Ermenistan ve Azerbaycan ortasındaki çatışmaları kıymetlendiren Agos Gazetesi Genel Yayın Direktörü Yetvart Danzikyan, sürecin Rusya ile Türkiye ortasında bir tansiyona yanlışsız gittiğini söyledi.
Danzikyan’ın Yeni Ömür’den Mehmet Ali Çelebi’nin sorularına verdiği yanıtlardan bir kısım şöyle:
Enver Paşa ile kardeşi Nuri Paşa’nın 1918’deki Kafkas İslam Ordusu oluşturup ‘gönüllü’ diye güç sevk etmesi durumu vardı? Bu kere Ermenistan’ın Rusya Büyükelçisi Vardan Toghanyan, Suriye’den Azerbaycan’a milis taşındığını ve Dağlık Karabağ’da savaştıklarını söyledi. Libya, Suriye’de olanları an be an izleyen Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi-SOHR da para karşılığı Azerbaycan’a Suriye’deki kümelerin taşıdığını raporlaştırdı. Ermeni Haber ajansı da onlarcasının öldürüldüğünü yazdı… Neler yaşanıyor?
Türkiye esasen yalnızca Kafkasya için değil Libya’ya da bu savaşçıları gönderdiği söylendi. Türkiye zati Suriye topraklarında bir yer elde etti. Ve o bölgelerde Suriye’deki İslamcı muhalefetten savaşçıları takıma aldığını okuyoruz. Ermenistan sorunundan evvel de Türkiye’nin aslında birçok militana maaş ödediği biliniyordu. Türkiye’nin bu türlü bir şey yapması şaşırtan olmaz, Kafkasya’ya yabancı savaşçı göndermesi… Yani orda değiliz fakat gelen raporlarda bunun hakikat olma ihtimalinin epey yüksek olduğunu anlamak mümkün.
Dağlık Karabağ Cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan’ın “Sadece Azerbaycan değil, Türkiye de bizimle savaşıyor, Türk ordusunun elindeki çağdaş silah ve teçhizat kullanılıyor. Azerbaycan F-16 ve Türk İHA Bayraktar kullanıyor” formunda açıklaması oldu…
Ermenistan ne yapabilir ki? Nerde savaş varsa oradaki bütün gücüyle savaşmaya çalışacak. Nüfusu aşikâr, askeri teçhizatı aşikâr. En fazla memleketler arası kurumlara başvuracaktır, burada bu türlü böyle şeyler oluyor diye. Lakin memleketler arası kurumların da bu türlü bahislerde epey geç davrandığını hesaba katarsak Ermenistan’ın çok fazla birşeyi yok bu hususta.
Bu defa Dağlık Karabağ’ın başşehir Stepanakert’in (Hankendi) de vurulduğu açıklandı…
Evet evet. Bunun manası içinde bulunduğumuz savaşın ne kadar önemli olduğu. Stepanakert’te sivil yaralılar var. Geceyi bodrumlarda geçirdiler. Bu savaş temmuz ayındaki savaşa benzemiyor. 2016’daki dört günlük savaşa da benzemiyor. Azerbaycan muhtemelen en azından birkaç bölgeyi almadan bırakmak istemeyecek üzere gözüküyor.
Bir yandan Ekim 2019’da Putin’in Erivan ziyaretinde Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile görüşmesi sürecindeki soğukluğu gözlemledik. Tutuklamalar, doğalgaz fiyatları, dış siyaset üzere sıkıntılar nedeniyle. Savaşı durdurmak için temmuz ayındaki durumun bilakis Rusya bu defa devreye girecek mi?
Temmuz ayındaki savaş vaktinde Rusya’nın Ermenistan’a gerektiği kadar sahip çıkmadığı yorumları yapılıyordu Ermenistan’da. Zira Paşinyan hükümetine kadar Rusya ile Ermenistan ortasında çok sıkı münasebetler vardı. Ermenistan nerdeyse Rusya’nın uydu devleti pozisyonundaydı. Ermenistan’da Rusya üsleri vardı, hala da var. Bir de Rusya’nın çok yakın dostlarından ancak ismi yolsuzluklara ya da usulsüzlüklere bulaşmış Robert Koçaryan üzere isimlerin mahpusa atılması nedeniyle ve Paşinyan’ın Avrupa’ya yanaşma isteği nedeniyle Rusya’nın Paşinyan hükümetinden çok hazzetmediği yorumları yapılıyordu. ‘Rusya Ermenistan’ın burnu sürtsün diye geride duruyor, ağırdan alıyor’ yorumları yapılıyor.
Savaşın bitmesinde Putin mi yoksa, ‘O bölgede pek çok iyi bağlantımız var. Bakalım durdurabilecek miyiz’ diyen Trump mı belirleyici olur?
Üç tarafla, yani hem Ermenistan’la hem Azerbaycan’la hem Türkiye ile konuşabilen ve dediğini biraz dikkate aldırabilen tek güç Rusya. Herhalde bu işin sonu tekrar Rusya’nın eline bakacak. Artık Rusya şimdi ateşkes daveti yapmak dışında çok bir atak yapmadı. Bundan sonra ne yapar kestiremiyorum açıkçası. Lakin sonuç olarak cihatçı militanların Azerbaycan’da konuşlandırılmasıyla Rusya ile Azerbaycan ortasında sorun olacaktır. Ya da İran ile Azerbaycan ortasında bir sorun olacaktır. Mantıken bu türlü bir durum karşısında Rusya’nın alarma geçmesi beklenir fakat Rusya hala telefon görüşmeleri yapıyor. Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye ile. Bakan Sergey Lavrov ile. Paşinyan ile Putin görüştü telefonda. Kremlin ‘Paşinyan Putin’i aradı’ notuyla bunu paylaştı. Yani Rusya’nın hala Ermenistan’da bu türlü bir arası varmış üzere. Kremlin’in bu türlü servis etmesi, “Bakın bize muhtaçlar’ diye okunabilir. Evet Suriye’den yabancı savaşçı gönderilmesi Rusya için tabi ki bir sorundur fakat Rusya tahminen de bir halde halledeceğini, şimdilik Ermenistan’ın biraz bu işin ceremesini çekmesinin daha öncelikli olduğunu düşünüyor olabilir. Artık artık yavaş yavaş bir çeşit Türkiye-Ermenistan ve Türkiye-Rusya restleşmesine hakikat gidiyoruz. Savaş olmaz Türkiye ile Rusya ortasında ancak, Türkiye ile Rusya restleşmesine gerçek gidiyoruz.
Türkiye’deki muhalefet partileri, ana akım medyanın yaklaşımı konusunda değerlendirmeniz ne?
Türkiye’deki son 3-4 yıllık siyasetin devamı bu. Türkiye nerdeyse Azerbaycan’la tek bir devlet olmak istiyor diyebilirim. Azerbaycan için de bu uygun. Daha ileri işbirliğinden, daha ileri uyumdan bahsediyoruz. Doğalgaz işleri var. Memleketler arası piyasalar sanki güç koridorunda bir problem olacak mı diye bakıyor, Dolar artıyor. Türkiye’nin içine girdiği milliyetçi durum itibariyle şaşırtan değil. Ancak muhalefet partilerinin diyelim Libya, Yunanistan, Suriye kelam konusu olduğunda hükümetin operasyonlarına, telaffuzlarına aralıkla bakarken Ermenistan kelam konusu olduğunda sorgusuz sualsiz katılması Türkiye’de Ermenistan’la ilgili milliyetçi atmosferin ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI
Gazete Duvar
