ANKARA – İzmir´de yaşanan zelzelenin akabinde, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun talimatıyla görevlendirilen TBMM Küme Başkanvekili Özgür Özel, CHP Genel Sekreteri Selin Sayek Böke, Genel Lider Yardımcıları Seyit Torun, Ali Öztunç ve Ahmet Akın’dan oluşan heyet, bölgede yaptıkları incelemelerin akabinde rapor hazırladı.
Raporda, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın bilgilerine dayanarak 114 can kaybının yaşandığı zelzelede 34 bin 72 binada tespit yapıldığı, bu binalardan 231’nin acil, ağır hasarlı ve yıkılan bina, 25’inin orta hasarlı bina, bin 834’ünün ise az hasarlı bina olduğu bilgisine yer verildi. Ayrıyeten Menemen ilçesinde daha evvel erozyon nedeniyle çöken 20 hanede sarsıntı ile birlikte taban kaymasının meydana geldiği tabir edildi.
‘BİR KİRA BİR YUVA’ KAMPANYASI İLE İKİ BİNİN ÜZERİNDE AİLEYE 5 AYLIK KİRA
İzmir’de yaşanan sarsıntının akabinde CHP’li belediyelerden çok sayıda dayanak ve yardım geldiğine dikkat çekilen raporda, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından başlatılan “Bir Kira Bir Yuva” kampanyası kapsamında yapılan yardımın, birinci 24 saatlik süreçte 10 milyon 770 bin TL’ye ulaştığına vurgu yapıldı. Toplanan yardımla bin 100 ailenin 5 aylık kirasının ödenebilir duruma geldiği söz edilen raporda, “Raporumuzun kaleme alındığı 5 Kasım günü prestijiyle ise 20 milyon 75 bin TL toplanmış, bu sayı ile iki binin üzerinde aileye 5 aylık kirası ödenebilir düzeye ulaşılmıştır. Ayrıyeten, Halkın Bakkalı’ndan alınan erzak dayanakları 13 milyon TL’ye yaklaşmıştır” denildi.
İSTEK BEYEFENDİ APARTMANI 1975 TARİHLİ SARSINTI YÖNETMELİĞİNE NAZARAN İNŞA EDİLDİ
İzmir sarsıntısında çok sayıda kişinin hayatını kaybettiği İstek Beyefendi Apartmanı’na ait Bayraklı Belediyesi tarafından düzenlenen 25 Nisan 2012 tarihli rapora dikkat çekilen CHP raporunda, apartman için zemin+8 kat olarak 1993 yılında ruhsat verildiği kaydedildi. Kelam konusu apartmanın 1975 tarihli zelzele yönetmeliğine nazaran inşa edildiğine dikkat çekilen raporda, “Sıklaştırma bölgelerinde sıklaştırma olmadığı, taban katta dükkânlar ve ağır çıkmalar olduğu, bu ağır çıkmaların bina için risk teşkil ettiği, 2005 yılındaki sarsıntı sonrasında kolon giriş ilişki noktalarında oluşan çatlakların epoksiyle tamir edildiği tespit edildi. Ayrıyeten merdiven boşluğunda tesisattan kaynaklanan rutubetlenme olduğu, beton sınıfı C15 ile C17 ortasındaki düzeyde olduğu, beton kalitesinin düşük olduğu, düz demir kullanıldığı, etriye aralıklarının sistemsiz ve kolon kiriş ilişkilerinde etriye sıklaştırılmasının yapılmamasının zelzele riski açısından kıymetli olduğu anlaşıldı. Raporda, binanın temel alanının bulunduğu bölgede taban etüdü yapılması gerektiği, zeminsel kasvet varsa bu ıstırabın ortadan kaldırılması gerektiği, taban etüt raporu hazırlandıktan sonra 2007 sarsıntı yönetmeliğine nazaran performans tahlilinin yapılmasının bina için iyi olacağı da önerildi” bilgilerine yer verildi.
DOĞANLAR APARTMANI İÇİN ‘ÖNLEM ALIN’ RAPORU VERİLMİŞ
Sarsıntıda yıkılan Doğanlar Apartmanı hakkında da Bayraklı Belediyesi Sarsıntı Etüt Merkezi tarafından düzenlenen 27 Şubat 2018 tarihli raporda ise şu sözlere yer verildiği kaydedildi:
“1990 yılında 1975 tarihli sarsıntı yönetmeliğine nazaran inşa edilen binada, sarsıntılar ve tabandaki sıvılaşmadan kaynaklı olarak yer kattaki dükkanlarda kapı sıkışması ve deformasyon olduğu; dükkan tabanlarında bombeleşmeler, birinci kat balkonlarında gözle görülecek düzeyde sehim, ayrılma ve deformasyon, iki bina ortasındaki sarsıntı dilatasyon derzinde deformasyon, kopma, dökülmeler, dış cephede sıva çatlağı ve dökülmeler olduğu tespit edilmiştir. Raporda, yapı güvenliğinin tehlikede olduğunun düşünüldüğü bina için, 2007 zelzele yönetmeliğine nazaran belirlenen risklerin yapı açısından tehlikeli bir durum olup olmadığının tespiti için performans tahlilinin ve taban etüt çalışmasının yapılması gerektiği tavsiye edildi.”
İKİ BİNANIN YIKIMINDA BAKANLIĞIN İHMALİ VAR
Raporda, Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un Bayraklı’daki İstek Beyefendi ve Doğanlar apartmanlarına ait rastgele bir riskli bina başvurusu yapılmadığına ait açıklamasına da yer verilerek,
“Söz konusu İstek Beyefendi, Doğanlar ve Karagül apartmanları hakkında Bayraklı Belediyesi Sarsıntı Etüt Merkezi tarafından hazırlanan raporlarda, bu binaların çürük oldukları, güçlendirilmeleri gerektiği istikametinde görüş bildirilmiştir. Kelam konusu binaların yer yapısındaki sıkıntılara da işaret edilmiştir. Bu binaların riski yapı statüsüne kavuşabilmeleri için illa ki yurttaşlar tarafından bir müracaat yapılmasını beklemek ihmalleri ortaya koymaktadır. Uygulamada, yapı kontrolün özelleştirilmiş olması da denetimsizliğin boyutunu arttırmaktadır. Son yıllarda sık sık zelzele yaşayan İzmir’de, Etraf ve Şehircilik Bakanlığınca re’sen araştırma yapılmamış olması, önleyici önlemlere başvurulmaması ihmaldir” denildi.
KAMU İMAR BARIŞI KAPSAMINDA AFET KONTROL VE ÖNLEM VAZİFELERİNİ ERTELİYOR
İzmir zelzelesi ile imar barışı ortasında bağlantı bulunduğuna dikkat çekilerek, İzmir’in imar barışından faydalanan birinci 5 kent ortasında olduğu söz edilen raporda, “İzmir’de 672 bin 211 bağımsız ünite imar barışından faydalanmıştır. İmar barışından en fazla faydalanan 5 Vilayet sırasıyla İstanbul, İzmir, Ankara, Antalya, Muğla’dır. İmar barışından İstanbul’da 1 milyon 87 bin 963 bağımsız ünite, İzmir’de 672 bin 211 bağımsız ünite, Ankara’da 361 bin 85 bağımsız ünite, Antalya’da 349 bin 375 bağımsız ünite, Muğla’da 303 bin 249 bağımsız ünite faydalanmıştır. Mevzuata nazaran, imar barışı kapsamında yapı kayıt evrakı verilen yapılarda, afete karşı sağlam olmadığı konusunda bir inceleme yapılmamakta, imar barışından faydalanan yapı sahibinin beyanları temel alınarak kayıt altına alma süreci yapılmaktadır” sözlerine yer verildi.
11 UNSURLUK TAHLİL ÖNERİSİ: FAY KANUNU TEKLİFİ BİR AN EVVEL KANUNLAŞTIRILMALIDIR
CHP, hazırladığı raporda İzmir sarsıntısına dönük yaşanan sıkıntılara ait tahlil tekliflerini 11 unsurda sıraladı:
1. Fay Kanunu Teklifi bir an evvel kanunlaştırılmalıdır.
2. Bağımsız bir sarsıntı şurası oluşturulmalıdır.
3. Toplanan zelzele vergileri sarsıntının ziyanlarını azaltacak önlemler ve zelzele sonrasındaki olağana dönüş ile rehabilitasyon çalışmaları için harcanmalıdır.
4. Ön tedbirlilik prensibi mucibince, Afet Riskini Azaltma siyasetleri belirlenmeli, imar uygulamaları üzere öncelikli uygulamalarda Afet Riskini Azaltma siyasetlerine nazaran hareket edilmelidir.
5. Büyükşehir Belediyeleri bünyesinde Zelzele ve Çok Tabiat Olayları ile Uğraş Daire Başkanlıkları, Vilayet ve İlçe belediyeleri bünyesinde Zelzele ve Çok Tabiat Olayları İle Gayret Müdürlükleri kurulmalıdır. Bu üniteler tarafından sarsıntı çalıştayları yapılmalıdır.
‘KENTSEL DÖNÜŞÜM YAPILIRKEN MÜLKİYET HAKKI İHLALİ YAPILMAMALI’
6. Afetlere karşı dayanıksız yapı stokunun iyileştirilmesi ve kentsel dönüşüm uygulamaları yapılırken, soylulaştırma, zorla tahliye, mülkiyet hakkı ihlali, borçlandırma üzere davranışlardan kaçınılmalı; yurttaşların sıhhat ve konut haklarını tesis edecek adil uygulamalar geliştirilmelidir.
7. Afet riski tespitlerinin bilimsel ve objektif datalara nazaran hazırlanan raporlarla yapılması; bu raporların sonuçlarına nazaran iyileştirme ya da kentsel dönüşüm uygulamalarının yapılıp yapılmamasına karar verilmelidir. Bu kapsamda fay sınırı üzerindeki tüm yerleşim ünitelerinde bulunan yapı stokunun risk tahlili bir an önce yapılmalıdır.
8. Kamusal müşterek alanlar, afet durumlarında kullanılabilecek yerler olarak kurgulanmalıdır. Arama-kurtarma, ilkyardım ve başka temel gereksinim materyallerinin bulunduğu üniteleri taşıması gereken, yurttaşların kolay kolay erişebileceği pozisyona sahip toplama alanlarının sayıları artırılmalıdır.
9. Arama kurtarma takımlarının işçi sayıları arttırılmalı, afetle uğraş sırasındaki temel gereksinimlerini gidermeye yönelik şartlar iyileştirilmelidir.
10. İzmir Seferihisar Merkezli zelzele nedeniyle oluşan mağduriyetlerin giderilmesi ziyan gören yerleşim alanları ve yurttaşlara rastgele bir ayrım gözetmeksizin eşit hizmet sunulmalı, mağduriyetleri oranında eşit şartlarda kamu hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmalıdır.
11. Zelzele sonrasında meskenleri “oturulmaz” hale gelen mülkiyet sahibi ve kiracı yurttaşlara barınma imkânları sunulmalı; ziyanları tazmin edilmeli, eşya ve kira yardımı yapılmalıdır. (DUVAR)
Gazete Duvar
