Türkiye iktisadının yılın birinci çeyreğinde sağladığı büyüme; daha yüksek cari açık, daha yüksek enflasyon, daha fazla borçlanma ve çalışanların gelirlerden aldığı hissenin daha da azalması değerine geldi. İktisat sayılara nazaran büyürken, bu durum ne halka yansıdı ne de istihdama… Pandemi devrinde direkt sağlanan dayanaklarda dünyada son sıralarda yer alan Türkiye, kredide ise listenin en üstlerine yerleşti. Borç parayla (kredi) yapılan harcamalar da büyümenin motoru oldu! İktisatçı akademisyen Hakan Kara’nın tabiriyle ‘krediye dayalı büyüme modeli ve enflasyon yoksulluğu artırdı’.
SAYILARIN SÖYLEDİKLERİ…
TÜİK bilgilerine nazaran iktisat birinci çeyrekte, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 7, bir evvelki çeyreğe nazaran ise yüzde 1,7 büyüdü.
Sayılardaki ayrıntılara bakıldığında, büyümeye en büyük katkı, özel tüketim harcamalarından (yüzde 7,4) geldi. Harcamaları ise yatırımlar takip etti. Net ihracatın katkısı yüzde 1,17de kaldı.
BÜYÜME ÇALIŞANLARIN GELİRLERİNE YANSIMADI
TÜİK’in açıkladığı bilgilere nazaran dikkat çeken bir öbür durum ise iktisat büyürken, çalışanların gelirlerden aldığı hissenin azalması oldu. Çalışanların, Gayrisafi Katma Bedel içerisindeki hissesi geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 39,0 iken bu oran 2021 yılında yüzde 35,5 geriledi.
ENFLASYONU TETİKLİYOR
Artan cari açık ve tüketim harcamaları ise büyümeyi üst taşırken, tıpkı vakitte enflasyonu da yükseltiyor. İktisatçı Mahfi Eğilmez, bu ilişkiyi şu tabloyla özetledi:
BÜYÜME İSTİHDAMA DÖNÜŞMEDİ, BORÇLULUK ARTTI
Memleketler arası iktisat ve finans uzmanı Dr. Murat Kubilay da, bu kısır döngüye ait şu yorumda bulundu: “Bundan biz değil ana ticaret ortaklarımız; Almanya, Çin ve Rusya keyifli oldu. Büyüme istihdama dönüşmedi lakin dış ticaret açığına dönüştü. Kamu borçluluğu arttı, yarı/tam batık banka kredileri de çoğaldı. Borcumuzu hala ödüyoruz; dış borç kaynaklarımız Londra ve New York da şad.”
İktisatçı akademisyen Hakan Kara ise toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, pandemi devrinde yaşananların, iktisadın temel performans göstergesinin GSYH büyümesi olmadığını bir kere daha gösterdiğini belirterek, “Yılın ikinci çeyreğinde GSYİH yüzde 20’nin üzerinde büyüyecek ama genç bayanların yaklaşık yarısı fiilen işsiz kalmaya devam edecek” dedi.
SAHİDEN BÜYÜYEN İKTİSADIN CDS RİSK PRİMİ BU KADAR YÜKSEK OLUR MU?
İktisatçı-yazar Mustafa Sönmez de, yüksek enflasyon-cari açık ve işsizliğe dikkat çekerek, “İlk çeyrek büyümesi yüzde 7 geldi. Tek başına, pembe. Lakin etrafına bak: Yüzde 18 enflasyon, yüzde 28 gerçek işsizlik ve yükselen cari açık vb. Büyümede baz tesiri de var, stoka üretim de. Gerçekte büyüyen bir ülkenin 409 cds, risk primi olur mu?” diye sordu. (EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
