DUVAR -ABD gemilerinin Karadeniz’e gitmesi planı üzerine çıkan tartışmaların akabinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin Montrö Muahedesi’ni harfiyen uyguladığı iletisini verdi. Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Biden ortasındaki görüşme konusunad “ABD tarafı ‘planlıyoruz’ dedi. Biz de her gün ne vakit olacak diye sormuyoruz” dedi.
NTV’de konuşan Çavuşoğlu’nun açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
UKRAYNA TANSİYONU: Rusya’yla Türkiye ortasında birçok alanda işbirliği var, ikili ticaret hacmimiz, yatırımlar, güç yatırımları ayrıyeten Suriye’de Libya’da hatta artık Karabağ’da ortak müşahede misyonumuz var. Bazen karşı taraflarda olmamıza karşın işbirliğine dönüştürebiliyoruz. Burada Türkiye iki ülke ortasında taraf değil. Türkiye’nin tavrı açık, istikrarlı ve yapan. Rusya’yla da etkilemez, Ukrayna’yla da etkilemez.
MONTRÖ: Türkiye Montrö mutabakatını harfiyen uyguluyor. Tüm kıyıdaş ülkeler içinde, mutabakata taraf ülkeler ve kıyıdaş olmayanlar için de uyguluyor. Ne Rusya’nın ne diğerinin telaşının olmaması lazım. 2020’de ABD’de 14 başvurusu olmuş. 5’ini iptal etmiş, 9’u geçmiş. Kurallar belirlenmiş, Boğazlar’da geçiş kurallar çerçevesinde oluyor.
KANAL İSTANBUL: Kanal İstanbul tartışması büsbütün farklı. Kanal İstanbul’un Montrö’yle bir ilgisi yok. Gemilerin geçiş hem Boğaz’dan hem Çanakkale Boğazı’ndan geçişleri düzenlenmiş ve Karadeniz’de kalış ve toplam tonajı belirlenmiş. Geminin nereden geçtiğinin değeri yok. Ne kadar kalabileceği ve tonaj belirlenmiş. Ticari gemiler fiyatsız geçiyor. Kanal İstanbul açıldığı vakit ticari gemilerin geçmesi fiyatlı olabilir. Bu Montrö’yü ihlal manasına gelmez.
ABD DIŞİŞLERİ BAKANI İLE GÖRÜŞME: Sayın Blinken’la telefonda yaptığım birinci görüşme ve Brüksel’deki birinci fiziki görüşmede ikili münasebetlerimizi enine uzunluğuna değerlendirdik, sıkıntıları da lisana getirdik. Gerek S400, gerek ABD’nin YPG ve PKK’ye verdiği dayanağı konuştuk. Olumlu hususları da konuştuk. Bir yol haritasında ilerlememiz gerektiği konusunda mutabıkız. Birinci iki görüşmede bunları değerlendirdik fakat son görüşmemizde ikili ilgilerimizde diyaloğun devam etmesi konusunda birkaç cümleden sonra daha çok Afganistan, İstanbul Konferansı, Suriye ve bölgesel bahislerde ne düşündüğümüzü konuştuk. Bu son derece kıymetlidir. İkili ilgilerde olumsuz bahisler da var, olumlu hususlar da var. Bunları bir kenara bırakarak bölgesel hususlarda birlikte çalışma dileği geleceğe yönelik olumlu bir adımdır. Stratejik kıymeti gösterir. Başka problemlerin da tahliline sebep olacak dersek çok iyimser bir yaklaşım içinde oluruz. Öbür sıkıntıları çözmemiz için yol haritası üzerinde samimi bir biçimde müzakere edip uygulamada da göstermemiz gerekiyor. Çözemezsek CAATSA, S400, FETO, ABD’nin PKK’ya verdiği dayanaklar bu formda devam ederse doğal bağlantılarımızı olumsuz manada etkiler”
BİDEN’IN ERMENİ SOYKIRIMINI TANIMA VAADİ: Geçmişte de lider adayları seçim vaatlerinde buna benzeri telaffuzlarda bulundu. Türkiye-ABD bağları kıymetli. Biden idaresinin de bunun farkında olduğunu düşünüyoruz. ABD üzere bir ülke sık sık insan hakları ve memleketler arası hukuk hususlarında hatırlatmalarda bulunuyor. ABD memleketler arası hukuku tanıyorsa bu türlü bir karar vermez. Bir söz kullandı, kullanmadı, bir siyasetçi kullandı diye tarih değişmez. Soykırım tarifi BM tarafından 1948 yılında pek net bir halde açıklanmıştır.
RUSYA NE DEMİŞTİ?
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Montrö Boğazlar Mukavelesi’nin alternatifi bulunmadığını söylemişti. Zaharova, “İlgili tüm devletlerin buna sorumluluk şuuruyla yaklaşacağını umuyoruz. Elbette bu mevzuda Türkiye, özel bir role sahip” tabirlerini kullanmıştı.
Montrö Boğazlar Mukavelesi’nin Karadeniz’e giren, kıyıdaş olmayan ülkelere ilişkin savaş gemilerine tonaj, mühlet sınırlaması ile birtakım kategorilerdeki gemiler için silah çeşidi kısıtlaması getirdiğine dikkat çeken Zaharova, Karadeniz havzasına girişle ilgili bildirimleri gönderme prosedürünün de bu mukaveleyle düzenlediğinin altını çizmişti. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
