Latin Amerika ülkesi Brezilya’da, tedbir almayı reddederek Covid-19 salgınını derinleştiren çok sağcı devlet lideri Jair Bolsonaro ile ordu ortasında görülmemiş bir kriz yaşanıyor. Savunma bakanının birdenbire misyondan alınması sonrasında üç kuvvet kumandanı eş vakitli olarak istifa etti.
Kumandanların istifasında, Bolsonaro’nun ordu üzerinde denetim uygulama teşebbüslerinin ve askerlere kendisine takviye açıklaması yapmaları için baskıda bulunarak anayasayı ihlal etmesinin rol oynadığı belirtiliyor. Bolsonaro’yu Ocak 2019’da vazifeye gelmesinden bu yana en büyük siyasi kriziyle karşı karşıya bırakan gelişmeler, korona virüsü salgınında son bir günde 3 bin 780 kişi Covid-19’dan ölmesiyle eş vakitli yaşandı.
‘ORDU SİZİN ŞAHSİ GÜCÜNÜZ DEĞİL’ YANSISI
Brezilya Kara Kuvvetleri Kumandanı Edson Pujol, Deniz Kuvvetleri Kumandanı Ilques Barbosa ve Hava Kuvvetleri Kumandanı Antônio Carlos Moretti Bermudez’in istifası, savunma bakanı Fernando Azevedo e Silva’nın pazartesi günü ansızın misyondan alınmasıyla tetiklendi. Brezilya basınına nazaran, temelinde Bolsonaro’nun eski bir dostu ve eski bir asker olan, otoriter idarelere dayanağını de gizlemeyen Silva, devlet liderine ‘silahlı kuvvetlerin anayasaya sadık olduğunu ve Bolsonaro’nun şahsi gücü olmadığını’ söyledi; üç dakika süren bu görüşmeyle de kovuldu. Reuters’a konuşan bir kaynak da, “Bolsonaro silahlı kuvvetlerin hükümete daha fazla müdahil olmasını istiyordu. Kamuoyu önünde takviye açıklamaları talep etti. Azevedo e Silva buna karşı çıktı” dedi.
‘BREZİLYA TARİHİNDE BİR İLK’
Brezilya basınına nazaran kuvvet komutanlarıy da, salı sabahı yeni savunma bakanı Walter Braga Netto’yla birinci görüşmelerinde hararetli tartışmalar yaşayarak istifa kararı aldı. Folha de São Paulo gazetesi, Brezilya tarihinde birinci defa üç kuvvet kumandanının birden bir devlet lideriyle uyuşmazlık yaşayarak birebir anda istifa ettiğini yazdı.
Bolsonaro’nun, Kara Kuvvetleri Kumandanı Edson Pujol’un misyondan alınmasını daha evvelden de talep ettiği belirtiliyor. Pujol, Brezilya’da ordunun politize edilmesine kamuoyu önünde karşı çıkmış, 314 binden fazla Brezilyalının vefatına yol açan Covid-19 salgınında Bolsonaro’nun karşı çıktığı halk sıhhati önlemleri için de baskı yapmış bir isimdi.
‘ORDUDA DİRENİŞ VAR’
Estado de São Paulo gazetesinin müelliflerinden Eliane Cantanhêde, son gelişmelere ait yorumunda, Bolsonaro ile ordu ortasında bir otoriterlik krizi yaşandığını belirtti. Savunma bakanının misyondan alınması için “Bu durum bize, silahlı kuvvetlerin kıymetli bir kanadının -ordu, donanma ve hava kuvvetlerinin- otoriterliği, darbeleri ve anayasa ihlalini kabul etmediğini gösteriyor” diyen Cantanhêde şöyle devam etti: “Bolsonaro herkesin kendisine tabi olmasını ve ne talimat verirse bunu yerine getirmesini istiyor. Ve artık ordudaki birçok kişi ‘Hayır efendim, bunu yapmayacağız’ diyor. Bu son derece değerli zira silahlı kuvvetlerde rastgele bir darbe tellalığı ve Bolsonaro’nun otoriter projesine karşı direniş olduğu manasına geliyor.”
KİLİT SORU: SEÇİM SONUÇLARINI KABUL ETMEZSE ‘YENİ’ ORDU NE YAPACAK?
Eski toplumsal irtibat bakanlarından Thomas Traumann ise yaşananları ‘gerçekten tarihi’ diye niteleyerek şu yorumu yaptı: “Brezilya üzere bir ülkede ve Bolsonaro’nunki üzere bir idarede ordu kumandanını değiştirmek olağan değil. Bu hakikaten önemli bir durum zira Bolsonaro’nun adamlarından birinin, askeri darbe müdahale tehdidinde bulunan bir idarenin devrinde fiilen ordunun başına geçmesi manasına geliyor. Gerçi bu tehditlerin ne kadarının gerçek, ne kadarının siyasi tabanını ateşleme gayeli olduğunu bilmiyoruz. Bu durum şu ana kadar telaffuzdan ibaret kaldı. Lakin ordunun en doruğundaki ismi değiştirirseniz, bunu gerçeklik haline getirmeye bir adım daha yaklaşırsınız.”
Traumann, “Eğer Bolsonaro seçimleri kaybeder ve sonuçları kabul etmezse silahlı kuvvetler ne reaksiyon verecek? Benim için kilit ehemmiyetteki soru bu” dedi.
LULA’NIN DÖNÜŞÜ HEYECAN YARATTI
Bolsonaro’nun gelecek yılki seçimlerde yine seçilme umudu, eski solcu devlet lideri Luiz Inácio Lula da Silva’nın hakkındaki yolsuzluk suçlamalarından aklanarak geçen ay siyaset sahnesine dönmesiyle ağır bir darbe aldı. Bir periyodun tanınan devlet lideri Lula’nın, 2022’deki seçimlerde adaylığını koyması istikametinde ülkede büyük bir beklenti var.
Son anketlere nazaran, Bolsonaro’nun dayanak oranları yüzde 30’a düştü. Devlet liderini salgında yaşanan trajediden şahsen sorumlu tutanların oranı ise yüzde 43.
BİR GÜNDE 3 BİN 750 KİŞİ ÖLDÜ
Brezilya’da son bir günde 3 bin 870 kişi Covid-19’dan ölürken, toplam can kaybı 314 bine yaklaştı. Ülkedeki teyit edilmiş hadise sayısı da 12.5 milyonu geçti. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
