TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) donelerine nazaran Türkiye’de 13 milyon genç bulunuyor. 15-24 yaş arası genç nüfusun yekun nüfusa orantısı ise yüzde 15,6. Gençlik Örgütleri Forumu GoFor’a nazaran gençlerin yaşadığı eşitsizlikler Covid-19 pandemisiyle derinleşti. Pandeminin gençler üzerindeki tesirini izleyen GoFor, başlattığı haritalandırma çalışmasıyla Türkiye’nin çeşitli nahiyelerinde gençlerin uğradığı hak ihlallerini raporlaştırıyor. Daha çok gence ulaşmayı hedefleyen GoFor, pandemi sebebiyle sorun yaşayan genç nüfusun harita üzerinden bildirim yapmasını bekliyor.
Türkiye’de hak temelli gençlik siyaseti üretmeyi amaçlayan GoFor, gençlik yerinde çalışan 66 sivil topluluk kuruluşunun bir araya geldiği bir çatı örgüt. Üzerinde çalıştığı gençlik siyasetlerinin kamu kurumları ve farklı meydanlarda çalışan sivil topluluk örgütleri tarafından benimsenmesini hedefliyor. GoFor Gençlik Çalışmaları Kompetanı Çağlar Yenilmez, “Türkiye’de gençler ile ilgili siyasetler hayata geçirilirken yapılan en büyük yanlış, bu 13 milyon kişisi tıpkı gereksinimlere sahip bireyler olarak görmek” diyor. Gazete Duvar’ın sorularını yanıtlayan Yenilmez, gençlerin pandemide maruz kaldığı ihlalleri şöyle özetliyor: “Eğitim ve tedrisatın çevrimiçi gerçekleştirilmesinden ötürü bilgisayara, internete erişemeyenler fırsat eşitsizliğine uğradı. KYK yurtlarından çıkarılanların barınma hakkı gasp edildi. Günlük fiyatla, yevmiyeli çalışanlar çalışma hakkına erişemedi. Fikir ve mütalaa hatasından ötürü özgürlüğünden mahrum edilenler af periyodunda cezaevinden çıkarılmadı.”
2015 yılında kurulan GoFor’un bileşenleri kimler? Bünyenizde hangi sahalardan kaç örgüt bulunuyor?
GoFor, gençlik siyasetlerinin oluşum süreçlerine gençlik örgütlerinin etkin iştirakini sağlamak üzere yola çıktı. Diyanet, lisan, ırk, cinsiyet, cinsî yönelim, cinsiyet kimliği, sosyo-ekonomik durum, engellilik durumu, dezavantajlılık üzere meydanlarda var olan ve çalışan farklı gençlik kümelerinin temsilini sağlamakta olan şeffaf, demokratik, iştirakçi ve hak temelli bir örgütüz. Şu anda 66 üye örgütü bulunan GoFor’un üyeleri gençlik dernekleri, öğrenci örgütleri ve resmi olmayan gençlik örgütlenmelerinden oluşuyor.
‘GENÇLER MUTSUZ VE MEMLEKETTEN GİTMEK İSTİYOR’
Türkiye’de gençlik hakları nasıl ele alınıyor? Gençlik haklarıyla ilgili bir umumi görünümden laf etmek istersek neler söylenebilir?
Gençlik hakları, Türkiye’de yasal olarak maatteessüf tarifli değil. Tarifli olması bir yana gençlerin haklarını içeren bir gençlik siyaseti da mevcut değil. Yazılı ya da tarifli olmasa da haklara erişimde önemli zahmetler var. Gençler, hizmet sahiplerinin “iyi genç” tarifine sıkışmış durumunda. Bu çerçevenin dışına çıktıklarında pres ve ayrımcılık ile karşılaşıyorlar. Esasen son periyotta yapılan bütün gençlik araştırmaları da bu durumun sonuçlarını bizlere gösteriyor. Ruh hali olarak mutsuz, gelecek planı olarak da devletten gitmek isteyen gençler tüm araştırmalarda üst sıralarda.
Korona virüsünün yayılmasını engellemek için sokağa çıkma yasağı uygulanan kümelerden biri de gençlerdi. Bu tatbikte gençler, muhtaçlıkları ve problemleri tıpkı olan tek bir küme üzere görüldü. Bunun ne cins yansımaları oldu?
TÜİK 15-24 yaş arası genç sayısını 12 milyon 955 bin kişi olarak açıklıyor. Türkiye’de gençler ile ilgili siyasetler hayata geçirilirken yapılan en büyük yanlış, bu 13 milyon kişisi tıpkı gereksinimlere sahip bireyler olarak görmek. Pandemi sürecinde alınan önlemlerde de tıpkı bakış açısı vardı. Örneğin çalışmak zorunda olan gençlerle ilgili düzenleme yasaktan sonra geldi ve risk kümesi olmalarına karşın çalışmaya devam ettiler. Bu süreçte gözlemlerimiz bize söylüyor ki; vazife sahipleri için gençlerin varlıktaki karşılığı gençlerin kendisinden hala daha değerli. Bununla bir arada çalışmayan gençler de muhtaçlıkları gözetilmeksizin meskenlere hapsedildiği için konut içi şiddet mağduru genç sayısı arttı. Saf bu artışı barınma hakkına erişebilen gençler için gözlemleyebiliyoruz.
.
Covid-19 pandemisinin toplulukta var olan eşitsizlikleri artırdığına dair bir uzlaşı var. Pandemiyle birlikte hangi yerlerde yaşanan ihlaller arttı?
Pandemide ortaya çıkan tabloyu şöyle özetleyebiliriz: “20 yaş altı yurttaşlar sokağa çıkma yasağından ötürü toplumsal basınca maruz kaldı. Eğitim ve talimin çevrimiçi gerçekleştirilmesinden ötürü bilgisayara, internete erişemeyen gençler fırsat eşitsizliğine uğradı. KYK yurtlarından süratlice çıkarılan gençlerin barınma hakkı gasp edildi. Günlük, yevmiyeli çalışan gençler çalışma hakkına erişemedi. Fikir ve mütalaa cürmünden ötürü özgürlüğünden mahrum edilmiş gençler, af periyodunda cezaevinden çıkarılmadı. Bu periyotta eğitim ve tedrisat çevrimiçi olduğu için kimi burs sağlayıcılar bursları kesti. Maddi açıdan dezavantajlı duruma düşenler konut sahipleri tarafından meskenden atıldı ve seyahat kısıtlamasından ötürü meskenine dönemeyenlerse muvakkat barınma yerlerinde konaklamak zorunda kaldı. Öne çıkan sıkıntıları ve hak kayıplarını bu biçimde özetleyebiliriz.
‘GENÇLER ETİKETLENME KORKUSU YAŞIYOR’
Oluşturduğunuz sistemde dokuz farklı tema için hak ihlalleri işaretlemek mümkün. Şimdiye kadar bildirilen ihlaller, ortam, yaş, cinsiyet ve mahzur durumuna nazaran ne tıp farklılıklar gösteriyor?
Sıhhat hakkı, barınma hakkı, eğitim hakkı, siyasi iştirak hakkı, hayat hakkı, örgütlenme özgürlüğü hakkı, tabir özgürlüğü hakkı, ayrımcılıkla uğraş ve çalışma hakkından oluşan bu dokuz tema birebir devranda “Gençlik hakları neleri kapsar?” sorusuna verdiğimiz yanıt. Haritayı açtığımız tarihten bugüne kadar tam 54 hak ihlali raporlandı. Bu 54 ihlalde en çok öne çıkan eğitim hakkı ve çalışma hakkı ile ilgili ihlaller. Bu iki temayı barınma ve sıhhat hakkı takip ediyor. Eğitim hakkı ile ilgili öne çıkan sıkıntılar bilgisayara, internete erişim ve mekteplerin online eğitimi akıllıca kurgulayamamasından kaynaklıyor. Çalışma hakkında ise işten atılan, maaş alamayan ve çetinle müsaadeye çıkarılan gençler çoğunlukta. En çok hak ihlali raporlamasını nüfus yoğunluğu ile koşut olarak İstanbul ve Ankara’dan aldık. Bölgesel olarak şu an yalnızca Karadeniz yerinden bir hak ihlali raporlayamadık. Öte yandan GoFor hak ihlalleri haritasına done giren gençlerin internete ve bilgisayara erişimi olan gençler olduğu da bir gerçek. Girilen dataların yüzde 42’si anonim olarak girilmiş. Bu data bize gençlerin etiketlenme tasasıyla problemlerini kamusal yerde paylaşmakla ilgili çekincelerinin olduğunu gösteriyor.GoFor:
Gazete Duvar
