Dünya her geçen gün ısınıyor. Mevsimlerin yeri değişiyor. Tabiatın istikrarı geçen her gün bozuluyor.
Birçok hükümet dünyanın yüzey sıcaklığındaki artışı yüzyıl sonu itibariyle 1.5 santigrat derece ile sınırlamayı hedefliyor. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne taraf olan 197 ülkeden 192’si Paris İklim Mutabakatı’nı imzaladı. Türkiye muahedeyi imzaladıktan 5 yıl sonra onayladı ve 2053 yılına kadar net – sıfır emisyon gayesini de kamuoyuyla paylaştı. Fakat biliyoruz ki Türkiye kömüre dayalı güçte hâlâ kararlı bir adım atmadığı üzere kirli enerjiyi desteklemeyi sürdürüyor.
Kömüre dayalı gücün lokomotifi kömürlü termik santraller. Siz bir yere kömürlü termik santral açmak istediğinizde karşınıza çıkan mahzurlardan en değerlisi bence para, yani finans. Finansman arayışına giren birçok şirket de bankaların kapısını çalıyor.
‘SANAYİ DÖNÜŞÜMÜ’
350 Türkiye ile Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) “2053 Net Sıfır Maksadı İçin Fosil Finansmanından Çıkış: Şimdi” isimli ortak bir rapor hazırladı. Gelin raporu bir arada inceleyelim.
Raporda 1990 yılından bu yana bakıldığında Türkiye sera gazı emisyonundaki artışın yüzde 130 düzeyinde olduğu belirtiliyor ve şöyle devam ediliyor: “Oysa ki net-sıfır gayesi kalıcı bir emisyon azaltım patikasını öngörmekte, ekonomik aktivite ve emisyonlar ortasındaki ilişkiyi kıracak kökten bir sanayi dönüşümüne muhtaçlık duymaktadır.”
Yeniden rapora nazaran, dal bazında Türkiye’nin sera gazı emisyon profiline bakılacak olursa 2019 yılı itibariyle yüzde 72 ile en büyük hissenin güç dalına ilişkin olduğu görülüyor. Bu tabloya bile bakınca, kökten bir sanayi dönüşümünün kaçınılmaz olduğu görülüyor.
Türkiye’nin sera gazı emisyon profili… ‘TÜRKİYE’DE 4 BANKA’
Bu esaslı değişimin kıymetli bir kesimi da kirli güçte finansman denilince birinci akla gelen bankalar. 2016 ile 2020 yılları ortasında global ölçekte en büyük 60 bankanın 27’si fosil yakıt finansmanını azaltmış. Türkiye’de de Güç İktisadı ve Finansmanı Tahlil Enstitüsü’nün (IEEFA) şimdiki listesine nazaran Akbank, Yapı Kredi Bankası, Türk Eximbank ve Garanti BBVA yeni kömür yatırımlarını finanse etmeme kararı aldı.
‘9 BANKAYA ÇAĞRI’
350.org tam da bu mevzuyla ilgili “Dumansız Para Sahası” kampanyası başlatarak fosil yakıt yatırımlarının sonlanması için Türkiye’de 9 bankaya davette bulundu. İlgili bankaların genel müdürlerine açık davet mektubunu içeren birer paket gönderildi. Paketin içinde acil bilgi notu ve Yırcalı üretici bayanların Yırca Köyü Derneği çatısı altında hazırladıkları zeytinyağlı sabunlar yer aldı. Derneğin açıklamasına nazaran sabunlar banka hesaplarının kirli yatırımlardan temizlenmesini simgeliyor.
“Size, insan kaynaklı faaliyetler sonucunda meydana gelen iklim krizi ile çabada dayanağınızı almak için yazıyoruz” diye başlayan mektupta ise şu sözler dikkatimi çekti: “Kritik bir noktadayız. Gezegenin birtakım ekolojik sistemleri geri döndürülemeyecek halde hasar gördü. Buna karşın bilim insanları global ısınmayı, endüstrileşme öncesine nazaran 1.5 °C düzeyinde sonlu tutmanın hala mümkün olduğu görüşünde. Lakin bunun için süratli, mert ve kararlı adımlar atılması ve kurum olarak sizin de etkin rol almanız gerekiyor.
Türkiye’nin iklim krizine direncini güçlendirmek için çalışan bir sivil toplum kuruluşu olarak sizden talebimiz; başta kömür olmak üzere fosil yakıtlara yönelik yatırımların finansmanında yer almayacağınızı duyurmanızdır.”
Türkiye’nin sera gazı emisyon profili… ‘DÖNÜŞTÜRÜCÜ ROL OYNAYACAK’
350.org Türkiye Kampanyalar Sorumlusu Efe Baysal, gayelerinin şimdi kömürden çıkışla ilgili bir adım atmamış bankaların net taahhüt vermesini sağlamak olduğunu anlatıyor ve finans bölümünün rolünün neden değerli olduğuna ait soruma şöyle cevap veriyor: “Halihazırdaki proje finansman sistemi ortalama yüzde 20 anapara, yüzde 80 kredi prensibiyle sürdürüldüğünden 100 ünitelik bir proje için 80 ünitesi finansal kuruluşun sağlayacağı kredi takviyesi ile hayata geçecektir diyebiliriz.
Bu duruma baktığımızda finansal kuruluş tarafından bu usul büyük bir meblağın sağlanamaması halinde ise projenin hayata geçirilmesinin imkansız olacağını söylemek abartılı olmaz.
İşte tam da bu nokta finansal kuruluşların fosil yakıt finansmanındaki rolünü irdelemekte yarar var. Finansal kuruluşların başta kömür olmak üzere tüm fosil yakıtlara finansal kaynak sağlamayacaklarına dair bir karar almaları katiyen dönüştürücü bir rol oynayacaktır.”
Formül kolay; kirli güce yatırım yapmak isteyenler ne kadar az dayanak ya da finansman bulursa işleri o kadar zorlaşır ve dünya için ufak da olsa bir umut doğabilir.
Pekala, biz bu bahiste ne yapabilirsiniz?
Paramızı bir bankaya yatırırken dünyayı da düşünebiliriz.
Gazete Duvar
