Bahçe kalıcılığın ta kendisidir zira daima geleceği işaret eder ve ulaştığı yakın geleceklerde daima bir sonrakine yönelecek kadar sonsuz bir büyüme içerir. İnsanı dünya üzerinde bir noktaya bağlar. Kimi mevsimlerde iki üç gün bile bahçeden ayrılmak imkansızdır. Yoksa pek çok bitkiyi ve o sene verdiğiniz emeğin bir kısmını heba edersiniz. İnsan bir bahçesi olduğunda savaşların neden çıktığını, insanların toprakları için neden çaba verdiğini anlayacak üzere olur. Verilen emek ve vakit o denli büyüktür ki hop diye bırakıp gidemezsiniz. Bakir bir arazinin verimli bir tarım toprağına dönüşmesi, toprak içindeki dengelerin oluşması nereden baksan beş yılı bulur.
Bahçelerin de farklı tipleri var. Bir zerzevat bahçesi ya da çiçek bahçesi, yetiştirilen bitkilerin birkaç ayda olgunluğa ulaşması sayesinde çabucak her yerde kısa müddette kurulabilir. Ancak içinde ağaçlar ve çalılar olan bir bahçe 5, 10, hatta 20 yılda asıl biçimine kavuşur. Hele özel bir tesir hedeflenmişse, mesela belirli yerlerde bitkilerden oluşan yüksek, yeşil duvarlar ya da orman ağaçlarından bir koruluk ya da bütün muhtaçlığımızı temin edecek bir meyve bahçesi, o vakit bu maksada ulaşmak için harcanacak emek ve vakit katlanarak artar. Bazen bir insanın ömrünü bile aşabilecek bir mühlet.
Bahçe insanı sürekli geleceğe taşıyan bir şeydir. En kolay bir zerzevat, çiçek ekiminde bile en azından birkaç ay sonrasına maddi, manevi yatırım vardır. Eser kaybı yaşayıp hüsrana uğranınca daima gelecek sene düşünülür, kusurlardan çıkarılan derslerle sonraki yılın ekme dikme planları yapılır. Hele bir meyve ağacı ekince en azından üç dört sene sonrası beklenir. Bazen o da hastalanır, kurur, rastgele bir şartı beğenmediği için nazlanır ya da aldığınızı zannettiğiniz fidan olmadığı için hiç istemediğiniz çeşitte bir meyve ağacına mahkum olursunuz. Formuna itina gösterilmiş, dikkatle tasarlanmış, farklı ağaç, çalı ve çiçek tiplerinden oluşan, gıdanızı da temin edeceğiniz bir bahçenin büyümesini, gelişmesini izlemekse insanın tahminen bütün hayatına yayılacak bir süreçtir. Benim için de bizim bahçemiz, kendimi hayatımın sonuna kadar içinde hayal ettiğim yer.
Pekala bir bahçıvan öldükten sonra bahçesine ne olur? Olağan bizde bahçecilik pek tutkuyla ve fikirle yapılmadığı için daha bu cins bahisleri kaygı etmeye, konuşmaya bile başlayabilmiş değiliz. Bahçeciliğin değerli olduğu memleketlerde bir bahçıvan öldüğünde bahçesinin de onunla birlikte öldüğü kabul ediliyor genelde. Çok muazzam ve olduğu üzere korunmak istenen kıymetli bir bahçe değilse mülkün yeni sahibinin insafına kalıyor. Sonuçta bu da bir zevk problemi, kimisi daha doğal bir çayır görünümünü seviyor, kimisi çok simetrik ve geometrik sınırlardan hoşlanıyor, kimisi kendini doyurmayı önceliyor, kimisi çiçeklere bayılıyor… Yeni gelen kişi tahminen o 30 yıl evvel ekilmiş, bin bir ihtimamla büyütülmüş ağacın çok gölge yaptığını düşünüp kesecek, tahminen çalıları kazıyıp bir yüzme havuzu yapmak isteyecek, tahminen bahçenin nasıl bir şey olduğuna dair bir fikri olmadığı için dümdüz çim yapacak, tahminen geniş alanlarına beton dökecek, tahminen bahçeyi çok cılız bulup bol bol yeni bitkiler ekecek… Bahçe bahçıvanıyla birlikte ölür zira bahçe sonuçta bir fikrin eseridir ve lakin onu üreten zihnin dinamikliği içinde hayatiyet kazanır, değişir, dönüşür, gelişir, büyür. Onu yaratan zihin olmadığında bahçe de ister istemez öteki bir şey olacaktır.
Bahçeciliğin değerli bir yaratıcılık ve üretkenlik alanı olduğu memleketlerde bir bahçenin, bahçıvanı hayatta olduğu surece canlılığını koruyacağına kesin gözüyle bakılır. Pekala bizde durum nedir? Bir bahçe, sahibi ne kadar istiyorsa o kadar mı yaşar, yoksa devlet ve belediye ne kadar müsaade veriyorsa o kadar mı? Bizim çöl üzere susuz bir zirvenin üzerine kurduğumuz, sığ topraklı, kuru bahçemiz çok uzun vakit alan büyüme sürecini daha ne kadar sürdürebilir mesela? Tam beşinci yılında nihayet büyüyecek galiba bu ağaçlar hissi vermişken bir sonraki beş yıl neler getirebilir? Bir kilometre yakınına bir taş ocağı yapılabilir mi? Ülkemizde 85 bin küsur taş ocağı ruhsatı verildiğine nazaran her bahçenin, hatta her yerleşimin bir iki kilometre yakınına bir taş ocağı yapılması pekala mümkün.
Kirazlıyayla’daki üzere ağaçları kesen, göleti kurutan, tarlalara giden yolu kapatıp buğday hasadını engelleyen bir maden tesisi de kurulabilir, yüzde 79’una maden ruhsatı verilen Kazdağları’nda olduğu üzere hektarlarca alandaki ağaçları traşlayan, su havzasını zehriyle tehdit eden bir altın madeni de açılabilir, Konya’nın Ilgın köyünde olduğu üzere tarlalara ivedi kamulaştırmayla el koyulup kömür ocağı da yapılabilir, Artvin’in Pilarget köyünde olduğu üzere HES yapılarak derelerine, su kaynaklarına el de konabilir. Şu anda ülkemiz üzerinde kurulmuş ya da kurulacak bir bahçenin süreksiz olma ihtimali kalıcı olma ihtimalinden çok daha büyük. Hasankeyf’in betona gömüldüğü bir ülkede üç beş bağın, bahçenin, tarlanın ne ehemmiyeti olabilir?
Ülkemiz hiçbir vakit iyi yönetilmedi, ülkemizde hiçbir vakit halkın refahı ve memnunluğu düşünülmedi tekrar de 80 öncesine kadar ülkenin doğal ve tarihi varlıklarını muhafazaya çalışan bir devletten bahsedilebilirdi. Şu anda memleketin delik deşik dağlarına, dev otellerle betonlaşan kumsallarına, tek bir yeşil alan bırakmayacak halde plansızca yapılaşan kentlerine, gitgide azalan orman varlığına baktığımızda sefil bir sömürge ülkesi görüyoruz. Devletimizin çok uluslu şirketlerin ya da iktidara yakın müteahhitlerin ve iş insanlarının kolluk gücü olarak hizmet verdiği, vatandaşın en pahalı varlıklarının, topraklarının, sularının, ormanlarının bir anda buharlaşıverdiği, hiçbir kuralın olmadığı, hukukun her an çiğnendiği bir sömürge ülkesi. Bizde de, bütün dünyada da tabiata ve halka bu ihaneti yapan milliyetçi muhafazakâr iktidarlar.
Bilim beşerlerine nazaran dünya tarihindeki altıncı kitlesel yok oluş başladı bile. Son kırk yılda dünya üzerindeki yabanî hayvan nüfusu yüzde 60 azaldı. Böcek ve arı çeşitlerindeki keskin düşüş telaş verici. Önümüzdeki yıllarda bilhassa sıcakların artmasıyla şu anda pandemiden ölen insan sayısından daha fazlasının yalnızca sıcaklardan ölmesi bekleniyor. Doğal fakir ülkelerin, fakir insanları daha önemli tehdit altında. Bütün iklim modelleri Akdeniz havzasında kış yağmurlarının yüzde 10 ila yüzde 60 azalacağını iddia ediyor. Bilhassa bizim de bulunduğumuz doğu Akdeniz havzasında. Güneyimizdeki ülkelerdeki bitmeyen huzursuzluğun ve savaşların bir müddettir devam etmekte olan bu kuraklıkla irtibatlı olduğu düşünülüyor. Önümüzdeki birkaç on yıl içinde bildiğimiz manada medeniyetin sona ereceği hatta insan soyunun bile tükenebileceği konuşuluyor. Ve bütün dünya, yaklaşan bu felakete faşist-kapitalist başkanlarla koşuyor. Çünkü kapitalizmin kendini sürdürmek için faşizmden öteki devası kalmadı. Pekala bizim dünyayı sermayedarlara yağmalatmak dışında dermanımız yok mu?
Dünya bizi ve diğer milyonlarca canlıyı doyuran ve dinlendiren bahçemizdir. Değil bizim küçük küçük bahçelerimiz, hayatımızı mümkün kılan bu koskoca bahçe bile gözden çıkarılmış durumda. Dünyayı yöneten faşistler, güzellerine gitmeyen birtakım fazlalıklardan, fakirlerden, azınlıklardan kurtulacaklarını ve bu büyük felaketi para kuvvetiyle atlatacağını zanneden para babalarıyla yollarına devam edeceklerini düşünüyorlar muhtemelen. Şu anda sürdürülmekte olan hem etraf siyasetleri hem de bu salgından sonra benimsenen sıhhat siyasetleri, bu nefret dolu faşist başların insanlığın büyük kısmını gözden çıkardığını gösteriyor. O gözden çıkarılan kesitlerse maalesef bu faşist yöneticileri en çok destekleyen bölümler.
Bir yandan da atak altındaki herkes bahçesini korumak istiyor. Bütün ülkede beşerler cansiperane doğayı ve topraklarını müdafaaya çalışıyor. Köyümüze yapılması planlanan taş ocağı vesilesiyle bunu görme imkânı bulduk. Mevzu toprak olduğunda, berbatlığa karşı ortak iyi savunulduğunda farklı siyasetler birlikte davranabiliyor. Gerçek tehdit, insanların hayatlarına gelip dokunduğunda ayıltıcı bir tesiri olabiliyor. Kimse tabiatının bozulmasını, ziraî üretimin elinden alınmasını, hayatının sıhhatsiz ve tatsız bir hal almasını istemiyor. Kentler aslında bu intihari sistemin yine üretilmesi üzerine heyeti, muhtaçlığın bir hayat biçimine dönüşmüş olduğu yerler. Ancak kırlarda hâlâ manalı bir üretim faaliyeti mümkün. Şu anda Türkiye’nin onlarca yerinde köylüler aslında bu manalı ömür formunu muhafazaya çalışıyor. Çok yaşlanmış olsalar da, sayıları çok azalmış olsa da.
Tek bir karış toprağımızı, tek bir ağacımızı, tek bir tarlamızı, tek bir bahçemizi bu akıl dışı üretim faaliyetine kurban etme lüksümüz kalmadı lakin kırlarda hepimizin bahçesi olan dünyayı savunan bir avuç insan genelde yalnız. Bu yalnızlık dirençlerini azaltmıyor lakin yenilmelerini kolaylaştırıyor. Bu ülkede toprağını, tabiatını savunan yaşlı köylü bayanlara biber gazı atılıyor fakat güçlü bir itiraz oluşturamıyoruz. Bizi bitirecek şey, müesses nizamın “bu hayasız akını” değil kendi “hayasız umursamazlığımız” olacak maalesef.
Altı yıldır her gün en az iki, çoğunlukla 4-5 saat çalışarak ektik, biçtik, çöl üzere bir yerde, çok olumsuz şartlarda bir bahçeyi yeşerttik. Bu susuzlukta meyve randımanı çok düşük olsa da sene boyunca sebzemizi büyük ölçüde bahçede yetiştirmeyi başardık. Geleceğimizi burada görüyoruz. Taş ocağının yapılmaması için bütün köyle birlikte uğraş veriyoruz. Elimiz fazla zayıf sayılmaz, umudumuz var. Şayet burada yaşamayı imkânsız hale getiren bir gelişme olursa tekrar öbür bir yere gidip sıfırdan bir bahçe kurmayı düşünüyoruz. Tahminen bu sefer geçiciliği de hesap ederek.
İşte bizim bu mikro ölçekte yaşadığımız şey şu anda bütün dünyada makro ölçekte yaşanıyor. İnsan çeşidinin budalalığıyla tetiklediği 6. kitlesel yok oluş başladı. Dünyamızı kaybediyoruz. Çaresiz değiliz lakin çaresiz olduğumuzu düşünmek pasifliğimiz içinde bizi rahatlatıyor. İngilizce bir tabir var “I can’t be bothered” bunu tam çeviremiyorum. Hiç kendimi sıkamam, hiç kendimi üzemem, hiç kendimi zorlayamam üzere bir şey. Bütün bunları aç kaldığım vakit düşünürüm, bütün bunları susuz kaldığım vakit düşünürüm, bütün bunları etrafımda beşerler sıcaktan sinek üzere ölürken düşünürüm, bütün bunları daha yaşanır bir yer bulma umuduyla çıktığım göç yollarına çıkıp sonlara yığıldığımda düşünürüm lakin şu anda hiç kendimi sıkamam. Tüketimimi hayatta azaltamam, alışkanlıklarımdan asla vazgeçemem, bir etraf hareketini bile destekleyemem, bir imza bile atamam, bir paylaşım bile yapamam. Halbuki hepimizin yapabileceği şeyler var. Kalın başlı bir tanıdığımıza bütün bunları tane tane anlatıp bizi nelerin beklediğini ve bunun nelerden kaynaklandığını anlamasını sağlamak bile değerli bir başlangıç olabilir.
Evet her şey süreksiz, biz bütün canlılar aslında ölümlüyüz, bahçe de canlı ve süreksiz. Her gün can yakan böylesi bir yozlaşmaya gırtlağımıza kadar batmışken çoğumuz umutsuzca “yok olalım daha iyi” diyoruz bazen. Yapılacak şeyler olduğu halde yapamadığımız, yapmadığımız için bu türlü berbat bir sona kendimizi mahkum etme fikri bana çok koyuyor. Aklı çalışan herkesin görebildiği bir çıkış var buradan. Kapitalizmden vazgeçilebilir. Bu bahiste önemli ciddi düşünen beşerler yazdıkları kitaplarla bize yol gösteriyor. Kolay bir planlamayla durum süratle değiştirilebilir. Propagandayla beşerler bu türlü aptal ve gereksiz canlılara, kaba ve sevimsiz canavarlara dönüştürülebildiyse pekala aksi de mümkün. Yeni bir başlangıcı konuşmanın vakti geldi. Yeni bir başlangıcı istemenin, nasıl yapılacağını anlatmanın, dünyayı kurtarmak için adımlar atmanın vakti çoktan geldi. İnsan tabiatına uymayan, insanı çürüten ve doğayı yok eden bu sistemden kurtulmanın vakti geldi. Tahminen küçük bir köylü hareketine dayanak vermekle, dünyayı savunanların gerisinde kalabalıklaşmakla işe başlanabilir.
Gazete Duvar
