İSTANBUL – Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) tarafından hazırlanan Eğitim İzleme Raporu 2020’nin birinci belgesi olan ‘Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı’ kamuoyuyla paylaşıldı. 2019-2020 eğitim-öğretim yılına ilişkin değerli gelişmeleri ele alan raporda, 11. Kalkınma Planı, MEB 2019-2023 Stratejik Planı ve Türkiye’de eğitime ait uzun devirli planlar ele alınıyor. Bununla birlikte yıl içinde ortaya çıkan ve her iki planı da direkt etkileyen gelişmelerin varlığına dikkat çekiliyor. İstanbul, Manisa ve Elazığ’da sarsıntılar, özel öğretim kurumlarında yaşanan mali krizler ve Covid-19 salgını bu tesirlerin başında geliyor. Raporda eğitim yönetişimi ve finansmanı bu gelişmeler ışığında bedellendiriliyor.
HANELERİN YÜZDE 51,3’ÜNDE TAŞINABİLİR BİLGİSAYAR YOK
Pandemide haneler ortası eşitsizliğin derinleştiğine dikkat çeken raporda, Türkiye’deki hanelerin 2018 yılındaki fizikî ortamına dair şu bilgiler paylaşılıyor: Hanelerin yüzde 36,2’sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri üzere sıkıntıları var, yüzde 39,6’sı konutun izolasyonundan ötürü ısınamıyor. Hanelerin yüzde 11,7’sinde internet erişimi, yüzde 82,4’ünde masaüstü bilgisayar, yüzde 51,3’ünde ise taşınabilir bilgisayar yok. Bu tablo, pandemide birçok öğrencinin uzaktan eğitime katılabilecek aygıtlara sahip olmadığını, aygıtlara sahip olanların ise fiziki şartlar sebebiyle dersleri takip etmekte zorlanabileceğini gösteriyor.
Raporda, uzaktan eğitim için kullanılan teknolojik araçların ülkelere nazaran farklılık gösterdiği belirtiliyor. Düşük gelir kümesindeki ülkelerde televizyon ve radyo uzaktan eğitim için daha fazla kullanılırken, yüksek gelir kümesindeki ülkelerde en fazla kullanılan araçlar internete bağlanabilen teknolojik aygıtlar oldu. Öbür yandan, Covid-19 salgını sebebiyle örgün eğitime orta verilmesine karşın kimi ülkelerde uzaktan eğitim için hiçbir araç kullanılmadı.
Üst orta gelirli ülkeler ortasında yer alan Türkiye’deyse uzaktan eğitim için internet ve televizyon kullanıldı. Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, uzaktan eğitimde internetle birlikte televizyonun kullanılmasını “toplumda erişimle ilgili en süratli aracın televizyon” olduğunu söyleyerek açıkladı. Ulusal Eğitim Bakanı, yaptıkları çalışmaya nazaran çocukların bulunduğu hanelerin yüzde 95’inde televizyona, yüzde 80’inde ise internete erişebilecek araçların bulduğunu söyledi.
Öte yandan raporda, konutta televizyon ya da internete bağlanabilen akıllı telefon, tablet üzere aygıtlar bulunsa bile öğrencilerin yayını izleyebilecek konut ortamına ve veli takviyesine sahip olamayabileceğine dikkat çekildi.
DAYANAK KAIDE
Raporda salgınla birlikte derinleşen eşitsizlikler ve ortaya çıkan ekonomik zahmetler sebebiyle bilhassa sosyoekonomik açıdan dezavantajlı çocukların eğitime erişim için desteklenmesi gerektiği vurgulanıyor. Destekleyici tedbirler alınmazsa salgın sonrası eğitime erişemeyen çocukların oranında artış olabileceğinin altı çiziliyor.
OKUL ÖNCESİNDE AMAÇ TUTMADI
Raporda, Kalkınma Planları’nda ve MEB’in 5 yıllık strateji planlarında yer alan gayelerin ne oranda gerçekleştiği de inceleniyor.
2019-2023 yıllarını kapsayan 11. Kalkınma Planı’nda “5 yaşta net okullulaşma oranının yüzde 75,1’den yüzde 100’e çıkarılması ve tüm kademelerdeki tüm okullarda tekli eğitime geçilmesi hedefleri” belirlendi. Lakin MEB’in strateji planında “Okul öncesi eğitimin 5 yaşta bir yıl zarurî hale getirilmesi” maksadı yer almadı. Bunun yerine, erken çocukluk eğitiminin niteliğinin ve yaygınlığının artırılması gayesi konuldu. Öte yandan 2023 Eğitim Vizyonu’nda 5 yaşındaki çocuklar için bir yıl okul öncesi eğitiminin 2020 yılına kadar mecburî hale getirileceği belirtilmişti. Lakin Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk 2019 yılı bütçe görüşmeleri sırasında MEB’in gayesinin okul öncesi eğitimi üç yıl içinde mecburî hale getirmek olduğunu söyledi.
DERSLİK BAŞINA DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI GAYESINE ULAŞILDI
2014-2018 periyodunu kapsayan 10. Kalkınma Planı’nda derslik başına düşen öğrenci sayısı gayesi hem ilköğretim hem de ortaöğretim kurumlarında gerçekleşirken, okul öncesi (4-5 yaş) eğitimde okullaşma oranı amacına ulaşılamadı. 2013 yılında yüzde 47 olan okul öncesi okullaşma oranı, 2019’a gelindiğinde yüzde 70 gayesini yakalayamarak yüzde 57,9’da kaldı.
Rapora nazaran Türkiye’de eğitime ayrılan finansal kaynağın artırılması muhtaçlığı devam ediyor. MEB’in 2020 bütçesinde yatırımları gösteren sermaye sarfiyatlarına ayrılan hisse 2019’a nazaran artsa da hala 2014’teki seviyesinin altında.
Raporda uzun devirli planlamalarla salgın, afet üzere acil durum muhtaçlıkları ortasında dikkatli bir istikrar kurulması gerektiği söz ediliyor. “Okullar yine açıldığında da okullardaki gereksinimlerin neler olacağı ve eğitime erişimde dezavantajlı durumdaki çocukların okula dönüşünde yaşanabilecek zorluklar eğitimin finansmanı bağlamında bugünden tartışılması gereken mevzulardır.”
HER ŞARTTA NİTELİKLİ EĞİTİM
ERG tarafından hazırlanan raporda, 2020’nin Covid-19 salgını ve zelzeleler üzere dış faktörlerin eğitimi kıymetli ölçüde etkilediği bir yıl olduğuna dikkat çekiliyor ve tüm çocukların nitelikli eğitime erişimin her şartta sağlanması gerektiği bir sefer daha vurgulanıyor.
Raporun tamamına şu linkten ulaşılabilir:
https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2020/06/EIR2020_YonetisimVeFinansmanRaporu.21.07.20.pdf
Gazete Duvar
