Özgür Gündem Gazetesi’nin KHK ile kapatılmasına dair “ihlal” kararı veren Anayasa Mahkemesi, kararının münasebetinde “Süreli yayınların fakat ‘geçici olarak’ kapatılabileceği istikametindeki emredici karara karşın kapatma önleminin süreksiz olarak uygulanmamasının” anayasaya alışılmamış olduğuna hükmetti.

‘BASIN VE TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ İHLAL EDİLDİ’

Gazetenin kapatılmasının Anayasa’nın 26’ncı ve 28’inci unsurlarınca teminat altına alınan “ifade” ve “basın özgürlüğü” ihlali olduğu istikametinde karar veren AYM, kararının münasebetinde KHK’lerin 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrası ilan edilen Fevkalâde Hal (OHAL) kapsamında çıktığını hatırlatılarak, gazetenin kapatılmasının OHAL’in ilanını gerektiren nedenle alakalı olmadığını belirtti.

Mezopotamya Ajansı’nın haberine nazaran AYM’nin gerekçeli kararı şöyle: “Anayasa Mahkemesi, inanılmaz idare adaplarının uygulandığı devirlerde alınan önlemlere ait ferdî müracaatları incelerken Anayasa’nın 15. hususunda ortaya konulan temel hak ve özgürlüklere ait garanti rejimini dikkate alacağını belirtmiştir. Bakanlığın görüşünde gazetenin süreksiz kapatılması kararının OHAL esnasında alındığına, hakikaten bu kararın ardından 675 sayılı KHK ile gazetenin terör örgütlerine yahut Ulusal Güvenlik Kurulunca devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelere aidiyeti, iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu kıymetlendirilerek kapatılmış olduğuna yönelik bir açıklamaya yer verilmiş ise de ne Başsavcılığın gazetenin süreksiz olarak kapatılması talebinde ne kapatma kararını veren Sulh Ceza Hâkimliğinin ne de itiraz makamının kararlarında süreksiz kapatma kararının OHAL kapsamında alınan önlemlerden olduğuna ait bir saptama yapılmıştır.”

’15’İNCİ HUSUS KAPSASMINDA DEĞERLENDİRİLEMEZ’

Karada, “Olağanüstü idare adapları devletin varlığına yönelmiş inanılmaz bir tehdidi yahut mevcut bir tehlikeyi olağan önlemlerle ortadan kaldırmanın mümkün olmadığı hâllerde ve devleti olağan nizamına döndürmek gayesiyle başvurulan yöntemlerdir” denildi: “Bu prestijle OHAL kapsamında alınacak önlemlerin OHAL’i doğuran sebeplerin bertaraf edilmesine yönelik olması gerektiği izahtan varestedir. Hasebiyle müracaat konusu erişimin engellenmesi önleminin OHAL periyodunda alınmış olması tek başına, bu önlem aracılığıyla tabir özgürlüğüne yapılan müdahalenin Anayasa’nın ‘Temel hak ve hürriyetlerin kullanımının durdurulması’ kenar başlıklı 15. unsuru kapsamında kıymetlendirilebileceği manasına gelmez. Bununla birlikte süreksiz kapatma kararının OHAL’in ilanını gerektiren nedenle alakalı olmadığı görülmektedir. Gerçekten ne Başsavcılığın talep yazısında ne de sulh ceza hâkimliklerinin gerekçeli kararlarında süreksiz kapatmanın OHAL önlemleri kapsamında olduğunu bildiren bir ibare bulunmaktadır. Bu nedenle somut müracaatta Anayasa’nın 15. hususu istikametinden ayrıyeten bir inceleme yapılmayacaktır.”

Anayasa 15. unsur: Savaş, seferberlik yahut harika hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen yahut büsbütün durdurulabilir yahut bunlar için Anayasada öngörülen teminatlara muhalif önlemler alınabilir.

TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALİ

AYM kapatma kararının süreksiz olmadığına yönelik değerlendirmelerde bulunarak bu durumun ihlal olduğunu vurguladı: “Sonuç olarak, somut olayda birinci derece mahkemesi gazetenin kapatılması tarafında bir önlem kararı vermiş lakin daha baştan önlemin uygulanması öngörülen bir müddet belirlemediği üzere önlem mühletince de alınan karar ve yaşanan öbür gelişmeler kararın süreksiz olarak alınmadığını göstermektedir. Anayasa’nın 28. unsurunun sekizinci fıkrasının müddetli yayınların lakin ‘geçici olarak’ kapatılabileceği tarafındaki emredici karara karşın kapatma önleminin süreksiz olarak uygulanmaması Anayasa unsurunun kelamıyla çelişen ve anayasa koyucunun iradesine ters bir yorum olmuştur. Açıklanan münasebetlerle süreksiz bir müddet için alınabileceği belirtilen müddetli yayının kapatılması biçimindeki önlemin uygulanması öngörülen müddetin meçhul olması nedeniyle Anayasa’nın 28. unsurunun son fıkrasında yer alan karara muhalif davranıldığı sonucuna ulaşılmıştır.”

AYM gazetenin kapatılmasının söz özgürlüğüne ters olduğu istikametindeki kararı için de şu değerlendirmelerde bulundu: “Yukarıda yer verilen konular ışığında, müracaatçıların tabir ve basın özgürlüklerine yönelik Anayasa’nın 28. unsurunun sekizinci fıkrasına dayanılarak yapılan vadeli yayının süreksiz olarak kapatılması formundaki müdahalenin Anayasa’nın kelamına uygun olmadığı ve kanunla öngörülmediği kanaatine ulaşılmıştır. Bu nedenle müracaatçıların Anayasa’nın 26. hususunda garanti altına alınan söz özgürlüğünün ve 28. unsurunda garanti altına alınan basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”

YASALLIK KOŞULU

AYM, gerekçeli kararında son olarak şu sözlere yer verdi: “İş bu ihlal kararı, müracaat konusu müddetli yayının süreksiz olarak kapatılması kararının Anayasa’nın kelamına uygun olmadığı ve yasallık koşulunu karşılamadığı gerekçesiyle söz ve basın özgürlüklerini ihlal ettiğinin tespiti ile sonlu olup, kararda, sulh ceza hâkimliğince verilen süreksiz kapatma kararını sonlandıran, müddetli yayının 675 sayılı KHK ile büsbütün kapatılması halindeki OHAL önlemi tarafından rastgele bir inceleme yapılmamıştır.”

Gazete Duvar