Burcu Özkaya Günaydın
Senem Arın, 24 yaşında bir bağlama ustası. Arın, tam manasıyla usta sözünün altını dolduruyor ve çocukluğunda duyduğu bağlama tınısının peşinden gidiyor; hem çalıyor hem söylüyor hem de yapıyor. Bağlamanın bir ağaçtan ezgilere hakikat uzanan seyahatinin her etabında eşlik ediyor.
Dersim’de ‘Cem’lerde başlayan bağlama aşkı, Senem Arın’ı Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Çalgı İmali ve Tamir Bölümü’ne götürüyor. Mezun olduktan sonra da memleketi Dersim’e dönen Senem Arın, burada bir bağlama üretim atölyesi kuruyor. Senem Arın ile atölye kurma fikrini, bağlamayı ve müziği konuştuk.
BAĞLAMA HAYATIMIZIN TAM ORTASINDA
Öncelikle bağlamayla olan bağınızdan başlamak isterim. Bu derin muhabbet nerelere dayanıyor?
Bağlama, bizim yaşadığımız coğrafyada daima karşılaştığımız bir enstrüman. Hayatımızın bir kesimi. Sonradan ayrılmış bir yeri yok bizler için, her vakit vardı. Çocukluğumda siyah bez bir kılıfın içinde bir bağlama meskenin yüksek bir köşesinde asılı dururdu. Çocukların dokunmasına pek müsaade verilmezdi. Vakit zaman büyüklerimiz çalardı. O vakitlerden itibaren daima ilgim var bağlamaya.
Bağlama sonradan görüp, hayatımıza aldığımız bir enstrüman olmadığı için hayatımızın tam ortasında duruyor; mesken muhabbetinde, cemlerde, arkadaş ortamlarında daima var. Birinci tanıdığım, tınısını duyduğum yer Cemler. Bağlama Alevilik inancının tam ortasında olduğu için bir kültüre de dönüştü. Ben de bu inançtan, kültürden geliyorum. Cemde duyduğum ezgi, beni bağlamayı çalmanın ötesine kadar götürdü.
Senem Arın‘BİZİM TOPRAKLARIN EN BÜYÜK SORUNU: KÜLTÜR BURADA DOĞUYOR, BATIYA GİDİYOR’
Bağlama çalma görebildiğimiz bir durum fakat mutfağa girip bağlamayı yapma çok başka bir tutku. Bir kıssası var mı?
2015 yılından bu yana bu iş ile uğraşıyorum. Siz sorunca farkına vardım. 6 yıl, hayli vakit geçmiş. Bağlama yapmak ziyadesiyle emek ve bir yerde de cüret istiyor. Hani bir işi iyi yapabilmek için sevmek gerekiyor ya bende de bu sevgiyle başladı. Lakin şöyle bir öyküm var: Lise vaktinde Cafer hocam vardı, onunla birlikte bağlama dersleri almaya başladım. Bağlamaları tamire gönderdiğimiz bir yer vardı. Bağlamaların tamiri uzun sürdüğü için haftalar sonra bize ulaşıyordu. Hocamız ‘Keşke bizden biri de bağlama tamiratı yapabilse’ dedi.
O devir bu türlü bir niyet oluşmadı bende. Daha sonra Adıyaman’da konservatuvar kısmını kazandım. Orada okuduğum vakitlerde, bir bağlama ustası olan Abuzer ustayla tanıştım. Atölyesine gidip geliyordum. Sol elindeki iki parmağını kaybetmesine karşın çok hoş işler yapıyordu. ‘Çalamıyorum fakat yapabilirim’ diyordu. Abuzer Usta beni çok etkiledi. Sonra Adıyaman’da okulu bıraktım, İzmir’de imtihana hazırlandım. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Çalgı Üretimi kısmını kazandım. Bağlama yapma serüvenim bu türlü başladı. Okul bitince 5-6 ay kadar İstanbul’da kaldım, sonra memlekete Dersim’e geldim. Bizim toprakların en büyük sorunu, kültür burada doğuyor, batıya gidiyor. Ben kültür buradan devam etsin istedim.
Birinci bayan bağlama ustası diye tanındınız. Daha evvel bayanlar bağlama üretimiyle hiç uğraşmamış mıdır, bilginiz var mı bu mevzuda?
Dışarıda genelde usta çırak bağı ile yürüyor çalgı üretim işi. Biz Çalgı Üretimi kısmı çıkışlıyız. Benden evvel bağlama üretimini seçen olmuş lakin devamı gelmemiş ne yazık ki. İki bayan arkadaşımız daha şu an bağlama üretimiyle ilgileniyor. Ben bu işten umutluyum. Çoğalacağız. Beşerler buraya çocuklarını bilhassa getiriyor, sanata ilgi duymalarını istiyorlar. Ben çalgı üretimi kısmına hazırlanmak için kimseye ulaşamamıştım vaktinde. Artık en azından bu hususta çalınabilecek bir kapı var.
Bağlamada hangi ağaçlar kullanılıyor, size has tasarım, çalışmalarınız var mı?
Son vakitlerde en çok kullanılan ağaçlardan biri maun. Türkiye’de yetişmiyor, dışarıdan geliyor. Onun dışında dut, ardıç kullanılıyor. Eski sazlarda gürgen çok kullanılırmış. Hala da devam ediyor. Klavye ve boğaz kaplaması için kendi tasarımlarım var. İmza üzere düşünüyorum bunu. Beşerler beni, yaptığım işi tanıdıkça yıllar sonra ‘Senem’in işi’ desinler isterim tabi. Emek verdikçe olacaktır elbette.
‘HEM DUYGUSAL HEM KİMYASAL BİR BAĞ OLUŞUYOR’
Her mesleğin zorluğu var sizin mesleğin zorluğu var mıdır? Bağlama yaparken tüm dünyanın geriliminden kurtulur musunuz?
Söylediğim üzere işi seviyorum, bağlamaya gönül vermek gerek lakin zorluğu var natürel. Üretim işinde çok fazla kimyasal kullanıyoruz; cila, zımpara, toz… Zorlukları, bu işi yaptığım müddette hissedeceğim. İki gün boyunca geçmeyen bir baş ağrısına neden oluyor bu kimyasal hususlar. Tekrar insan sıhhati açısından ziyanlı birçok ağaç da mevcut. Bu kadar zorluktan sonra ortaya çıkan enstrümanı görünce tüm yaşadığım zahmetleri unutuyorum ve tekrar başa dönüyorum. Zati o imal evresinde bağlamayla kimyasalın yanı sıra duygusal bir bağ da oluyor. Ortalama 2 ay birlikteyiz. Her kademesinde bir emek var. Alıcısına gönderirken bağlamadan ayrılmak istemiyorsunuz. Bir burukluk oluyor. Bu da işin tatlı yanı diyelim.
Siz de genç yeni kuşak Z kuşağındansınız. Bu neslin türkülere, bağlamaya ilgisi var mı?
Dışarıdan ilgisi yok üzere görünüyor lakin bence bedel var. Yani yaşadığım çevreyi baz alıyorum, ben umutluyum… Bağlamanın üretimine, çalmaya, kültüre, kıssalara de azımsanmayacak hoş bir ilgi var.
.Etraftan siparişin dışında online satışınız da mevcut sanırım.
Olağan. Alanımız geniş bu bahiste. Etraf vilayetlere de gönderim yapıyorum, yurt dışına da. Bu noktada internet, alanımızı çok genişletti. Her yerden bize ulaşanlar oluyor.
‘KADIN VE ÇOCUKLARA ÖĞRETMEK İSTİYORUM’
Bu kadar genç yaşta değerli bir işi muvaffakiyetle yapıyorsunuz… Gayeniz, projeleriniz var mı?
Başımdan, gönlümden geçen istekler, maksatlar daima oluyor ancak meskendeki hesap her vakit çarşıya uymayabiliyor. Şunu diyebilirim alanımda, işimde daima ileriye bakıyorum. Uygun koşulları oluşturabilirsem yapmak istediğim çok şey var elbette. Kısa vadede bayanların bağlamanın her alanında var olabileceğini göstermek istiyorum. Bu mesleği bilhassa bayan ve çocukların öğrenmesine dair amacım var. Şu anda da beşerler çocuklarını getiriyorlar, çocuklarımız bağlamayı yapmayı da öğrensin diyorlar. Bu bahiste örnek oldum diyebilirim.
Bağlama yapmak; çalmak, söylemek üzere bir kültür olur mu ne dersiniz?
Benim isteğim de bu. Bizde çabucak hemen her konutta bağlama olur, çalan söyleyen de çok olur. Bağlama yapmak, enstrüman yapmak çok yapılan bir şey değildi. Ben artık bunun da kültürleşeceğini düşünüyorum. Hatta buradan çağrım olsun; gelin bir arada yapalım, çalalım, söyleyelim. Bağlama çalarken söylenen türkülere kulak verildiğinde berbatlığa dair bir şey bulamazsınız. Sevgiyle, güzellikle yoğrulmuş bir kültür. Her daim sürmesi dileğiyle…
Gazete Duvar
