Ogün Akkaya
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen Temmuz 2018’den bu yana fiyatı en çok artan eserlerin başında yüzde bin 280’lik artışla enstrüman aletleri yer alıyor.
Yurt içinde üretimin kâfi düzeyde yapılmamasından ötürü eserlerin neredeyse tamamını yurtdışından getiren enstrüman satıcıları, Türk Lirasının Dolar ve Euro karşısında yaşadığı kıymet kaybına karşı ayakta kalmaya çalışıyor.
‘MÜZİKLE VÜCUT VE RUH SIHHATİMİZ İÇİN İLGİLENMEMİZ LAZIM LAKİN PARAMIZ BEDEL KAYBEDİNCE PEK MÜMKÜN OLMUYOR’
Müzik aletlerinde yaşanan fiyat artışının büsbütün Dolar ve Euro kurundan kaynaklandığını belirten enstrüman satıcısı Tarkan Günay, Özel Tüketim Vergisi’ne tabi olan elektronik eserlerin fiyat artışı ile daha çok karşı karşıya kaldığını belirtiyor. “Sattığımız eserler ekmekten sudan daha değerli değil ancak kriz olduğu vakit birinci evvel bize yansıyor” sözlerini kullanan Günay, devalüasyon krizlerinde yara alan birinci kesimlerden biri olduklarını belirterek dalda yaşanan ekonomik gelişmelere ait şunları söyledi:
“Günümüz şartlarında satış yapabilmek için fiyat kırmak zorundasınız, öbür dermanınız yok. İki hafta öncesine kadar çok süratli satışlar yapıyorduk. Dolar kurunda yaşanan artışlar yüzünden satışlarımız otomatik olarak yavaşladı. Şöyle de bir örnek vereyim; Casio AP-470 model bir dijital piyanoyu 2019 yılında yüzde 10 indirim yaparak 4 bin 500 liradan satmışız. Artık ise bu eserin fiyatı 9 bin 500 lira. Vergi dilimleri ve kur satışlarımızı çok etkiliyor. Sattığımız eser elektronik olunca yüzde 60’a kadar ek vergiler alınıyor. Müzikle vücut ve ruh sıhhatimiz için ilgilenmemiz lazım lakin paramız paha kaybedince pek mümkün olmuyor. Daima kuru takip ediyoruz. Sattığımız eserlerin yüzde 99’u yurtdışından geliyor.”
‘GİTARIN YANINDA FİYATSIZ PENA VERİRDİK, ARTIK TANESİ 15- 60 LİRA’
Bir öbür enstrüman satıcısı Çetin Yeşildağ da artan kur farkı nedeniyle yaptıkları satışların önemli bir biçimde etkilendiğini, günlük olarak kur artışını takip ettiklerini belirtiyor. “Vergileri de hesaba kattığımızda fiyatlar eksiksiz derecede arttı” diyen Yeşildağ, yaşanan kur değişiminden etkilenmelerine ait şunları kaydediyor:
“Bir hafta evvel sattığım eserle, bugünkü sattığım eser ortasında önemli fiyat farkı var. Kelam verdiğim müşterilerime karşı palavra söylemiş üzere oluyorum. Dolar, Euro her gün artıyor. Büsbütün yurtdışına bağlıyız, ülkemizde üretilen hiçbir şey yok. Eserlerimizin hepsini dışarıdan getiriyoruz. Bağlamanın bile ham unsurunu yurtdışından alıyoruz. Şu an ekonomik bir kriz içerisindeyiz. En kolayından telli çalgı çalmaya yardımcı pena dediğimiz plastiğin bile fiyatı arttı. Evvelce sattığımız gitarın yanında 10 – 15 tane pena verirdik, zira pahası yoktu. Artık ise bir penanın fiyatı 15- 60 lira, bir telin fiyatı 85 lira olduysa diyeceğim bir şey yok. Üç yıl evvel bir gitarı 120 – 150 lira ortasında satarken, artık birebir gitarı 480 liradan satıyoruz. Beşerler sanatla uğraşsın fakat şu anki iktisatta pek mümkün değil. Kâr elde edemediğimiz bir devirde işin içinden nasıl çıkacağız bilemiyorum.”
‘FİYATLAR DAHA DA ARTACAK’
Enstrüman satıcısı Ulaş Morkoç’a nazaran ise fiyat artışının ana sebebi, Türkiye’de enstrüman üretiminin yapılmaması ve bu yüzden kaynaklanan dış alımlardaki döviz kurunun tesiri. Yerli üretimin sık olmasa da yapıldığını lakin fiyatların öğrenci seviyesinde bile çok yüksek olduğunu söyleyen Morkoç şunları söyledi:
“Şu anda satış yaptığımız bağlama teli bile Almanya’dan geliyor. Üç yıl evvel 450 liraya sattığımız bir gitarı, artık bin liraya satıyoruz. Çok düşük kârlarla iş yapıyoruz. Üstüne bir de kapıdan giren müşteriye indirim yapıyoruz. Başka türlü hayatta kalmamız çok sıkıntı. Pandemide çevrimiçi satışlar yaptık fakat mağaza satışı gerçekleştiremedik. Çok büyük kâr elde etmedik lakin mağazayı ayakta tuttuk. Hükümetin sanata bakış açısı, siyaseti çok fecî. İleriye dönük bir öngörüde bulunamıyoruz. Fiyatlar daha da artacak.”
Gazete Duvar
