CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, DEVA, Demokrat Parti, Gelecek Partisi’nin ortaklaşa yürüttüğü güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş çalışmasında sona gelindi. Bugün “kamu idaresi ve siyasi etik” başlıklarının ele alınacağı son toplantının yapılmasının akabinde ortak metnin hazırlanması bekleniyor. Altı partiden temsilcinin üzerinde çalıştığı güçlendirilmiş parlamenter sistem öngörüleri bir rapor halinde parti genel liderlerine sunulacak. Bu sunumdan sonra parti başkanlarının kamuoyuna bir açıklama yapması bekleniyor.
CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİNE SINIRLAMA
DW Türkçe’den Hilal Köylü’nün haberine nazaran, çalışmaları yürüten altı parti yasama, yürütme ve yargı alanlarında cumhurbaşkanının yetkilerinin sonlandırılması konusunda muahede sağladı. Bu yetkilerin başında cumhurbaşkanının harika hal (OHAL) kararnamesi çıkarma yetkisi geliyor. Cumhurbaşkanına yalnızca “temsili vazife ve yetkiler tanınması”nı isteyen muhalefet, cumhurbaşkanının tek başına imza atabileceği süreçlerin de tek tek belirlenmesi istikametinde tutum almış durumda. Muhalefetin planladığı cumhurbaşkanı profili ve yetkileri şöyle:
* Cumhurbaşkanının Türkiye’de daha evvel uygulanan parlamenter sistemde olduğu üzere bakanları veto yetkisi olmayacak. Cumhurbaşkanı maddeleri tekrar görüşülmek üzere meclise gönderebilecek lakin maddeleri veto yetkisine sahip olmayacak. Cumhurbaşkanı 7 yıl mühletle, tek periyot için seçilecek. Vazifesini tamamladıktan sonra siyaset yapamayacak.
* Cumhurbaşkanı hükümet kurma misyonunu parlamentoda en çok sandalyeye sahip siyasi parti önderine verecek. Şayet, hiçbir parti tek başına hükümet kuracak çoğunluğa sahip değilse cumhurbaşkanı “seçim hükümeti” kuramayacak. Cumhurbaşkanının “seçim hükümeti” kurup, ülkeyi erken seçime götürme yetkisi de olmayacak. Neden böylesi bir muahedeye vardıklarını anlatırken 7 Haziran 2015 seçimlerine gönderme yapan muhalefet partisi temsilcileri, 7 Haziran 2015’te AK Parti’nin tek başına hükümet kurma çoğunluğunu kaybettiği halde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın CHP’ye hükümet kurma vazifesi vermek yerine seçim hükümeti kurulmasının önünü açarak ülkeyi 1 Kasım 2015’te yine seçime götürdüğünü hatırlatıyor.
* Güçlendirilmiş parlamenter sistemde cumhurbaşkanının yetkileri sonlandırılırken, başbakanın yetkileri artırılacak. Başbakan meclis üyeleri ortasından ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar ortasından bakanları atayabilecek.
ADALET BAKANI YARGIÇLAR HEYETİ’NDE YOK
Türkiye’de yargı bağımsızlığının sağlanması için Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) ayrılmasını öngören muhalefet partileri, bilhassa Yargıçlar Heyeti’nde adalet bakanı ile müsteşarının olmaması gerektiğini savunuyor. Muhalefetin mutabakatına nazaran Yargıçlar Heyeti ile Savcılar Kurulu’na üye atanmasında yürütmenin yetkisi olmayacak. Konseylerin üyelerinin belirlenmesinde TBMM, yargı organları ve barolar tesirli olacak. Duruşma salonlarında savunma ve sav makamı eşit seviyede olacak. Savcıların üst basamakta oturacağı kuralına son verilecek.
GENSORU TEKRAR GETİRİLECEK
Altı muhalefet partisi Cumhurbaşkanı Erdoğan ile MHP önderi Devlet Bahçeli’nin tez ettiğinin bilakis cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin meclisi büsbütün güçsüzleştirdiği konusunda hemfikir. Bu yüzden cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiğinde kaldırılan meclisin hükümeti kontrol yollarının başında gelen gensoru uygulaması yine getirilecek.
Gensoru uygulamasında “yapıcı güvensizlik oyu”nun sağlanması temel alınacak. Yeni hükümet kurulması garanti altına alınmadan gensoruyla hükümet düşürülemeyecek. Hükümet için güvensizlik oyu verenler, yeni hükümetin kurulacak olmasının da garantisini sunmak durumunda olacaklar.
YÜZDE 1 OYA HAZİNE YARDIMI
Yeni sistemde yüzde 3’lük seçim barajı isteyen muhalefet partileri, yüzde 1 oy alan her partinin Hazine yardımından yararlanmasını da öngörüyor.
Altı muhalefet partisi, Türkiye’de üç buçuk yıldır yürürlükte olan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine dönük tenkitlerini seçim kampanyalarında “Tek adam rejimini bitiriyoruz” bildirisiyle halkla paylaşacak.
Muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sistemi halka anlatırken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın mevcut durumdaki “olağanüstü yetkileri”ne işaret etmesi bekleniyor. (Kaynak)
Gazete Duvar
