Angela Merkel: Sağlam, fırtınalı vakitlerde sığınılacak bir liman, istikrar, tüm zorluklara karşın Almanya’nın birinci bayan başbakanı olan ve bu misyonu 16 yıl sürdüren biri, DDR’li olduğu için daima biraz yabancı, tahminen bu nedenle kendi ülkesinden çok yurt dışında takdir edilen, hayranlık uyandıran, sabırla eş tutulan kişi.

Şansölye olduğu vakit doğan çocuklar bugün onun dışında diğer birinin idaresini tanımıyorlar. Almanya’da sakinliği, sabırlı olmayı bir liderlik unsuru haline getiren tahminen de birçok krizi bu sakinliği nedeniyle iyi yöneten Merkel’e pratikte 26 Eylül günü veda edilecek.

DEĞİŞİMİN İSMİYDİ AMA…

Angela Merkel 1990 yılında Demokratik Doğu Almanya (DDR) hükümetinin sözcüsü olmuştu. O yıllarda kendi tabiriyle “Yeni bir şeyler yapmanın gerekli olduğunu hissediyor, evvelden siyaset yapanların bunu yapamayacaklarını da görüyordum. Yeni bir şeyler yapmak isteyen yeni bir partiyle birilerinin ilgileneceğini de düşünüyordum. Lakin bir gün Almanya birleşip, demokrasi gelirse ne yaparım diye de hiç düşünmemiştim” diyen biri…

Merkel’in en çok sevdiği husus değişimdi. O değişim tam da yeni hükümet sözcüsü olduğu vakitte geldi. 3 Ekim 1990’da Doğu ve Batı Almanya birleşti. DDR’in son Başbakanı Lothar de Maizière’ye çabucak her yerde eşlik eden Angela Merkel daha o vakitlerde Şansölye Helmut Kohl’un dikkatini çekmişti. Kohl için yeni birleşen Almanya’da Angela, çocuk ve aile bakanı olmak için hem bayan hem Doğu’lu hem de angajesi yüksek biri olması nedeniyle ülkü kişiydi. Lakin partinin içindeki erkekler Angela’nın yeteneklerini azımsayıp çabuk bertaraf edebileceklerini düşünerek büyük bir yanılgı yaptılar.

Kimsenin aklına bu alçakgönüllü, utangaç, kendi kendisine karşı son derece sorgulayıcı ve hatta kuşkucu yaklaşan genç bilim bayanının iki Almanya’yı birleştiren Helmut Kohl’un akabinde 18 yıl boyunca Hristiyan Demokratik Birliği’nin (CDU) önderi olacağı, testosteron saçan Schröder’i yenerek 16 yıl boyunca Almanya’nın şansölyesi olacağı gelmemişti.

Merkel, her gün televizyon ekranında görünürken bir taraftan da değişiyor, Batı Almanya’daki ömrü yakından tanıyor, yeni dünyada oyunun kurallarının nasıl çalıştığını çözmeye çalışıyordu. Sonunda 2000 yılında partinin önderi, 2005 yılında yapılan genel seçimlerden sonra da şansölye oldu.

Tüm vazife müddeti boyunca daima her şeyi adım adım hesapladı. Ağzından çıkan her kelama, duruşundan bakışına daima evvelce çalışılmış üzereydi. Süddeutsche Zeitung gazetesi biyografi muharriri Evelyn Roll “Eğer Merkel politik bir karar alma isteğini söylüyorsa bu mevzu evvelce test edilmiş ve hayata geçirebileceği yer olduğundan emin olunmuş demektir” diyor.

Merkel değişim sözünü sık kullanıyor ancak değişimin kim için, ne manaya geleceği yahut değişimin nasıl devam edeceği ile de pek ilgilenmiyordu. Bu da hem kendisinden sonrasına hem de varlığını sürdüren sorunlara uzun vadeli bir tahlil bulabilmesine da mani oldu.

Angela Merkel’in tahminen de en büyük başarısı, dünyada popülist başkanlar ve siyasetçilerin iniş çıkışlarına, dünya siyasetine taraf vermeye çalışırken yarattıkları kaosa rağmen Almanya’yı istikrarlı ve gayesine kilitlenmiş durumda tutması oldu.

Siyasetinde gürültü, patırtı, sansasyon yoktu. Gösteriden uzak ve hegemonik teşebbüsleri olmadan dünya siyasetini şekillendirdi. Bu nedenle tahminen de 21. yüzyılın en kıymetli siyasetçilerinden biri oldu. Alman toplumu Merkel’in misyona geldiği 1990’lı yıllara kıyasla “daha açık” hale geldi. Avrupa’yı bir ortada tutmayı hedefleyen siyasi şekli en makus krizlerde bile işe yaradı.
Kararsız yıllarından günümüze gelirken kendisinden emin biri oldu. Vakit içinde sertleşti. Sertleştikçe içinde ne kadar his bıraktı yahut kaldı bilemeyeceğiz. Zira gerçek Angela Merkel hakkında çok az şey biliyoruz. Kendisi hakkında, özel hayatı hakkında konuşmaz. Onu neyin motive ettiği, kendisini etkileyen olayları, politik stratejisi hakkında bilgi paylaşmaz. Hakkında birden fazla tahminen tenkit olan kitaplar, antolojiler, biyografiler olsa da onların hiçbiri asıl Merkel kim sorusunu yanıtlamıyor.

Artık seçimlere sayılı günler kala tekraren portesi yapılıyor, siyasette bıraktığı izler yazılıyor. Mikrofon tutulan seçmen 16 yıl boyunca iyi iş çıkardığını, hürmet duyduklarını, özleyeceklerini söylüyor. Tahminen her hangi bir skandala yahut yolsuzluğa isminin karışmaması, 16 yıl boyunca alçak istekli halleri hürmet uyandırmalı lakin Merkel’in siyasetinde kim neyi özleyecek sahiden biliniyor mu emin olmak mümkün değil. Üstelik Merkelli yıllarda ülke iklim krizi, dijitalleşme üzere alanlarda epey geride kaldı. Hiçbir ırkçı cinayet tüm boyutuyla aydınlatılmadı. Otokratik devlet liderleriyle bağlantıları sürdürdü. Demokrasisi az gelişmiş ülkelere ve çatışmalı bölgelere silah ihracatı devam etti. Göçmen, mülteci ve sığınmacıların para ve siyasi çıkar elde etmek uğruna şantaj konusu olmalarının mimarı oldu. Avrupa’da çok sağa yakın popülist siyasetçilere dayanak verdi. Orta Doğu pazarında yer almak için IŞİD’e karşı savaşan Kürtlerin yanında asla durmadı. Ülkede eğitim, sıhhat, konut sorunu, ayrımcılık, ırkçılık üzere hususlardaki meselelere tahliller üretemedi.

Angela Merkel pragmatik yapısını iç siyasette de dış siyasette da daima korudu, Avrupa’nın kurtarıcısı olarak gören bu nedenle onu seven de var. Tıpkı vakitte Avrupa’yı yok ettiğini düşünenler de var. Bir vakitler nükleer gücün sadık destekçisiyken daha sonra iklimi kurtarmaya karar veren önder oldu. Bir taraftan endüstriyel siyasetçi, iktisatta reformcuyken, yapısal olarak muhafazakâr olup öteki taraftan toplumsal siyasetleri önemsediğini lisana getirdi.

Yıllardır öbür bir değişim yaratmayı becermeyen SPD başta olmak üzere muhalefetin kısırlığı, dünya önderlerinin birçoklarının popülist olması, prensipsiz bir siyaset modasının yerleşmesi, bağıran çağıran, akıl ve mantıktan uzak olan erkek başkanlar ortasında Merkel’in sakinliği, sukuneti, güvenilirliği elbette dikkat çekti ve övülmeye bedel bulundu.

Fakat Merkel siyaseti değiştirmedi Merkel siyaseti stabil tuttu. Kocaman bir toplum annesinden ayrılan çocuk üzere korkuyor. Bu siyasetin de Merkelli yıllarda toplumun da ne derece demokrasiden uzaklaştığını, siyasette, gündelik hayatta sorumluluk almaktan ne derece korktuğunu da gösteriyor. Değişim için çabalayacak inanç ve gücü kalmamış olanlar, eldekini müdafaaya çalışanlar kesinlikle Merkel’i özleyecekler.

Gazete Duvar