Cihan Başakçıoğlu

İZMİR – Brezilya Donanması’na ilişkin ‘Nae São Paulo’ isimli uçak gemisinin 600 ton asbest barındırdığı argüman edilen gövdesinin İzmir’in Aliağa ilçesinde söküleceğinin ortaya çıkmasıyla başlayan tartışma sürüyor. Bu hafta gerçekleşen Aliağa Belediye Meclisi toplantısına asbestli gemi tartışmaları damga vururken, yeniden 5 Haziran Dünya Etraf Günü münasebetiyle Aliağa’da bir ortaya gelen etraf örgütleri ve ekoloji aktivistleri ‘asbestli mevt gemisi’nin sökümüne karşı gayrete çağırdı. Son olarak ise CHP’li vekiller, TBMM Başkanlığı’na gemi söküm dalında süreçlerinin yapıldığı bölgedeki canlı hayatı, deniz, hava, su, toprak ile ekosistem üzerinde yarattığı tahribatın araştırılması için önerge verdi.

Türkiye’nin birçok vilayetinden 25 milletvekilinin imzasının yer aldığı önergede gemilerin söküm süreçlerinin yapıldığı işletmelerde çalışan personellerin çalışma şartlarının incelenerek, asbeste maruz kalınması sonucunda oluşan meslek hastalıklarıyla ilgili gerekli tespitlerin yapılması da istendi. Önergede “Başta asbestin teneffüs ya da içme suyu yoluyla öncelikle kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açtığından hareketle söküm sürecinin yapıldığı yerde yaşayan bölge halkının karşılaşabileceği sıhhat sıkıntıları hakkında kapsamlı bir araştırma yapılarak; gemi söküm kesimine dair durum tespitlerinin yapılıp gerekli siyasetlerin belirlenmesi hedefiyle Anayasa’nın 96 ve İç tüzüğün 104 ve 105’inci hususları yeterince Meclis araştırması açılması için gereğini arz ve teklif ederiz” tabirleri yer aldı.

‘GEMİ SÖKÜM KESİMİ BÜYÜYOR ANCAK FELAKETLERLE BÜYÜYOR…’

Gemi söküm bölümünün günden güne büyüdüğü fakat felaketlerle büyüdüğü belirtilen önergede, kontrolün yok denecek kadar az olduğu vurgulandı. 2002-2018 yılları ortasında sökülen gemi sayısının toplam 2 bin 436, sökülen gemilerden elde edilen hurda ölçüsünün ise 7 milyon 362 bin ton olduğu belirtilen CHP’lilerin önergesinde, şirketlere 2002-2012 yılları ortasında ceza dahi kesilmediği tabir edildi. 2012’den 2019 yılı ocak ayı sonuna kadar gemi söküm şirketlerine etraf felaketine sebep oldukları için 80 farklı ceza kesildiği belirtilen önergede bu ceza meblağının 7 Milyon 319 bin 365 olduğu kaydedildi.

‘SON 5 YILDA 241 BİN 970 KİLO ASBEST BERTARAF EDİLDİ’

Türkiye’de son 5 yılda toplan 241 bin 970 kilogram asbestin bertaraf edildiği belirtilen önergede, İzmir’in Aliağa ve Foça ilçelerinin bilhassa son yıllarda gemi söküm süreçleri sırasında meydana gelen etraf felaketleri ile anıldığı belirtildi. Bölgede yaşanan çevresel felaketlere de yer verilen önergede şu tabirler yer aldı:

“Denizleri kıyıları ve ömrü münasebetiyle ekosistemi olumsuz tarafta etkileyen bu felaketler gerek tabiat, gerek halk sıhhati, gerekse ekosistemin sağlıklı devamlılığı açısından büyük tehlike arz etmektedir. İlgili bakanlıkların koordineli çalışması ve bu bağlamda gemi geri dönüşüm tesislerine yönelik kontrollerin arttırılması, sebep oldukları felaketlerin karşılığında uygulanan cezai yaptırımlar ve bu yaptırımların takibi ise sıkılaştırılmalıdır. Yanı sıra bu felaketlere sebep olan her ne ise bunun tekrar olmaması için gerekli önlemlerin alınmasının sağlanması ve bu önlemlerin alınıp alınmadığına dair kontrollerin de ihtimamla yapılması çok kıymetlidir. Gemi söküm dalı hem çevresel tesir hem emekçi sıhhati ve iş güvenliği hem de toplum sıhhati açısından izlenmesi ve denetlenmesi gereken bir kesimdir.”

‘BU GEMİNİN TÜRKİYE KARASULARINA GİRİP SÖKÜLMESİNİ İSTEMİYORUZ’

Hususla ilgili Gazete Duvar’a konuşan Aliağa Etraf Platformu’ndan (ALÇEP) Zeki Küçükakyüz, geminin Türkiye karasularına girip sökülmesini istemediklerini yineleyerek şunları söyledi: “Bu gemide en az 600 ton asbest ve tehlikeli unsur olduğunu, gemi nükleer denemelerde kullanıldığı için nükleer atıklara da maruz kaldığını biliyoruz. Bu geminin eş gemisini İngiltere kapalı havuz sistemi ile söktü. Dünyanın hiçbir ülkesi kabul etmedi, o devir bizim ülkemizde de kabul edilmedi. Aliağa’nın gereğince etraf kirliliği aslında var. Gemi sökümünde çalışan çalışanların sıhhat açısından uygun şartlarda çalıştığını da düşünmüyoruz. Yönetmelik kararlarına uyarak söküm yaptıklarına da inanmıyoruz.”

‘NAE SAO PAULO, OLMASI GEREKENDEN ÇOK DÜŞÜK BİR FİYATA SATIN ALINMIŞ’

Geminin ihale süreci ile bilgiler de veren Küçükakyüz, şöyle devam etti: “Bu gemi envanteri çıkarılmadan ihaleye çıkmış. Ne kadar atık unsur varsa Brezilya onu bildirmeden ihaleye çıkarmış. Öte yandan bizim duyumlarımıza nazaran hurda geminin fiyatı ton başına 450-500 dolar olması gerekirken, bu gemiyi alan SÖK Denizcilik 75-80 dolara almış…

Bu gemi zehir yüklü bir gemidir. Platform olarak yürüttüğümüz uğraşta kamuoyunun yanımızda olmasını bekliyoruz. Aliağa’da belediye liderinden tutun da herkes asbesti küçümsüyor. ALÇEP’in yanında olun. Bu gemileri hangi ülkelerde yaptılarsa o ülkelerde söksünler, pislikleri de kendileri kullansınlar. Aliağa çöplük değil.”

Gazete Duvar