DİSK Genel Lideri İstek Çerkezoğlu, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nde düzenlenen basın toplantısı ile ‘Salgın Günlerinde Taban Fiyat Gerçeği Araştırması-2021’ raporunu açıkladı. Çerkezoğlu, “Asgari fiyat birçok parametreyi de belirlemektedir. Minimum fiyat giderek ortalama fiyat haline gelmiştir. Taban fiyat tümüyle vergi dışında bırakılmalı. 2021 yılı taban fiyatı net 3 bin 800 lira olmalıdır” dedi.
Çerkezoğlu’nun açıkladığı araştırmada şu bilgilere yer verildi:
– Asgari fiyat milyonların sorunudur. Türkiye’de milyonlarca personel minimum fiyata mahkûm iken milyonlarca emekçi ise yasa dışı bir biçimde minimum fiyattan yoksundur. Minimum fiyat azami sayıda işçiyi ilgilendiriyor. Minimum fiyat giderek ortalama fiyat haline geliyor, ortalama fiyat taban fiyat seviyesine düşüyor.
– 3,3 milyon emekçi (bütün fiyatlı çalışanların yüzde 17’si) minimum fiyatın altında bir fiyatla çalışıyor. Taban fiyatın yarısından daha az fiyatla çalışan personel sayısı 1 milyona yakın. Taban fiyat ve altında bir fiyatla ömrünü sürdürmek zorunda olan personellerin sayısı 7,5 milyon (bütün fiyatlı çalışanların yüzde 38,3’ü) civarındadır.
– Taban fiyatın yüzde 20 fazlası ve altında fiyat alan personellerin sayısı 9,7 milyondur. Bütün fiyatlı çalışanların yüzde 50’ye yakını bu kapsamdadır. Tüm fiyatlı çalışanların yüzde 64’ü ise (12,5 milyon işçi) minimum fiyatın altı ile taban fiyatın bir buçuk katı ortasında bir fiyat elde ediyor.
– Covid-19 salgınıyla birlikte fiyatlarda kıymetli kayıplar yaşandı ve minimum fiyat altında gelir elde edenlerin sayısı arttı. 1.168 TL ödenekle zarurî fiyatsız müsaadeye çıkarılanlar minimum fiyatın yarısı kadar bir gelirle yaşamaya zorlanıyor. Salgınla birlikte kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneğiyle minimum fiyatın altına mahkûm edilenler ile işini kaybeden kayıtsız çalışanlar göz önüne alındığında minimum fiyatın altında gelirle yaşamak zorunda olanların sayısının daha da arttığını söylemek mümkün.
– Özel bölüm emekçilerinin yüzde 21,7’si taban fiyata erişemiyor. Özel kesimde minimum fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı yüzde 49 ve minimum fiyat civarında çalışanların oranı yüzde 62’dir. 9,5 milyona yakın özel kesim emekçisi taban fiyatın yüzde 20’si ve altında fiyatlarla çalışıyor.
– Taban fiyata erişemeyenlerin oranı genelde yüzde 17 iken bayanlarda bu oran yüzde 25’i aşıyor. Minimum fiyat seviyesinde ve daha düşük fiyat alanların oranı genelde yüzde 38 iken, bayanlarda yüzde 49’a yükseliyor. Bayanların yarısı minimum fiyat ve daha düşük fiyatlarla çalışıyor.
– Özel kesimde bayan emekçilerin yüzde 32,5’i taban fiyat altında fiyatlarla çalıştırılıyor. Özel kesimdeki bayan çalışanların yüzde 9,3’ü ise minimum fiyatın yarısının da altında fiyatla çalışmaya zorlanıyor. Özel bölümde minimum fiyatın hayli altı ile minimum fiyatın yüzde 20 fazlası ortasında çalışmak zorunda kalan bayan emekçilerin oranı ise yüzde 76’ya çıkıyor.
– Fiyatlar minimum fiyat seviyesine geriliyor. 2006 yılında aylık ortalama fiyat ve maaş geliri minimum fiyatın yaklaşık 2 katı iken, 2019’da minimum fiyatın 1,41 katına geriledi.
– 1978’de kişi başına ulusal gelirin yüzde 3,4 üzerinde olan taban fiyat, ortadan geçen 42 yılda kişi başına ulusal gelirin yüzde 40 altına düştü. Minimum fiyat kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt minimum fiyatın 2020 yılında 2.943 TL değil, 4.995 TL olması gerekirdi.
– 2010’da Avrupa’da Türkiye’den düşük taban fiyata sahip 12 ülke varken, 2020’de bu sayı 3’e düştü. Türkiye’den daha düşük taban fiyata sahip ülkeler Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk’tur. Lakin 2020 Kasım ve Aralık ayındaki aktüel döviz kur dikkate alındığında Türkiye’deki minimum fiyatın Arnavutluk hariç Avrupa’daki en düşük minimum fiyat olduğu açıktır.
– Brüt taban fiyatın dolaylı-dolaysız vergi ve kesintilerini dikkate aldığımızda yüzde 33,4’ü (983 TL) vergi ve kesintilere gidiyor. Emekçinin eline (Asgari Geçim İndirimi-AGİ dahil) brüt minimum fiyatın yalnızca yüzde 66,6’sı net harcanabilir gelir olarak geçiyor. Emekçi 365 günün 122 günü vergi ve kesintiler için çalışıyor.
– Taban fiyatla çalışan çalışanlardan alınan vergi ölçüsü birinci vergi dilimi tarifesi düşük tutularak artırıldı. 2002 ve 2003 yıllarında birinci vergi dilimi tarifesi taban fiyatın 15-16 katı idi. AKP iktidarında vergi dilimi tarifeleri taban fiyattan ve enflasyondan daha az artırıldı. Böylelikle 2020 yılında birinci vergi dilimi taban fiyatın 7,5 katına geriledi.
– ABD doları cinsinden minimum fiyat 2016’da 430 ABD dolarına yükseldi. Sonra ekonomik ve siyasal istikrarsızlığa bağlı olarak taban fiyat dolar cinsinden gerilemeye başladı. Ocak-Kasım 2020 ortalama kurlara nazaran taban fiyat 336 ABD dolarına geriledi. Şimdiki kurlara nazaran ise 300 doların altına düştü.
– Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına nazaran 2003 yılında minimum fiyatın yıllık meblağı ile 25 altın alınabilirken 2020’de yıllık net taban fiyatla yalnızca 10 Cumhuriyet altını alınabilmektedir. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
