ANKARA – AK Parti 9 yıl evvel kendi periyodunda kabul edilen İstanbul Sözleşmesi’nden imzanın çekilmesini resmen gündemine aldı. AK Parti’nin son MYK içtimasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ahdin tek taraflı feshi ya da tartışmalı hususlara şerh konulması için çalışma yapılması talimatı verdi. Bayana karşı şiddetle uğraşta devlete sorumluluk yükleyen kontratın 2020 yılında yine tartışmaya açılmasına muhalefet partilerinden ve akademisyenlerden reaksiyonlar var.

MUKAVELEYI EN GÜZEL ANLATAN LAF: İSTANBUL AKDI YAŞATIR!

İstanbul Kontratının mimarlarından, ahdin kontrol organı GREVIO’nun da birinci yöneticisi Prof. Dr. Feride Acar’a nazaran İstanbul Mukavelesinin en değerli kazanımı bayanlara yönelik şiddetin bir insan hakkı ihlali olarak tescil edilmesi. Devletlerin mukavele ile kendi yasa ve pratiklerini dönüştürme lafı verdiğini belirten Acar, bu doğrultuda çıkarılan 6284 sayılı maddeyi örnek gösterdi. Acar, mukaveleyi en iyi anlatan kelamın bayan örgütlerinin kullandığı “İstanbul Kontratı Yaşatır” tabiri olduğunu anlattı.

BUNUN NERESİ AİLEYE KARŞI?

İstanbul Kontratı, aile kurumuna zarar verdiği, eşcinselliği özendirdiği üzere tezlerle gündeme taşındı. Acar, “Aile tahrip ediliyor” tezine, “Sözleşme bayan erkek kime karşı olursa olsun ‘ev içi şiddet’in önlenmesi, mağdurlarının korunması, uygulayanların cezalandırılması ve buna temel olan eşitsizliğin yok edilmesi gerektiğini söylüyor ve bunları sağlama yükümlülüğünü devlete veriyor. Şayet içinde devamlı erkeklerin bayanlara şiddet uyguladığı yapıların devam etmesi gerektiğini savunmuyorsak bunun neresi aileye ondur?” cevabı verdi.

Mukavelenin eşcinselliği özendirdiği argümanının da “asılsız” olduğunu belirten Acar, “Sözleşmenin içerdiği tek tabir bu niteliklerinden ötürü kimsenin ayrımcılığa ve şiddete uğramamasıdır. Bunun aksi savunulabilir mi? Kişilerin cinsî tercih ya da kimlikleri yüzünden temel insan haklarından mahrum bırakıldıkları bir Türkiye mi istiyoruz?” diye sordu.

2011 yılında imzalanan, 2012 yılında tüm partilerin oy birliği ile Meclis’te onaylanan akdin Türkiye için bir övünç kaynağı olduğunu belirten Acar, “Evrensel insan haklarını ve bayanın şiddetten korunmasını savunan bir devletin bugün bu mukaveleden çıkmak üzere tutarsız bir tavır içine girmeyeceğini umuyorum” dedi.

YÜRÜRLÜKTEKİ AKDE ŞERH KOYMAK MÜMKÜN MÜ?

Türkiye’nin ahitten çıkmasıyla ilgili tartışmalarda Bulgaristan, Macaristan ve Hırvatistan’ın imzalarını çektiği argümanları gündeme getirildi. Üç memleketin de ahitten imza çekmesinin laf konusu olmadığını belirten Acar’ın verdiği habere nazaran Hırvatistan mukaveleyi imzaladı ve onayladı. Macaristan da imzaladı lakin şimdi parlamentosunda onaylanmadı. Kontrata imza atan Bulgaristan’da ise yüksek duruşma iç hukuk açısından birtakım sakıncalar olduğuna karar verdi. Bu nedenle onaylanmadı fakat, Bulgaristan da imzasını çekmedi.

İstanbul Sözleşmesi’nden imza çekilmesinin yanı sıra kontrata çekince konulması yahut niyet beyanı üzere bildirimlerde bulunulmasının mümkün olduğu sav ediliyor. Acar, memleketler arası hukuka nazaran imzalanıp, onaylandıktan sonra bir akde çekince koyup, niyet bildiriminde bulunulamayacağını söylüyor. Bu durumda arkaya kontrattan imzanın çekilmesi kalıyor. Bu hususta mekanizmanın ise tekrar Meclis olması gerektiğine işaret ediliyor.

CHP’Lİ YÜCEER: ‘SÖZLEŞME NEDEN UYGULANMIYOR’ DEMEMİZ GEREK

Meclis Bayan Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu’nun CHP’li üyelerinden Candan Yüceer, İstanbul Mukavelesi ile ilgili tartışmanın AK Parti gündemine alınmadan evvel İnsan Hakları Eşitlik Kurumu, Kamu Denetçiliği Kurumu, YÖK ve Ulusal Eğitim Bakanlığı açıklama ve kararlarıyla adım adım geldiğini belirterek şunları söyledi:

“Bu akit bir lütuf değil. Bu ahdin gerisinde uzun yıllar süren bayan uğraşı var. Binlerce bayanın alın teri, emeği var. Bu ahitte topluluğun yarısını oluşturan bayanların ömür hakkı var. Kazanılmış hakları geçmişe götürecek bir adım atılmasına bayanlar müsaade vermeyecek. Eksiklerimiz olabilir, daha iyisini, akıllıcasını konuşalım lakin arkaya hakikat bir adım kabul edilemez. Sıradanda kaç yıldır, neden bu mukavelenin gereği noktasına getirilmiyor, uygulanmıyor diye tartışmamız gerek.”

GAYE İKTİDARDA KALMAK İÇİN DESTEK ARAYIŞI

Kontratın 9 yıl sonra tartışmaya açılmasını iktidarın güç ve inanç kaybıyla ilişkilendiren Yüceer, “İktidarı sallantıda görüyorlar, önemli itimat kaybı var. Iktisattan dış siyasete geniş kesitlere söyleyecekleri bir şey kalmadı. Hedef iktidarda kalmak. Bu adımlarla tahminen cemaatler üzere sair kümelerin desteği aranıyor olabilir” dedi. Farklı kesitlerden bayanların topyekun olarak buna dur diyeceğine inandıklarını söyleyen Yüceer, “Kaldırılması gereken bu ahit değil, bu zihniyet. Mukavele değil; bu zihniyet değişecek” dedi.

MUKAVELEYI BİLENLERİN ORANTISI YÜZDE 5, ASIL VAHİM OLAN BU

Meclis Bayan Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu’nun HDP’li üyelerinden Filiz Kerestecioğlu da, “Övünülerek imzalanan, birinci imzayı atmakla gurur duyulan bir sözleşme” için bugün yürütülen tartışmaları anlamakta zorlandığını söyledi. Başta bayanlar olmak üzere tüm bireylere dönük şiddetin önlenmesi için imzalanan kontratın “aile kurumuna zarar verdiği” cihetindeki savlarla gündeme getirilmesine reaksiyon gösteren Kerestecioğlu, “İstanbul Akdi sığınak, müşavere merkezi, akıllıca düzgün işleyen bir şiddet hattı demektir. Bunlara mı karşı çıkılıyor” diye sordu.

Argetus Araştırma Şirketi’nin yaptığı araştırmaya nazaran, topluluğun yüzde 67,9’unun mukaveleyi duymamış ya da bir fikri olmadığını, “Duydum lakin okumadım.” diyenler de eklenince bu orantının yüzde 84,2’ye çıktığını belirten Kerestecioğlu, “Sözleşmeyi okudum, inceledim” diyenlerin nispeti yalnızca yüzde 5,1. Asıl vahim olan bu. Mukaveleyi topluluğa anlatmak gerekirken neden karşı çıkılır” dedi.

İMZA ÇEKMEK, ŞİDDET UYGULAYANLARA PRİM VERMEK OLUR

Kerestecioğlu, topluluğun geniş kesitlerinin içeriğini bilmediği kontratın iktidar tarafından neden tartışmaya açıldığı sorusuna ise, “Daralan tabanını kaybetmeme, kendi tabanını konsolide etme gayreti ya da bayanları da maksada koyan yeni bir kutuplaştırma siyaseti olabilir” kelamlarıyla karşılık verdi. Ahitte yan alan hayat hakkı, şiddete karşı muhafaza üzere birçok kararın Anayasadan memleketler arası birçok ahde kadar farklı itilaf ve yasalar içinde de bulunduğuna dikkat çeken Kerestecioğlu, “Ne olacak, hepsinden mi çıkacaksınız?” diye sordu.

Kerestecioğlu, kontrattan imza çekilmesinin ne manaya geleceği sorusuna ise, “Bu şiddeti uygulayanlara prim veren bir anlayış olur. Bu bayana yönelik şiddet devam etsin, demek olur. Bu Türkiye’yi bayan katliamları batağına sürüklemek olur. Bizler bu hakları uğraş ederek aldık. Uygar Kanundan TCK’daki değişikliklere, 6384 sayılı kanuna varana kadar hepsi bizim kazanımlarımız. Bunları gasp ettirmeme konusunda kararlıyız. Bayanlar buna direnecek” dedi.

Gazete Duvar