Ogün Akkaya

Müşterilerine faizsiz otomobil yahut konut alma imkânı sunan şirketlerin sayısında son yıllarda büyük ilgi görüyor. Emlak ve otomotiv pazarında milyarlarca Türk Lirası bedelinde kar elde eden şirketler, sistemlerine dahil olan müşterilerin ödediği “katılım ücreti” ile çıkar elde ediyor. İçerisinde olduğumuz yıl itibariyle faizsiz otomobil ve mesken sahibi yapan şirketlerin sayısı 40’a yaklaşmış durumda. Türkiye’deki toplam konut satışlarından elde edilen hisse ise yüzde 15 düzeylerinde.

Şirketler, internet siteleri ve televizyon kanallarında yayınlanan reklamların yanı sıra kentlerin en işlek caddelerindeki afişler ve peş peşe açtıkları ofislerle de dikkat çekiyor. Bankalardan kredi çekmek istemeyen ve faiz sistemine sıcak bakmayan şahıslar bu şirketlere ilgi gösterenler ortasında yer alıyor. Şirketler tarafından sisteme giren bireylere, bütçesine nazaran dilediği yerdeki konutu ya da arabayı alabilme imkanı sağlayan finansman takviyesi sunuluyor. Karşılıklı olarak belirlenen meblağ üzerinden mesken ya da otomobil arayışı içerisine giriliyor. Kayıt etabında belirlenen fiyat sonrasında, ödenecek peşinat meblağı ve taksit sayısı belirleniyor. Daha sonrasında sisteme giren bireylerin borçlarına, alacağı meskenin ya da otomobilin fiyatına, ödeyeceği takside ve peşinata bakılarak kümeler oluşturuluyor ve sistem içerisinde 200 aya kadar ödemenin sürdüğü bekleyiş başlıyor.

ALTIN GÜNÜNÜN MESKEN VERSİYONU

Şirketler, konutları inşa etmek yerine, hazır konut bölümüne yöneliyor. Ödeme formları ve uyguladıkları yollar firmadan firmaya farklılık gösteriyor. 1991 yılında faaliyet göstermeye başlayan Eminevim, bu şirketlerden yalnızca bir tanesi. Şirket, müşterilerine ‘çekilişli’ yahut ‘çekilişsiz’ halde iki farklı seçenek sunuyor.

Çekilişli sistem, şirket tarafından “gün taksiti ödemeye” benzetiliyor. Bu sistemde, taksit sayısı kadar iştirakçi bir ortaya gelerek, her ay toplanan taksitlerle bir iştirakçinin konut sahibi olması sağlanıyor. Çekilişler, beş ayda bir defa olacak halde gerçekleştiriliyor. Şirket, bu sistemi “Müşteriler, altın gününe değil de mesken gününe girmiş oluyor” diyerek tanımlıyor. Çekilişsiz sistemde ise ödenen peşinat ve aylık taksitlere nazaran belirlenen tarihte geri ödeme gerçekleştiriliyor. Taksitler her yıl makul oranda artarak daha erken müddette teslimatın gerçekleşmesi amaçlanıyor. Müşteriler, şayet aylık taksitlerde geciktirme yapmaya başlarsa kendilerine faiz yerine ‘gecikme cezası’ uygulanıyor.

GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇEKİLİŞLERİN ŞEFFAFLIĞI TARTIŞILIYOR

Şirketten şirkete öteki bir isimle söz edilse de hepsinin uyguladığı sistemin temelinde “elbirliği sistemi” yatıyor. Sisteme dahil olan şahıslar, ödeme güçlerine nazaran oluşturulan, sayısı 40 ile 200 ortasında değişen kümelere dahil ediliyor. Belirlenen tarihlerde ise oluşturulan kümeler için noter huzurunda çekiliş gerçekleştiriyor. Çekilişli sisteme dahil olup, konut ya da otomobil sahibi olmak isteyenler kimi şahıslar ise gerçekleşen çekilişlere uydurma isimlerin eklendiğini ve bu sayede gerçek bireylerin çekilişte çıkma ihtimallerinin düşürüldüğünü belirtiyor.

Firmalar, sistemlerine dahil olan şahıslardan öncelikle 15 bin liraya varan tertip bedelini tahsil ediyor. Bu fiyatın hangi hedefle alındığı imzalanan mukavelelerde açıklanmıyor. Alınan bu tertip bedelleri, müşteriler tarafından önemli bir durum açıklanmadıkça geri iade edilmiyor.

Bu durum, 2017 yılında mahkemeye taşınmış, sisteme dahil olan bir kişi yaşadığı sıhhat meselesini sebep göstererek sistemden çıkmak istediğini vurgulamış ve ödediği iştirak ölçüsünün tarafına ödenmesini talep etmişti. Firmanın iştirak hissesinin tamamını değil de bir kısmını ödemesi sebebiyle Sapanca Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılan dava geçtiğimiz günlerde sonuçlandı. Mahkeme, iştirak fiyatının ne için alındığının, hangi hizmetlerin verildiğini tam olarak açıklamadığını belirterek, kalan fiyatın da ödenmesini hükmetti. Birçok vakit herkes parasının tamamını geri alacak kadar şanslı olamıyor.

‘KREDİ ÇEKSEYDİM ŞİMDİYE ÇOKTAN KONUT SAHİBİ OLMUŞTUM’

Kocaeli’nde ikamet eden 55 yaşındaki emekli Gülten Duymuş da parasının tamamını alamayan bireylerden biri. Fuzulevim’in sistemine 2017 yılında, 7 bin lira iştirak fiyatını ödeyip dahil olan Duymuş, 2020 yılında çekilişin bir türlü kendisine çıkmaması sebebiyle sistemden ayrılma kararı alıyor. Şirketin insanların hislerini dini kullanarak suistimal ettiklerini belirten Gülten Duymuş şunları söylüyor:

“Ofislerine gittiğiniz vakit sizi neredeyse kapıda karşılıyorlar. Çalıştırdıkları insanların ikna kabiliyeti çok yüksek, resmen insanı hipnotize ediyorlar. Bir an evvel imza attırmaya odaklı çalışıyorlar. O denli bir konuşuyorlar ki kapıdan çıktığınızda konut sahibi olacağınıza inanıyorsunuz. Sisteme girerken sayfalarca kontrat imzaladım. Bunların ne olduğunu sorduğumda da ‘Bir ehemmiyeti yok, öylesine imzalatıyoruz. Bunlara takılmayın’ formunda karşılık verdiler. Artık o imzaladığım kontrat gereği yatırdığım paramın tamamını geri alamıyorum. Bankaya başvurup, kredi çekseydim şimdiye çoktan mesken sahibi olmuştum. Faiz öderdim lakin en azından konutumda oturdum”

‘SAHTE YORUM YAZMALARI İÇİN AYRILMIŞ İŞÇİ KONTENJANI BULUNUYOR’

Faiz sistemine girmemek için bankaları tercih etmek yerine Fuzulevim’e başvuran Osman Beyefendi 80 bin liralık muahede imzalamış ve 8 bin lira tertip fiyatı ödemiş. Yaptığı araştırmalar sonucunda muteber bir firma olduğuna karar verdiği Fuzulevim’den, sisteme katıldıktan 15 gün sonra ayrılma kararı alıyor. Şirketin tertip fiyatına el koyduğunu belirten Osman Beyefendi ise şunları söylüyor:

“Bir an evvel otomobilim, konutum olsun diye sisteme katılmak istiyorsun. Bana ‘arabanızı kesin olarak 10 ay içerisinde teslim edeceğiz’ dediler. Sisteme katıldıktan sonraki 15 gün içerisinde aklım başıma geldi. Yaptığım araştırmalar sonrasında birçok mağdurun olduğunu gördüğümde sistemden çıkma kararı aldım. Ofislerine talebimi iletmek için gittiğimde resmen sorguya çekildim. Sistemden çıkmamam için otomobil yerine, konut kümesine girmemi istediler. Çekiliş kısmı tam bir muamma. Yaptıkları sahtekarlığın, çekiliş sırasında değil de öncesinde oluşturulan listelere geçersiz isimler ekleyerek yaptıklarını duydum. Kendi toplumsal medya sayfalarına insanları teşvik edecek hoş yorumlar yapılması için çalışanlarını kullanıyorlar. Düzmece yorum yazmaları için ayrılmış işçi kontenjanı bulunuyor”

‘ŞİKAYET YORUMLARIMI SİLMEM İÇİN İSTANBUL’DAN ARANDIM’

Bursa’nın İnegöl ilçesinde yaşayan ve telefoncu dükkanı işleten 37 yaşındaki Mehmet Emin Sayar, babasının kendisine çalışıp bıraktığı mesken üzere kendisi de iki çocuğu için birebir şeyi yapmak istiyor. Muhafazakar yaşantısı nedeniyle faiz sistemine yanaşmak istemeyen Sayar, bir arkadaşı aracılığıyla Fuzulevim’e başvuruyor. İki çocuğu için de 300’er bin liralık bir daire almak için kontrat imzalıyor. Daha sonrasında iş yerinin basılmasına varan konut sahibi olma sürecini şu biçimde anlatıyor:

“Bana ne olursa olsun, rastgele bir ölüm-kalım durumunda kurul fiyatının tamamını iade edeceklerini söylediler. Söyledikleri şeyin kontratta yazmadığını gördüğümde ofislerine gittim. Bana ‘Şirketin inisiyatifine bağlı olarak paralar kuruşu kuruşuna ödeniyor’ dediler. Kelam uçar yazı kalır diyerek tarafıma söylediklerini kontrata de yazmalarını istedim. Yapamayacaklarını belirttikleri an sistemden çıkma kararı aldım. Tertip bedelinin tamamını iade etmediler. 30 Kasım gecesi sikayetvar.com’a yazdım. Sonraki gün işyerime Fuzulevim’den iki kişi gelip, ‘Nasıl şikayet edersin’ diyerek bağırmaya başladı. İşyerinde kamera olmadığı için telefonumu çıkarıp kayıt almaya başladım. Gelen çalışanlara ‘Hani paranın tamamını ödeyecektiniz?’ diye sordum. ‘Hayır bu türlü bir şey demedik’ dediler. İşyerimde görüntü kayıt aldığım için beni emniyete şikayet ettiler. Yaşadığım mağduriyeti Fuzulevim’in toplumsal medya hesaplarına ve işverenleri Eyüp Akbal’ın hesaplarına yorum olarak yazmaya başladım. Daha sonrasında şikayet yorumlarımı silmem için İstanbul’dan arandım ve şirketin bütün hesaplarından engellendim. Şirket ile karşılıklı olarak birbirimizden şikayetçi olduk. Bankalardan çok bunları görür olduk. Benim canım yandı oburunun yanmasın”

‘YOUTUBE ÜZERİNDEN İNSANLARI BU ŞİRKETLERE YÖNLENDİREN, VAAZ VEREN HOCALAR VAR’

Furkan Özdemir, bankalara yaptığı kredi müracaatlarının sonuç vermemesi üzerine 2012 yılında Eminevim’in sisteme yüzde 20 peşinat ödeyerek girmiş. 2015 yılında çekilişte çıkmasına karşın, piyasada 100 bin liraya konut olmadığı için kendisine rastgele bir teslimat yapılmamış. Özdemir, “Bu sistemle konut alan bireylerin sayısı bir eli geçmez” diyor ve yaşadıklarından şöyle bahsediyor:

“Çekiliş sistemleri içerisinde 20 ya da 30 kişi olduktan sonra kümesi kapatıyorlar. 120 kişi üzere görünüyor fakat geri kalanı gerçek olmayan bireyler. Evvelden çekilişin kime çıktığını görebiliyordunuz. Artık ise Şahsî Dataları Muhafaza Kanunu yeterince bilgi paylaşımında bulunmuyorlar. Şu an birçok kişi var parasını almaya çalışan. Uzattıkça uzatıyorlar, insanları yıldırıyorlar. YouTube üzerinden insanları bu şirketlere yönlendiren, vaaz veren hocalar var. Kimi hocalar, bu sistemleri önerirken, kimileri da karşı çıkıyor. Şirket, size rastgele bir teminat vermezken, sisteme girmeniz halinde sizden iki memur kefil istiyor, alacağınız otomobil ya da konuta haciz yahut ipotek koyuyor bu da yetmiyor üstüne de vekaletname alıyor. Bu şirketler batıp gittiğinde geri mahkemelerde sürünmek kalıyor”

‘İMZALANAN KONTRATLARIN TÜKETİCİYİ KORUYAN RASTGELE BİR YANI YOK’

Fuzulevim’e kaydolduktan sonra ayrılmak isteyen ve ödediği iştirak fiyatını geri alamayan Hayri Şeker, yaşadığı mağduriyeti mahkemeye taşımaya karar veriyor. Şeker’in avukatı Muhlis Demir, imzalanan mukavelelerin şirketten şirkete farklılık gösterdiğini ancak hepsindeki ortak noktanın tüketiciyi değil de şirketin kendisini koruduğunu belirterek, “Emsal karara istinaden evvel arabuluculuk sürecini, muahede sağlayamadığımız durumda ise Tüketici Mahkemesi’ne dava sürecini başlatacağız. Bundan 5 yıl öncesinde bu şirketler yeni ortaya çıkmaya, çoğalmaya başladığı vakitlerde şu anki yaşananları o vakitten fark etmiştim. Bu sistemler, bana muhakkak makul gelmiyor. İnanç oluşturan bir ilerleme ve netlik yok. Kontratlara baktığım vakit bütün unsurlar şirketle alakalı. İmzalanan kontratların tüketiciyi koruyan rastgele bir yanı yok. Sisteme dahil olan şahıslar, imza atmadan evvel bana danışsaydı ben ‘imzalamayın’ derdim” diyor.

‘PEK TASVİP ETMEDİĞİMİZ BİR OLUŞUM’

Görüş almak için ulaştığımız birçok kişi, emlak kesimi içerisinde olmalarına karşın sistem hakkında bilgi sahibi olmadıklarını belirtiyor. Çekiliş ve geri ödemelerin alınması konusunda sistemin bilinmeyen olduğunu söyleyen Ankara Tüm Emlakçılar Odası Lideri Ahmet Rıfat Ehil, “Sistemler hakkında ayrıntılı bilgi bulunmadığı için pek tasvip etmediğimiz bir oluşum. İleride ne olur, ne biter şimdilik bilinmiyor ancak mağduriyet yaratacağı kesin. İnanç vermeyen bu sistemlerin, ne üzere meseleleri beraberinde getireceğini bekleyip göreceğiz” dedi.

‘32 YILDIR AYAKTA DURAN BU BÖLÜME BUNDAN SONRA DA BİR ŞEY OLMAZ’

Sisteme dair yaşanan şikayetleri kıymetlendiren Katılımevim temsilcisi Özcan Arık’a nazaran yaşanan şikayetler, sisteme dahil olan müşterilerin sabırsız olmasından ve yalnızca kendilerini düşünmesinden kaynaklanıyor. Şirketlerinin tek kârının müşterilerden alınan iştirak bedeli olduğunu belirten Arık, çekilişlerde ‘joker’ müşteri kullanıldığı argümanlarının ise temelsiz olduğunu belirtiyor ve şunları kaydediyor:

“Peşinat, teslimat tarihinin erkene çekilmesini sağlar. Birden fazla müşteri, ödemelerini erteledikleri için otomatik olarak teslimat müddetlerini de ertelemiş oluyor. Öteki firmaların tersine biz, sistemden çıkmaya karar veren müşterilerimize iştirak bedellerini üç ay içerisinde geri ödüyoruz. İştirak bedeli, dükkanın kirası, sarfiyatları ve çalışan maaşlarının kaynağıdır. Bankaların ödemelerin gecikmesi halinde uyguladıkları faizleri biz teslimatı erteleyerek uyguluyoruz. Devlete verdiğimiz 50 milyon liralık teminatımız ile rastgele bir kriz ve batma durumunda buradan müşterilerin mağduriyetlerinin giderilmesi sağlanacak. 32 yıldır ayakta duran bu bölüme bundan sonra da bir şey olmaz”

YASAL DÜZENLEME BEKLENİYOR

Faizsiz konut yahut otomobil finansmanı sağlayan şirketler için rastgele bir yasal düzenleme şimdi bulunmuyor. Bu durum, sistemin önündeki en kıymetli açık. Plan ve Bütçe Komisyonu’nda konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu aracılığıyla bu şirketler için bir yasal düzenlemenin yıl sonuna kadar gerçekleştirileceğini söylese de şu ana kadar rastgele bir adım atılmış değil. Düzenlemelerin yürürlüğe girmesi durumda dala gelecek olan ‘devlet güvencesi’ sayesinde sistemde yer alan kişi sayısında ve pazar hissesinde iki kat artış yaşanacağı kestirim ediliyor. Mağduriyet yaşadığını belirten bireyler için ise ne yapılacağı belirsizliğini koruyor.

Gazete Duvar