalan’ın avukatları, 8 yıl ortadan sonra 2-22 Mayıs, 12-18 Haziran ve 7 Ağustos 2019 tarihlerinde müvekkilleriyle görüşme sağladı. Öcalan’ın daveti üzerine 26 Mayıs’ta açlık grevi ve mevt orucu sona erdi.
Bu tecrübeler, bu hafıza 27 Kasım’da başlayan süresiz dönüşümlü açlık grevlerinin daha tehlikeli boyutlara ulaşabileceğini gösterir nitelikte.
Açlık grevi hakkında bilgisine başvurduğumuz ÖHD Diyarbakır Şube Yöneticisi Avukat Seda Güçlü, “Açlık grevcilerinin tek bir talebi vardır, o da tecridin kaldırılması talebidir. Bu talebin yerine getirilme sorumluluğu ise siyasal iktidarındır” dedi.
Güçlü ile açlık grevi eylemcilerinin taleplerini ve cezaevi şartlarını konuştuk.
ÖNCELİKLİ TALEP TECRİDİN KALDIRILMASI
Cezaevlerinde başlayan dönüşümlü-süresiz açlık grevi 3’üncü ayını geride bıraktı. Bu mühlet içinde açlık grevine katılanların durumunu yakından izleme imkânınız oldu mu? Açlık grevindeki mahpuslarla görüşebiliyor musunuz?
Evet, oldu. Gerek müvekkillerimiz gerekse derneğimize yapılan müracaatlar hasebiyle hapishanelere rutin bir formda ziyaretler gerçekleştirmekteyiz. Yaptığımız bu ziyaretler çoğunlukla hapishanelerde yaşanan hak ihlallerine yönelik olmaktadır. Mahpusların yaşadıkları problemleri, yaşanan ihlalleri öğrenip yeniden mahpusların talepleri ile ve yaptığımız tespitler sonucunda hata duyuruları da yapmaktayız. Şu an itibariyle 27 Kasım’da hapishanelerde başlayan açlık grevi aksiyonları 96. gününe girmiş bulunmakta. Hapishanelerde bulunan mahpuslar, 27 Kasım 2020 tarihinde başta İmralı Adası’nda bulunan Sayın Abdullah Öcalan şahsında geliştirilen tecrit olmak üzere; tüm hapishanelere ve topluma yayılan tecrit ile bir bütün olarak hak ihlallerine karşı açlık grevine başladıklarını belirtmişlerdir. Mahpusların başlattıkları hareketin öncelikli talebi, Sayın Abdullah Öcalan üzerindeki mutlak tecridin kaldırılması fakat şunu da unutmamak gerekir ki; bilhassa pandemi sürecinden itibaren gerek baskılarla gerekse hukukdışı uygulamalarla Türkiye’de bulunan tüm hapishanelere de bu tecrit hali yansımakta ve bu durum başta aileler olmak üzere tüm toplumu etkilemektedir. Hapishanelerde var olan problemler ve yaşanan hak ihlalleri zati daima gündemde. Lakin içinde bulunduğumuz süreçte açlık grevi hareketi ve pandemi birlikte düşünülünce kimi sıkıntılar var ki telafisi güç kasvetlere yol açabilecek durumdadır. Örneğin; hapishane yemekleri yetersiz olmakla birlikte, çoğunlukla mahpuslar besin muhtaçlıklarını karşılamakta zorlanmaktadırlar. Hem besin hem öteki gereksinimlerin kantinden ya da dışarıdan temini zati mümkün olmamakla birlikte kantinden alabilecekleri birtakım gereksinimler da fahiş fiyata kendilerine satılmakta ve bu formda manevi olarak sömürünün yanı sıra maddi olarak da mahpuslar sömürülmektedir. Bunun yanı sıra paklık eşyaları çok kısıtlı olarak verilmekte. Paklık için tek bir çekpas ile fırçanın verilip, bu fırça ve çekpas ile hem koridor hem de tuvaletlerin temizlenmesi istenilmekte. Bu sebeple tek bir tane paklık aracının verilmesi yüzünden hijyenik bir ortam da sağlanamamaktadır.
PANDEMİ BASKI İÇİN MAZERET OLDU
Açlık grevinin devam ettiği cezaevlerinde cezaevi yönetiminin mahpuslara yönelik tavrında değişiklik olduğuna dair bir izleniminiz oldu mu?
Alışılmış ki oldu. Son süreçte birçok hapishanede, hapishane yönetimi başta olmak üzere infaz muhafaza memurlarının da baskıları artmış durumdadır. Her manada mahpusların ömür kuralları zorlaştırılmak istenmekte, bunun için de pandemiyi mazeret olarak göstermektedirler. Mahpusların kaldığı odalarda aramalar ayrıntılı olarak yapılmakta, aramalar yapılırken odalardaki eşyalar dağıtılmakta, sayımlar ve aramalar esnasında sayıca kalabalık bir biçimde infaz muhafaza memurları odalara girmektedirler. Yemekler konusunda günden güne problemler yaşanmaktadır. Yemeklerin makus olmasının yanı sıra çok yetersiz ve besin pahası düşük yemekler yapılıp mahpuslara verilmektedir. Haberleşme ve bağlantı noktasında yeniden mahpuslara kısıtlamalar ziyadesiyle artmış bulunmaktadır. Kargolarının verilmemesi ya da geç verilmesi, birebir formda mektuplarının da gecikmeli gidip gelmesi, telefon ve aile görüşü noktasında çeşitli mazeretlerle baskıların yapılması ve provoke etme uğraşları vb. problemler grevden bu yana daha da fazla artmış durumdadır. Evet, grev öncesinde yaşanan hak ihlalleri mevcuttu fakat grevle birlikte pandemi de mazeret edilerek mahpuslar ve aileleri üzerinde baskı kurulmaya çalışılmakta ve sindirilmeleri amaçlanmaktadır. Bu manada başvurulan başka bir metot de disiplin cezalarıdır. Bu disiplin cezalarının öncelikli hedefi, infazının bitmesine az kalan mahpusların infazlarını yakmak ve tahliyelerine mahzur olmaktır. Zati ceza alıp yıllarca hapishanede kalan mahpusa bu uygulama ile aslında ikinci bir defa cezalandırma yapılmaktadır.
AÇLIK GREVİNE GİRENLER HÜCREYE KONULUYOR
Açlık grevindeki mahpusların gereksinimleri karşılanıyor mu? Gereksinimlerin karşılanmadı için teşebbüsleriniz oldu mu?
Şu an hapishanelerde açlık grevinde olan mahpusların muhtaçlıklarının karşılandığını söylemek çok güç. Zati olağan kurallarda da gerek kıyafet gerek defter, kalem, kitap üzere eşyaların temini gerekse de besin mevzularında birçok sorun yaşarlarken; şu an açlık grevi münasebetiyle hapishanelerdeki uygulamalar ve tavırlar daha da sertleşmiş durumdadır. Görüştüğümüz birçok mahpusun söylediği üzere; açlık grevine giren mahpuslar çabucak tek kişilik hücreye alınmakta, çok az ölçüde ve yetersiz limon, şeker ve tuz verilmekte ki birtakım hapishanelerde bu besinler verilmemekte, ayrıyeten verilen bu besinler da gecikmeli olarak verilmektedir. Hak ihlalleri konusunda değindiğimiz üzere; mahpusların da birçok defa bu manada besin temin etmeleri engellenmekte ya da kantin durumu (fiyatların pahalılığı, kantinde bulunmaması, yetersiz bulunması, besinlerin geç gönderilmesi, geç getirilmesi gibi) sebebiyle bu besinlerin temini zorlaşmaktadır. Şu kademede zati pandemi süreci hali mevcutken, açlık grevi aksiyonuna giren mahpusların besin temininin sıkıntı olması, ayrıyeten hijyen kurallarına dikkat edilmemesi mahpusların sıhhatlerini olumsuz etkileyecektir. Bizler dışarıda alabildiğimiz tüm önlemleri alıp olabildiğince dikkat etmeye çalışmamıza karşın salgın hasebiyle risk altındayken; hapishanelerde bulunan mahpusların öylesi şartlarda yaşamaya zorlanmaları, hukukdışı uygulamalarla baskı altında tutulmaları, bilhassa tecrit hali mahpusların önemli manada risk altında olmalarına sebep olmakta ve hayatlarını tehlikeye düşürmektedir. Bu manada bizler hem mahpusların muhtaçlıklarının karşılanması hem de yaşanan hak ihlallerinin ortadan kaldırılması; münasebetiyle gerek hapishane yönetimiyle gerekse savcılarla görüşmeler almakta, birtakım durumlarda da hukukî yollara başvurmaktayız.
‘ADALET BAKANLIĞI HAREKETE GEÇMELİDİR’
Açlık grevinin bitmesi için mahpuslarla, siyasi partilerle ve ailelerle görüşmeleriniz oldu mu?
Doğal ki öncelikle şunu söylemek gerekir ki, şahısların sıhhatini hem fiziken hem ruhen etkileyen, ömürlerinde hem bugününe ziyan veren hem de gelecekte olumsuz tesirler bırakan her türlü duruma karşıyız. Açlık grevleri de ne yazık ki böylesi olumsuz sonuçlara sebebiyet verebilecek bir aksiyon. Lakin şunu da belirtmek gerekir ki; hareketin bitmesi noktasında mahpusların tek kuralı taleplerinin karşılanması. Taleplerinin karşılanmasıyla lakin grevi sonlandıracaklarını belirtmektedirler. Bu kapsamda gerek mahpuslarla yaptığımız görüşmelerde gerekse ailelerle yapılan görüşmelerde grevin sonlanması için taleplerin karşılanması gerektiğini, aksi halde aksiyona devam edeceklerini belirtmektedirler. Bizler, hukukçular, insan hakları savunucuları olarak açlık grevi aksiyonuna başvuran mahpusların başta sıhhat hakkı olmak üzere, ömür haklarının korunması için tüm yetkililerin gerekli hassaslığı göstermesi gerektiğini vurgulamak istiyoruz. Bugün itibariyle açlık grevcilerinin tek bir talebi vardır, o da tecridin kaldırılması talebidir. Bu talebin yerine getirilme sorumluluğu ise tekrar siyasal iktidarındır. Taleplerin karşılanmayıp, hapishanelerde devam eden süresiz-dönüşümlü açlık grevleriyle ilgili olarak, aksiyoncu mahpusların sıhhat ve ömür hakkına yönelik ortaya çıkacak üzücü sonuçlardan da yeniden siyasal iktidar sorumlu olacaktır. Bu nedenle öncelikle Adalet Bakanlığı’nın ve ilgili kurumların bir an evvel harekete geçmesi gerekmektedir.
Daha önce de tekraren belirttiğimiz üzere, mahpusların talepleri tüzeldir ve açlık grevi aksiyonu konusunda yetkililerin, önemli sıhhat problemleri yaşanmadan gerekli önlemleri alması ve mahpusların taleplerini pahalandırmak üzere harekete geçmesi gerekmektedir. Probleme, temel hak ve özgürlüklerin temel alınarak yaklaşılması ve taleplerin bu doğrultuda kıymetlendirilerek tahlile kavuşturulması gerekmektedir. Bu manada bir an evvel Adalet Bakanlığını, ulusal ve memleketler arası hukuk ve insan hakları kurumlarını harekete geçmeye davet ediyoruz.
Gazete Duvar
