ANKARA – “YÖK tarafından tanınırlığa ve denkliğe sahip” halinde tanıtılan, TBMM Lideri Mustafa Şentop’un ‘mütevelli heyeti onursal üyesi’ olduğu Kuzey Makedonya’daki Memleketler arası Balkan Üniversitesi tartışma konusu oldu. Lise diplomasının kâfi sayılmasının sorun olmadığını belirten eğitim danışmanı, üniversitenin ‘denkliğe sahip’ sözleriyle tanıtımını yapmasının ise problemli olduğunu vurguladı.

Baroların hukuk fakültelerinin niteliğine ve sayısına ait ikazda bulunarak düzenleme talebinde bulunduğu periyotta ortaya çıkan bu örnek hakkında Antalya Baro Lideri Polat Balkan “Siyasal iktidar her geçen gün bu kadarı da olmaz diyebileceğimiz uygulamalarla karşımıza çıkıyor” diyerek reaksiyon gösterdi. Siyasi parti temsilcileri ise üniversitenin mütevelli heyetinde onur heyeti üyesi olan TBMM Lideri Mustafa Şentop’a seslenerek istifasını talep etti.

YÖK ‘İLK BİN İÇERİSİNDEKİ’ ÜNİVERSİTEDEN MEZUNLARA DIREKT DENKLİK VERİYOR

Memleketler arası Balkan Üniversitesi’nin hukuk fakültesine, lise diplomasıyla yıllık 29 bin 500 TL’ye girilebiliyor. Milletlerarası üniversiteler için eğitim danışmanlığı yapan bir firmanın ismini vermek istemeyen yetkilisine nazaran Memleketler arası Balkan Üniversitesi’ne lise diplomasıyla şart ve koşul aranmaksızın kayıt yapılabilmesinde bir sorun bulunmuyor. Avrupa’da pek çok ülkede üniversiteye imtihansız bir halde girilebildiğini belirten yetkiliye nazaran sorun, üniversitenin “YÖK tarafından tanınırlığa ve denkliğe sahip” sözleriyle tanıtımını yapmasında yatıyor. Zira bu denklik sürecinin nasıl olumlu işlediği “belirsizlik” ve “muğlaklık” barındırıyor.

YÖK’ün yönetmeliklerinde yurt dışında eğitimini tamamlamış bir kişinin direkt denklik alabilmesi için kimi kriterler belirlenmiş durumda. Denkliğe başvuran kişinin yurt dışında mezun olduğu üniversitesi, YÖK tarafından tanınan ‘Academic Ranking of World University’ üzere sıralandırma sistemlerinde birinci bin yükseköğretim kurumu ortasındaysa direkt denklik veriliyor. ‘Üniversitenin birinci binde yer alması kriteri’ denklik başvurusu yapan öğrencinin okuluna kayıt yaptırdığı yılki sıralamalar gözetilerek işliyor. Lakin Memleketler arası Balkan Üniversitesi, YÖK’ün direkt denklik verme kriteri olarak belirlediği ‘dünyadaki birinci bin üniversite’ sıralamalarında yer almıyor.

Öte yandan YÖK’ün yönetmeliklerinde direkt denklik için, “Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kılavuzunda yer alan yurt dışındaki yükseköğretim programlarına yerleştirilenlerin yahut bu programlara yerleştirilen en son öğrencinin aldığı puanı alarak birebir yıl ilgili yükseköğretim kurumunun birebir programına kayıt yaptıranlara ilişkin diploma olması” kriteri de bulunuyor. Memleketler arası Balkan Üniversitesi ÖSYM kılavuzunda hukuk kısmına yer vermediği için direkt denklik için bu şartı da sağlamıyor.

‘ÜNİVERSİTENİN YÖK TARAFINDAN TANINMASIYLA DENKLİK TIPKI ŞEYLER DEĞİL’

Eğitim danışmanına nazaran şayet yurt dışında eğitim alan kişinin üniversitesi YÖK’ün kabul ettiği sıralamalarda birinci bin içerisindeyse denklik süreci kısa bir müddette olumlu sonuçlanıyor. Görüştüğümüz eğitim uzmanı birinci binin içerisinde yer almayan Memleketler arası Balkan Üniversitesi üzere “statülere” sahip üniversitelerin denklik sürecinin işleyişine dair ise şunları kaydetti:

“Azerbaycan’da, Orta Asya’da birtakım üniversiteler var ve bunlar sıralamalarda birinci bin içerisinde değil. Bunlara yönelik de ‘denklik müracaatında bulunabilir’ diye bir tabir var. Bu, aslında eğitim danışmanlığı firmalarının da tuzağı. ‘Denklik var mı’ sorusuna karşılık ‘denklik başvurusu yapabilirsiniz’ deniyor. Denklik başvurusu yapabilmeniz için yalnızca o üniversiteyi YÖK’ün tanımış olması kâfi. Üniversitenin tanınırlığıyla denklik tıpkı şey değil. Gördüğümüz kadarıyla YÖK Milletlerarası Balkan Üniversitesi’ni de tanıyor fakat bu, direkt denklik manasına gelmiyor. YÖK web sitesine denkliği olan üniversiteler diye bir ibare koymuyor. Ama YÖK’ün tanıdığı üniversitelerden mezun olan bir öğrenci YÖK’e denklik başvurusu yapabilir. Bunu büyük oranda YÖK reddediyor. Bir kısmına da bununla ilgili yeterlilik imtihanı var ve buna girmeniz gerekiyor cevabını veriyor.”

‘İLK BİNDEKİ ÜNİVERSİTELERE YERLEŞTİREREK SORUN YAŞAMAMALARINI SAĞLIYORUZ’

“Danışmanlık hizmeti almaya gelen bir veli ve öğrenci, ‘Biz yurt dışında hukuk eğitimi almak istiyoruz’ dediğinde nasıl yönlendirme yapıyorsunuz?” sorumuza ise eğitim danışmanı şu karşılığı verdi:

“Yurt dışında ÖSYM kılavuzuyla yerleşmediği için denklikte sorun yaşamaması ismine çalıştığımız üniversiteler, YÖK’ün kabul ettiği sıralamalarda yer alan dünyadaki birinci bindeki üniversiteler. Birinci binin içerisinde olmayan bir üniversiteye öğrenci göndermiyoruz zira denklik alınması imkansız. Bilhassa hukuk için. Diyelim ki tercih edilen üniversite birinci binin içerisinde ve gittiniz eğitiminizi aldınız. Her ülkenin hukuk sistemi farklı olduğu için siz Türkiye’ye döndüğünüzde Türk yargı sistemine dair dersleri almak zorundasınız. Bu dersleri almadan denkliği ve baro kaydını yapamazsınız. Yurt dışında hukuk eğitimi almak isteyen biri örneğin dünyada birinci bin içerisinde olan İngiltere’deki üniversiteye gitti ve geri geldi. Türkiye’de çalışacaksa fark derslerini vermesi lazım ve bu da bir buçuk iki yıllık bir süreci buluyor. Ki aslında okuduğu ülkede de çalışamıyor. Bir ülkede avukatlık yapabilmeniz için o ülkenin vatandaşı olmanız gerekiyor. Biz yurt dışında hukuk eğitimi almak isteyen öğrencileri birinci bindeki üniversitelere yerleştiriyoruz ve denklik sorunu yaşamamalarını sağlıyoruz.”

‘BU HUKUK NIZAMINDA BEŞERLER KÂFI EĞİTİMİ ALAMIYOR’

Öte yandan baroların birçoğu hukuk fakültesi sayısının azaltılması ve eğitimin daha nitelikli hale getirilmesi için son periyotta davetler yapıyor. Milletlerarası Balkan Üniversitesi’nin hukuk fakültesi örneğini  “Siyasal iktidar her geçen gün bu kadarı da olmaz diyebileceğimiz uygulamalarla karşımıza çıkıyor” kelamlarıyla kıymetlendiren Antalya Barosu Lideri Polat Balkan şunları kaydetti:

Antalya Barosu Lideri Polat Balkan.

“AKP iktidarı demokrasiyle, hukukla bağını kesmiş gözüküyor. Bunun en temel göstergelerinden biri de yıllardan beri şuurlu bir halde hukuk fakültelerinin sayılarını artırıp piyasalaştırmak, ticarileştirmek, eğitimin düzeyini düşürmek. Hasebiyle hukuka olan itimadı yerle bir edip hukukla bağı olmayan bir tertip oluşturmayı hedefliyor. Yargının kurucu bileşeni olan iki ayağı savcıları ve yargıçları kendilerine bağlayarak taraflı kılmış durumda. Yargının teslim almadığı sivil ayağı avukatlar. Halbuki hem avukatlar hem savcılar hem de yargıçlar tıpkı sıralarda, birebir yerlerde eğitim alarak mesleklerine kavuşabiliyor. Bu hukuk nizamında beşerler kâfi eğitimi almıyorlar. Son derece vasat, akıldan bilimden, hukuk ideolojisinden, en temel hukuk bilgilerinden mahrum olarak mezun olup staja başlıyorlar. Bu yetersizliğin en büyük ziyanını hem bizim mesleksel saygınlığımız hem de yurttaşlarımız yaşıyor.”

‘APARTMANDAN BOZMA BİNALARDA HUKUK EĞİTİMİ VERİLMEK İSTENİYOR’

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 1999 yılında mezun olduğunu ve o periyot hukuk fakültesi sayısının 10 civarı olduğunu belirten Balkan, “Şimdi hiç kimsenin sayısını tam olarak bilemediği, kimi sayılara nazaran 132 tane hukuk fakültesi var. Bizim tüm ikazlarımıza karşın hâlâ da hukuk fakülteleri açılmaya devam ediyor. Apartmandan bozma binalarda hukuk eğitimi verilmek isteniyor. Hukuk öğrencileri bırakın profesörü, doçent bile görmeden, hiçbir akademisyenle müsabakadan, formasyonu olmayan bireylerden aldıkları bilgilerle mezun oluyorlar. Siyasal iktidar bu anlayıştan vazgeçecek üzere görünmüyor” diye konuştu.

‘HUKUK BİLİMİNİN DATALARI NE ÖLÇÜDE DİKKATE ALINIYOR?’

CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Anayasa Komitesi Üyesi İbrahim Kaboğlu ise, hukuk alanında baroların nitelik arttırılması talebine karşılık yurt içinde hukuk fakültesi sayılarının artması ve yurt dışında hukuk eğitimi verilmesinin mümkün sonuçlarına dair şunları kaydetti:

İbrahim Kaboğlu.

“Hukukçuların yetiştiği hukuk fakülteleri sayı olarak düşünüldüğünde, çoklukla nicelik ve nitelik ortasında zıt orantı kurularak, ‘ne kadar çok fakülte, o kadar zayıf formasyon’ formunda bir genellemeye gidilir. Kuşkusuz, nicelik ve nitelik ortasında büyüyen aksi orantının hissesi bir gerçek; lakin bu durum, başka gerçekleri ve/ya problemleri perdeleme fonksiyonu görmemeli. Hukukta okutulan dersleri içerik olarak eleştirel bir yaklaşımla pahalandırmak gerek: Ders kitapları ne ölçüde hukukun genel prensipleri ışığında yazılıyor? İlgili disiplin, üst normları ve hukuk biliminin datalarını ne ölçüde dikkate alıyor?”

‘SORGULAMA ÇOKLU BARO DÜZENLEMESİNE KADAR UZATILABİLİR’

“İkinci olarak, hukuk fakültesi öğretim üyelerinin yetiştirilme üslubunu ele almak gerekiyor. Üçüncü olarak, hukuk fakültelerine yönelik siyasal faktörler üzerinde de durmak gerekiyor. Şayet hukuk fakültelerinin üçte biri hukukçu olmayan dekanlar tarafından yönetiliyorsa, bunun nedeni, hukukçu dekan bulunamayışı mı, yoksa hukuku bilimsel bir disiplin olmaktan uzaklaştırma hedefi mı? Emsal halde, hukuk fakültelerinden yüzlerce öğretim üyesi, mesleksel yetersizlik nedeniyle mi uzaklaştırıldı yoksa onların takımlarına, muhtemelen güçlü bir akademik mesleği olmayan siyasal yandaşları yahut hukuk bilimine inanmayan öteki uzmanlık alanına mensup bireyleri atamak için mi? Bu sorgulama, çoklu baro düzenlemesine, hakim ve savcı imtihanlarının siyasal tesirlere açık bir biçimde yapılmasına kadar uzatılabilir. Sonuç olarak; mevzuya bu olumsuz faktörler bütününde bakılmadığı sürece, hukuk fakültesi sayısı azaltılsa da, hukuk fakültesi öğrencilerini ‘hukukçu ortak kimliği’ ereğinde yetiştirme ortam ve şartları yaratılamaz.”

‘ŞENTOP’UN AÇIKLAMA YAPMASINI BEKLEMEK HEPİMİZİN HAKKI’

Milletlerarası Balkan Üniversitesi’nin hukuk kısmının memleketler arası alanda akredite olamayacağını ve sorunun burada başladığını belirten HDP Batman Milletvekili ve TBMM Adalet Kurulu Üyesi Mehmet Rüştü Tiryaki ise YÖK’ün ve TBMM Lideri Mustafa Şentop’un açıklama yapmasını talep ederek şunları söyledi:

Mehmet Rüştü Tiryaki.

“YÖK bu okullara denklik veriyor, bu üniversiteyi tanıyor ve ÖSYM kılavuzunda öteki kısımlara yer veriyor. Üniversitenin mütevelli heyetinde hukuk profesörü olan, tıpkı vakitte bizim ülkemizin seçkin üniversitelerinden biri olan Marmara Üniversitesi’nde vazife yapmış TBMM Lideri Sayın Mustafa Şentop da bulunuyor. Münasebetiyle Türkiye Kuzey Makedonya’nın bu üniversitesine ve bu üniversiteye bağlı hukuk fakültesine bir biçimde güvenilirlik kazandırmış oluyor. Hiçbir kaide aramayan sadece lise mezunu olmayı hukuk fakültesine kayıt için kâfi gören bu üniversitenin kapılarını hem YÖK hem de TBMM Lideri sonuna kadar açmış üzere görünüyor. Bunun yanlışsız olmadığı açık. Sovyetler’in dağılmasının akabinde Türki Cumhuriyetler’deki üniversitelere binlerce öğrenci gitti. Bu çocukların birçoğu mağdur oldu. Daha sonra bu diplomalar kabul edilmedi ve aldıkları diplomalar uygun görülmedi. Buraya gidecek öğrencileri de ümitsiz bir gelecek bekliyor. YÖK’ün bu hususta denklik vermediğini açıkça lisana getirmesini, Sayın Meclis Lideri Mustafa Şentop’un da açıklama yapmasını beklemek hepimizin hakkı.”

‘TBMM BAŞKANI’NIN İSMİ KULLANILARAK DENKLİK ALINACAKTIR’

YÖK tarafından alınan kararla, üniversite imtihan sonuçlarına nazaran birinci 125 bin içerisinde olan öğrencilerin hukuk fakültelerine kabul edildiğini hatırlatan DÜZGÜN Parti Antalya Milletvekili ve TBMM Anayasa Kurulu Üyesi Feridun Bahşi, “Hukuk tercihinde 125 bin sonunu düzenleyen bu iktidar. İktidar bunu dolanmak için, kendi çocuklarına bu rantı sağlayabilmek için yurt dışında bir üniversite kurmuş” dedi.

Feridun Bahşi.

TBMM Lideri Mustafa Şentop’un Memleketler arası Balkan Üniversitesi mütevelli heyeti onur şurası üyesi olmasına reaksiyon gösteren Bahşi, Şentop’un bu üyelikten istifa etmesini talep ederek kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı’nı da üniversitenin mütevelli heyetine onur üyesi yapmışlar. Bunun nedeni de Türkiye’de denkliği kolay alabilmeleri için. Türkiye’deki hukuk sistemi zati çökmüş, hukuk fakülteleri tabana vurmuş durumda. Türkiye’deki hukuk fakültesi sayısı 130’un üzerine çıkmış ve hiçbirinde nitelikli eğitim-öğretim takımı yok. Profesörü olmayan hukuk fakülteleri var. İlahiyat profesörlerinin dekanlık yaptığı hukuk fakülteleri var. Veterinerlik hocalarının dekanlık yaptığı hukuk fakülteleri var. Derslere hukukla ilgili hiç ilgisi olmayan beşerler girip Türkiye’deki hukuku büsbütün çökertmişken, iktidar bu alanla ilgili önlemler alıp 190 bin muvaffakiyet sıralaması kaidesini 125 bine çekerken Kuzey Makedonya’da bir üniversiteye hiç puan sıralaması, üniversite imtihanına girmeden kayıt yapılması etik dışıdır. Üstelik TBMM Başkanı’nın mütevelli heyetinde üye olduğu bir ismi de kullanarak Türkiye devleti üzerinde baskı kurup Türkiye’de üniversite imtihanına zar sıkıntı girmiş çocukların haklarına taarruzdur. Bunun YÖK’ten denklik alması genel hukuk ve yasa kurallarına nazaran mümkün değildir. Lakin TBMM Başkanı’nın ismi baskı ögesi olarak kullanılarak denklik alınacaktır. TBMM Başkanı’nın buradaki fahri üyeliğinden çabucak derhal istifa etmesi gerekir. TBMM’nin bu şekil menfaat ilgilerinde baskı ögesi olarak kullanılması TBMM’nin manevi şahsiyetine de taarruzdur.”

Gazete Duvar