ANKARA – CHP İstanbul Milletvekili, İnsan Haklarını İnceleme Kurulu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, Covid-19 salgın sürecinde cezaevlerinin durumuna dair rapor hazırladı. 2020 yılı Ocak-Temmuz aylarını kapsayan raporda “Resmi açıklamalara rağmen bu yılın başından itibaren ülkemize sıçrayan Covid-19 hastalığı, iktidarın ve bilhassa de cezaevi idarelerinin aldırmaz tavrı nedeniyle cezaevlerinde tesirini çok daha ağır gösterdi” denildi.
“Hak ihlalleri bitmeyen cezaevlerinde, Covid-19 hastalıktan çok yeni bir hak ihlali olarak yaşanmaktadır. Adalet Bakanlığı ve cezaevi idareleri için Covid-19’un çaba edilmesi gereken bir hastalık değil tutuklu ve mahkumlar üzerinde baskı kurmanın bir aracı olduğunu söyleyebiliriz” değerlendirmesi yapılan raporda problemler şöyle sıralandı:
KOĞUŞLAR ÇOK KALABALIK: Covid-19 kısıtlamaları öncesinde olduğu üzere, hala sekiz kişi için düzenlenmiş 65 m2’lik koğuşta 20’nin üzerinde hatta 30-35 mahkûmun birlikte tutulduğu koğuşlar bulunmaktadır. Koğuşta yalnızca bir tuvalet, bir banyo ve sekiz ranza olduğu, kâfi ranza bulunmaması nedeniyle yerlerde yatıldığı, yerde de yatak serecek yerin kısıtlı olması nedeniyle nöbetleşe uyunduğu söz edilmektedir.
KOĞUŞLARDA PAK HAVA ALABİLME İMKANI AZ: Sekiz kişilik inşa edilmiş 65 m2’lik koğuşta 20’nin üzerinde kişinin kalması pak hava alabilme ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Astım, KOAH vb. akciğer rahatsızlıkları olanlar açısından durum çok daha vahimdir; durum daha hukuk ve insanlık dışı bir görünüm arz etmektedir. Üstelik mevzuata nazaran koğuş içlerinde dahi sigara içilmesine müsaade verildiğinden, cezaevlerindeki herkes -gerçekte sigara içicisi olmasa bile- pasif sigara tiryakisidir. Bu da vahim bir hak ihlali ve sıhhat sıkıntısıdır.
8.5 TL İLE SAĞLIKLI VE İSTİKRARLI BESLENMEK İMKANSIZ: Tutuklu ve mahkumların beslenebilmeleri için tahsis edilen iaşe bedeli 8.5 TL’dir. Artan enflasyon ve besin fiyatları dikkate alındığında 8,5 TL’lik bir bütçe ile istikrarlı beslenmek imkânsızdır. Başta siyasi tutuklu ve mahkumlar olmak üzere ulaşabildiğimiz çabucak hemen tüm cezaevlerinden yemeklerin azlığı, kalitesizliği ve sağlıksızlığı şikâyetleri artarak gelmektedir.
HAREKET KISITLILIĞI, TOPLUMSAL HAKLARIN KISITLANMASI: Covid-19 kısıtlamaları nedeniyle, daha öncesinde kendilerine tanınmakta olan haftalık 40 dakika spor salonunda spor yapabilme hakkı iptal edilmiş, sosyal-kültürel faaliyetler, meslek edindirme eğitimleri olağana dönüşe kadar durdurulmuştur. Bu faaliyetler yapılamadığından, tutuklu ve mahkumların cezaevlerindeki geçirdikleri mühlet ıslahları ve kamu faydasına yönelik değerlendirilememektedir. Aylardır çok kalabalık koğuşlarda bu biçimde kalan tutuklu ve mahkumların psikolojileri olumsuz istikamette etkilemektedir.
MUAYENE VE TEDAVİYE KISITLAMA: Covid-19 kısıtlamaları kapsamında tutuklu ve mahkumların ‘muayene olma ve tedavi edilme haklarında’ değerli kısıtlamalara gidilmiştir. Tutuklu ve mahkumlar hastane sevklerinin azaba dönüştüğü, kelepçeli muayene dayatmasının sürdüğü, teşhis ve tedavilerinin geciktirildiği/yapılmadığı yakınmalarını artarak lisana getirmektedirler.
GÖRÜŞ KISITLAMASI 1.5-2 MİLYON KİŞİYİ ETKİLİYOR: 14 Mart 2020 tarihi itibariyle Covid-19 önlemleri kapsamında tüm açık ve kapalı görüşler iptal edilmiş, üç ay sonra, “ayda yalnızca 1 kere, yalnızca 1 kişi ile ve yalnızca 30-35 dakikalığına ve yalnızca kapalı görüşe müsaade verilmektedir. Yaklaşık 300.000 tutuklu ve mahkumun hala cezaevlerinde olduğu hesaba katıldığında, bu sıkıntılar, aileleri ile birlikte yaklaşık 1,5-2 milyon vatandaşımızı direkt etkilemektedir. (DUVAR)
Gazete Duvar
