ANKARA – Muhalefetteki altı siyasi partinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ üzerinde mutabakata varmasının akabinde Cumhur İttifakı’ndan seçim kanunda değişiklik atılımı geldi.

İttifaklardaki istikrarları değiştirmesi ve partilerin yeni stratejiler kurgulaması sonucu doğuracağı söz edilen seçim kanunu değişikliğine ve partisinin bu süreçteki tavrına dair, Saadet Partisi Genel Lider Yardımcısı Seçim ve Hukuk İşleri Lideri Bülent Kaya ile konuştuk.

‘UZUN BİR BİRLİKTELİĞE GEREKSİNİMİMİZ VAR’

İktidarın telaffuzunun bilakis, “Baskın seçim” ihtimalinin ortadan kalkmadığını, ancak iktidarın kendi lehine uygun seçim kanunuyla seçime girmek isteyeceğini söz eden Kaya’ya nazaran, Meclis’e gelen kanun teklifinde erken seçime dair iki ipucu var.

Seçim kanunundaki değişikliğin gündeme gelmesinin akabinde Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin yeni bir ‘üçüncü ittifak’ kurma ihtimalinin kamuoyunda tartışıldığını, kendilerinin de bu durumu izlediğini belirten Kaya, “Ağırlıklı olarak AK Parti seçmenlerinden oy alabilecek bu üç partinin iş birliği sinerjisi kesinlikle seçmende olumlu karşılanır” dedi.

Saadet Partili Kaya’nın Gazete Duvar’ın sorularına cevapları şu halde:

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem konusunda altı siyasi parti olarak uzun bir çalışmanın akabinde mutabakat metni imzaladınız. Bunun yankılarını nasıl ölçütünüz? Beklentileriniz karşılandı mı?

Farklı siyasi fikirlere sahip insanların bu kadar kutuplaşmış bir toplumda bir ortaya gelebilme ihtimali uzun müddettir muhtaçlık duyulan bir şeydi. “Başaramazlar” üzere temkinli bir yaklaşım vardı. Sonra, “Galiba yapacaklar” üzere bir optimistlik, en sonunda da topluma umut vererek 28 Şubat’taki toplantıyla sonuçlandı. Fakat bu bir kademe yalnızca. Türkiye’nin mutabakat metnindeki prensiplere nazaran yönetilebilmesi, sistemin dizayn edilebilmesi için uzun bir sürece ve uzun bir birlikteliğe muhtaçlığımız var. Genel toplumsal kabul olumlu. İktidarın da bundan huzursuz olması toplumsal yansımalarının olumlu olduğunun işareti.

‘SAADET PARTİSİ BU ÇEŞİT BİRLİKTELİKLERİ BİRİNCİ DEFA YAPMIYOR’

Saadet Partisi’nin tabanında bu bahiste görüş ayrılıkları olduğu tezleri gündeme geldi. Altı siyasi partinin yan yana olmasından Saadet Partisi tabanı huzursuz mu?

Siyasi stratejilerle ilgili herkesin kendine nazaran bir doğrusu, yaklaşımı olur. Saadet Partisi ve Ulusal Görüş Hareketi bu çeşit birliktelikleri birinci kere yapmıyor. Geçmiş periyotlarda de farklı siyasi partilerle yaptı. Partimiz, tabanımız, teşkilatlarımız bunu kendi içerisinde tartışır lakin kesin bir karar olduktan sonra çok cüzî firelerle yoluna devam eder. Bir bölünmeye yol açmaz. Tartışmanın olması da iyi bir şey. Yol yürürken hangi noktalara dikkat etmemiz gerektiğini göstermesi açısından için bize işaret veriyor.

‘CUMHUR İTTİFAKI KENDİ GETİRDİĞİ SİSTEMİN ALEYHLERİNE DÖNMEYE BAŞLADIĞINI DÜŞÜNÜYOR’

Cumhur İttifakı’nın seçim kanununda değişiklik öngören kanun teklifi Meclis’te görüşülecek. Teklifi genel itibariyle siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçince AK Parti’nin referandumdaki temel taahhüdü şuydu: Artık hükümet başka bir sandıktan çıktığı için idarede istikrar var, temsilde adalet için baraj sıfır. Ancak 2018 seçimlerine giderken gördük ki Cumhur İttifakı yüzde 10 barajını koruma ederek, muhalefet partilerinin bir ortaya gelemeyeceğini düşünerek ittifak oylarının birlikte sayıldığı bir sistemi getirdi. 2018’de bu ittifaklar sistemini getirirken maksatları Türkiye’yi daha demokratikleştirmek, seçim sistemini adil hale getirmek değildi. Bugün, kendi getirdikleri sistemin aleyhlerine dönmeye başladığını düşünüyor. O periyot Cumhur İttifakı’nın bölünmüş durumda olan muhalefet partilerini yenmesini amaçlayarak bu sistemi getirdiler. Birinci denemelerinde Millet İttifakı’nın ortaya çıkışıyla bu sonucu alamayacaklarını gördüler. İlerleyen devirde Millet İttifakı’nı bölme uğraşına girdiler. Bölemeyince de bu seçim kanunuyla, oy oranı fazla olan ittifakın avantajını ortadan kaldırmak istediler.

‘BUGÜN GETİRDİKLERİ SİSTEM DE AKSİNE DÖNECEK’

Konuttaki hesap çarşıya uymadı mı?

Bu uymadığının bir göstergesi. 2018’de bunu getirdiler. O seçimde uygulanmamış olsa Cumhur İttifakı 303 milletvekili çıkarıyordu. 2019 lokal seçimlerine giderken tekrar muhalefetin başka ayrı belediye lideri çıkaracaklarını düşünerek Cumhur İttifakı olarak ortak adaylar çıkardılar. Buradan beklenti, ‘muhalefet başka adaylar çıkaracak biz seçimleri alabiliriz’di. O da işlemedi. CHP ve İYİ Parti iş birliği yaptı, HDP stratejik oylar kullandı hesapları tekrar tutmadı. Bugün getirdikleri sistem de bilakis dönecek. İttifakların yüzde 7 genel baraj dışında bir manası kalmadı. MHP’nin yüzde 7 baraj sorunu yoksa Cumhur İttifakı içerisinde neden yer alıyor? Bu ittifakta devam ediyorsa baraj sorunu var demektir. Şayet iddialıysa ittifakın içerisinde yer almaması gerekiyor. Daha evvel yüzde 10 seçim barajını birtakım partiler Meclis’e giremesin diye koruma etmişlerdi, bu seçimde de kendi arzuladıkları partiler girebilsin diye düzenleme getiriyorlar.

‘OYUNLARI BOZMAK İÇİN STRATEJİLER KESİNLİKLE GELİŞTİRİLİR’

Cumhur İttifakı’nın yasa teklifini 2018 seçim sonuçlarına dayanarak yaptığı, ancak bugünün seçmen tercihinin çok daha farklı olduğu ve bu nedenle bu teşebbüsün Cumhur İttifakı’nın lehine sonuçlanmayacağı değerlendirmeleri de yapılıyor. Katılıyor musunuz?

Bunu 2018’e nazaran yapıyorlar lakin öncesinde Millet İttifakı’nı parçalamaya çalıştılar. Millet İttifakı bölünmediği üzere ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ üzerinden daha da genişledi. Genişleyince, birçok yerde oyların birlikte sayılmasından ötürü Cumhur İttifakı’nın dezavantajlı duruma düşeceği ve Meclis çoğunluğunun Millet İttifakı’nda olabileceğine dair tasa oluştu. Artık getirdikleri düzenlemeyle oy oranları az olsa dahi Meclis çoğunluğunu muhalefete kaptırmamak, kaptırsalar bile 360 milletvekili ile anayasa değiştirecek bir çoğunluğun elde edilmemesini umuyorlar. Ancak ben bunun sonuç vermeyeceğini düşünüyorum. Siz siyasal mühendislik yaptığınız vakit rakiplerinizin de bu hesapları yapmasını yasal hale getiriyorsunuz. Bu oyunları bozmak için stratejiler kesinlikle geliştirilir.

‘İTTİFAKLAR DEĞERİNİ MÜDAFAAYA DEVAM EDECEK’

Teklifin bilhassa bir hususu çok dikkat çekti. Artık oyların hesaba katılmamasından ötürü vilayet içinde ittifak oyları hesaba katılmayacak. Bu durum ittifakları nasıl etkileyecek?

Cumhurbaşkanlığı seçiminde baraj yüzde 50+1, Meclis’teki baraj yüzde 7. Meclis seçimlerine giren partilerin tıpkı vakitte bir iktidar olma üzere eforu olmasaydı ittifaklar değerini neredeyse yitirecekti. Lakin şu an siz Türkiye’yi iktidar olarak yönetmek istiyorsanız elbette Meclis’te de belirli bir çoğunluk elde etmeniz gerekiyor. Şayet Cumhurbaşkanlığı seçiminde bir ortaklaşma kelam mevzusuysa milletvekili seçimlerinde azamî milletvekili çıkarma arayışında olursunuz. Cumhurbaşkanının güçlü bir Meclis’e de muhtaçlık duyacağı göz önüne alınırsa ittifaklar değerini muhafazaya devam edecek.

‘HÂLÂ BASKIN SEÇİME GİTME İHTİMALİMİZ VAR’

Bu adımdan sonra muhalefetin önündeki formüller değişti mi? Bu seçim kanunu teklifinden çıkış yolu muhalefet açısından nasıl şekillenecek?

Seçim yasası teklifinin nisan ayı ortasında yasalaşacağını öngörecek olursak, bu seçim kanunuyla seçime girebilmek için bir yıl sonra yani Nisan 2023’ten sonra bir seçim yapılması gerekiyor. Önümüzde hâlâ mevcut maddeyle baskın seçime gitme ihtimalimiz var. Matematik yaparken bugünün datalarıyla bir hesaplama yapamayız. Bir yılda partilerin alacakları aralık var ve seçmen değişiklikleri kelam konusu olabilir. Buraları görmek gerekiyor. Her partinin seçmen takviyesi nereye kadar yükseliyor, hangi seçim bölgelerinde nasıl bir iş birliği muhtaçlığı var. Bu mevzu bugünün değil seçim vaktinin şartları. Fakat elbette bu mevzular partilerin mutfaklarında müzakere edilecektir ancak karar vermek için hangi şartlarda seçime girdiğimizi görmemiz gerekiyor. Bugün her parti kendi oy oranını arttırmak için yarış içerisinde olacak.

‘ÜÇ PARTİNİN İŞ BİRLİĞİ SİNERJİSİ SEÇMENDE OLUMLU KARŞILANIR’

Seçim kanunundaki değişikliğin akabinde, Saadet Partisi’nin öncülüğünde Millet İttifakı’nın yanı sıra üçüncü bir ittifak formülü konuşuluyor. Bunun önü açık mı? Saadet Partisi, örneğin Gelecek Partisi ve DEVA Parti’siyle ‘üçüncü bir ittifak’ kurabilir mi?

Bu ihtimal şu an partilerin kurmaylarından fazla kamuoyunda tartışılan bir ihtimal. Biz de kamuoyundaki bu tartışmaları izlemekle yetiniyoruz. Bu partilerin ikisi yeni kurulan partiler ve seçmen nezdindeki görünürlüklerini artırmaya çalışıyorlar. Saadet Partisi olarak bu AK Parti periyodunda aşikâr bir oy oranına sıkışmış olsak da Türkiye’nin güçlü bir siyasal damarının temsilcisiyiz. Oy oranlarımızın çok üzerinde seçmen kitlemiz var. Bu bagajdan, bu prangalardan kurtulduğumuz vakit o siyasal tabanı temsil etme hasebiyle çok süratli bir müddette toparlanıp, yüksek oy oranlarına ulaşma ihtimali olan partiyiz. Yüklü olarak AK Parti seçmenlerinden oy alabilecek bu üç partinin iş birliği sinerjisi kesinlikle seçmende olumlu karşılanır. Ancak bu nasıl formüle edilir, ittifak içerisinde nasıl yer alır, seçim şartlarını gördüğümüzde bunu kıymetlendirmemiz gerekir.

‘İKTİDAR MUHALEFETİ HAZIRLIKSIZ YAKALAMAK İSTEYEBİLİR’

İktidar kanadı teklife dair, yasalaşmasının akabinde bir yıl sonra uygulanabileceğinden ötürü “Erken seçim yok” dedi. Siz erken seçim bekliyor musunuz? Ya da olmalı mı?

Şu an Türkiye’nin siyasal kuralları bir erken seçimi zorluyor. Yönetemeyen bir iktidar var. Tribünlerden maçı seyreden bir teknik takım, iktidar var. Maçın gidişatına müdahale edemiyorlar. Erken seçim kaidelerinin oluştuğunu düşünüyorum. Siyasi partinin elinde iki tane seçim yasası var. Birincisi mevcut olan ikincisi de değiştirmek istedikleri. İktidar günün şartlarında hangi yasanın kendisi için avantajlı olduğunu düşünürse o kanunla seçime gitmek isteyecektir. Hasebiyle bir baskın ya da erken seçim ihtimali ortadan kalkmadı. İktidar her ne kadar bu seçim yasasını değiştirse de, değiştirdiği yasanın kendi aleyhine olduğunu gördüğü an erken seçim kararı alabilir. İktidar erken seçim beklentilerini ortadan kaldırarak iktisatta düzmece bir bahar havası oluştuğu devirde süratli bir halde baskın seçimle muhalefeti hazırlıksız yakalamak da isteyebilir. Bu teklifin erken ve baskın seçimi gündemde tuttuğunu düşünüyorum. Teklifte buna dair birtakım işaretler de var.

‘SEÇİME KATILMASINI ARZULADIKLARI TAVŞAN PARTİ VAR’

Ne üzere işaretler?

Örneğin seçim şuralarının yasanın geçmesinin akabinde üç ay içerisinde değiştirileceğini söylüyor. Haziran 2023’te bir seçim olacaksa ne için bugünden seçim şuralarını değiştirme muhtaçlığı hissediyorsunuz? Seçimden üç ay evvel de bu heyetleri değiştirebilirsiniz. Yasa yürürlüğe girdikten üç ay içinde bu seçim heyetleri oluşuyorsa, sanki eylülde bir baskın seçim ihtimali mi var? Bu bir soru işareti. Bir öbür soru işareti de şu: Seçime katılma yeterliliğiyle ilgili düzenleme var. Vilayet ilçe ve kongrelerini iki kereden daha fazla ihmal eden partilerin de seçime katılabileceğini söylüyorlar. Burada seçime katılmasını arzuladıkları bir tavşan parti var. Ancak bu parti şimdi seçime katılma koşullarını taşımıyor.

İKİ İPUCU

O ‘tavşan parti’ hangisi?

Tansu Çiller konuşuluyor. Cem Uzan, Genç Parti konuşuluyor. Burada bir parti var. O adrese ısmarlama bir unsur. Bu unsurun kapsadığı parti Haziran 2023 seçimlerine rahatlıkla yetişebilir. Niçin? Zira vilayet ve ilçe kongrelerini Aralık 2022 tarihine kadar yaparsa zati Haziran 2023’teki seçime katılabilir. Demek ki burada bir parti var, seçime katılmasını istiyorlar. Haziran 2022 ya da Eylül 2022’de bir seçim olduğu vakit bu partinin örgütlenme kuralını yerine getiremeyeceği için bu husus konulmuş oluyor. Bu iki ipucu, baskın seçimde kullanmak istedikleri unsur olarak görünüyor.

‘GERİYE YALNIZCA MATEMATİKSEL KURGULAMA KALDI’

Millet İttifakı tüm formülleri, seçim stratejisini bugünden pahalandırıyor mu?

İttifakların zihni hazırlığının olması çok değerli. 2018’den bu yana geçen süreçte herkesin kabul ettiği bir Millet İttifakı hükmî kişiliği var. Zihnen hem seçmen hem de toplum bu ittifaka hazırlandı. Geriye yalnızca bu ittifakın matematiksel kurgulanması kaldı. Bunu da seçimden evvelki bir ayda kurmak çok sıkıntı olmaz zira bir temenni, iyi niyet ve bir ortada durma isteği var. Zihnen hazır olan bir seçmene karşı bunu formalize etmek çok sıkıntı olmasa gerek.

‘YEMEK YİYELİM DAĞILALIM TOPLANTISI OLMAYACAKTIR’

Altılı masa ikinci sefer 27 Mart’ta DEVA Partisi’nin konut sahipliğinde toplanacak. Masa farklı hususlarda büyüyecek mi? Sizin öngörünüz ne?

12 Şubat’ta başkanların yaptığı toplantı, 28 Şubat’ta açıklamış olduğumuz parlamenter sistem mutabakatıyla ilgili son görüşmelerin yapıldığı, kamuoyuyla paylaşıp paylaşılmayacağının karar verildiği toplantıydı. Birinci toplantıda, bunu açıklayalım lakin daha da kurumsal hale getirecek birliktelikleri, çalışmaları yapmamız lazım diye bir temenni ortaya çıkmıştı. 28 Şubat’ta Ali Beyefendi ‘ikinci toplantıya ben konut sahipliği yapayım’ dedi. Başkanlar tipi yaparak hangi hususları konuşalım diyor. Bu çalışmayı değerli buluyorum. Bu salt bir “yemek yiyelim Türkiye’nin problemlerini konuşup dağılalım” toplantısı olmayacaktır. Daha somut iş birlikleri, ileriye dönük yol haritalarıyla ilgili bir plan çıkar diye düşünüyorum.

Altılı masanın dağılmadan yoluna devam edeceğini öngörüyor musunuz?

Seçim yasasının gayesi bu altılı masanın bir ortaya gelmesinin dehşetiydi. Seçim yasasının bir başka gayesi da bu altılı masayı dağıtmayı içeriyor olabilir. O tuzağa düşmeden birlikteliği artırarak devam ettirmek lazım. Bizim gayemiz seçim kazanmak için bir ortaya gelmek değil. Yönetilebilir bir Türkiye ve yapısal sıkıntılarına tahlil üretebilen bir Meclis. Bu fotoğrafı açığa çıkarmaya çalışıyoruz.

Gazete Duvar