Kürtaja karşı epey katı kanunların bulunduğu Latin Amerika’da son araştırmalar kıtada farklı yaklaşımların benimsendiğini gösteriyor. Şili’de kürtajın külliyen ya da kısmen yasallaşmasını savunanların sayısı yüzde 73 olarak aktarılıyor.
Fransa merkezli araştırma şirketi Ipsos’un dataları, Latin Amerika’da kürtajın yasallaşması gerektiğini düşünenlerin sayısında artış olduğunu aktarıyor. Meksika ve Şili’de son on yıl içerisinde kürtaja dair yasallaşma yanlısı bakışın yüzde 8 oranında arttığı göze çarpıyor. Brezilya’da kürtajın kısmen ya da büsbütün yasallaşmasını savunanların oranı ise yüzde 61. Bu oran son on yıl içerisinde 11 puanlık bir yükseliş manasına geliyor. Koyu Katolik Peru’da ise birebir karşılığa verilen olumlu istikamette cevaplar 2016 yılından beri değişmeyerek yüzde 53’te kaldı.
MAHPUS CEZASI İSTENİYORDU
Ipsos anketinin en çarpıcı sonuçlarından birine Şili’de rastlandı. Bayanların kürtaj hakkına yalnız istisnai durumlarda ulaşabildiği ülkede, nüfusun yüzde 73’ü kürtajdan yana bir tavır alıyor. Bu sayının yüzde 41’ini ‘tamamıyla özgür olması gerekir’ diyenler oluştururken, yüzde 32 ‘şiddet uygulama üzere durumlarda uygulanabileceğini’ düşünüyor. Ağustos ayında da diğer bir araştırma şirketi Cadem, 14 haftaya kadar kürtajın büsbütün yasallaşmasına dair yönelttiği soruya yüzde 42’lik olumlu cevap almıştı. Kürtajı hak olarak tanıyanların oranı Şili’de 2014’ten bu yana yüzde 8 oranında artmış görünüyor.
Yeniden de bu sayılar Şili için büyük kıymet taşıyor. Çünkü Latin Amerikalı bayanlar, fiyatsız ve yasal olarak kürtaj hakkı konusunda güçlü engellemelerle karşılaşıyor. Şili’de kısa bir mühlet önceye kadar dünyanın en katı kürtaj kısıtlamalarından biri uygulanıyordu. Bugün Şili’de kürtaj anne hayatı için risk taşıyorsa, fetüsün yaşaması mümkün değilse ve tecavüz durumlarında mümkün. Lakin 2017 yılına kadar ülkede hiçbir istisna olmaksızın kürtaj yasaktı. Bayanların 15 yıla kadar mahpus cezası alabildiği uygulama ülkenin eski önderi Michelle Bachelet devrinde yürütülen kampanya sonrasında hafifletildi.
BİRİNCİ YASALLAŞTIRAN KÜBA
Latin Amerika genelinde de durum pek farklı değil. Kıtada kürtajı birinci yasallaştıran 1968 yılında Küba. İhtilalden sonra Kübalı bayanların bu hakkı kazanışını 1976’da bir öteki Karayip ülkesi olan Porto Riko izliyor. Daha sonra bu bahiste adım atan ülke Uruguay lakin kelam konusu gelişme 2012 üzere geç bir tarihte yaşanıyor. En uç örneklerden birini vermek gerekirse El Salvador’da hamileliği sonlandırılması durumunda kişinin 40 yıla kadar mahpusu isteniyor. Nikaragua, Honduras üzere başka Orta Amerika ülkeleri de gibisi şiddette uygulamalara sahip olsa da kıtanın genelinde karşılaşılan tablo son derece benzeri.
Lakin Latin Amerika ölçeğinde küçük olarak nitelendirilebilecek bu ülkeler haricinde birinci adım atan ‘ağır siklet’ ülke geçtiğimiz sene Arjantin oldu. Arjantinli bayanların Marea Verde (Yeşil Gelgit) ismiyle bilinen uzun soluklu çabası Aralık ayında sonuç verdi. Arjantin’de bayanların ‘ücretsiz, garantili ve yasal kürtaj’ talebi kabul edildi. Saydığımız ülkeler haricinde bugün kıtanın birden fazla ülkesinde kürtajın ya büsbütün yasak olduğu ya da hayli istisnai şartlar altında müsaade verildiği gözlemleniyor.
ARJANTİNLİ BAYANLARIN YANKISI
Arjantin’deki bu kazanım Latin Amerika’nın genelinde de bir yankı uyandırması bekleniyordu. O denli ki Ipsos’un datalarına nazaran kürtaja karşı toplumun bakışı son on yılda değişim gösteriyor. Şili’deki anket sonucunun gibisi Arjantin’de de karşımıza çıkıyor, ülkenin yüzde 76’sı kürtajın ya büsbütün ya da kısmen yasallaşmasından yana.
Meksika’da tıpkı cevabı verenlerin oranı yüzde 59 olmasına rağmen bu oranın 2014’e nazaran yüzde 8 artmış olması dikkat cazip. Geçtiğimiz haftalarda Meksika Yüksek Mahkemesi (SCJN), kürtajı cezalandırmanın anayasaya alışılmamış olduğuna karar vermişti.
Bugün kıtanın çabucak hemen her köşesinde bayanlar, yeşil atkılarla kürtaj hakkı protestoları düzenliyor. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
