Meslekleri ağır ve tehlikeli işler sınıfında yer alan diş teknisyenleri, protez üretirken maruz kaldıkları kimyasal unsurlar ve ağır metaller sebebiyle toza bağlı akciğer hastalıklarına (pnömokonyoz) yakalanabiliyor. Bu hastalıklardan biri olan ve kot kumlama çalışanlarının uğraşıyla dikkat çeken silikozis, diş teknisyenlerinin de hayatını tehdit ediyor. Kayıt dışı çalışmanın ve çocuk işçiliğinin yaygın olduğu diş protez laboratuvarlarının kıymetli bir kısmında havalandırma sistemleri bulunmuyor, çalışanlara maske üzere gözetici ekipmanlar verilmiyor.
Diş protez laboratuvarlarında silikozis başta olmak üzere iş ve meslek hastalıklarının önlenmesi için bir yol haritası oluşturmayı hedefleyen “Farkında Mısın?” projesi, hayata geçirildi. İnsan Sıhhati ve Eğitim Vakfı (İNSEV) tarafından yürütülen “Farkında mısın?”, Avrupa Birliği İş Sıhhati ve Güvenliğinin Geliştirilmesi Hibe Programı’ndan alınan finansal takviyeyle sürdürülüyor. İNSEV Genel Lideri ve göğüs hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu, projeyle sıhhat ve eğitimin temel hak olduğunu vurgulayan bir yer yaratmak istediklerini söyledi.
1 Şubat prestijiyle başlayan ve 16 ay sürmesi planlanan projenin birinci ayağında İstanbul’da faaliyet gösteren diş protez laboratuvarlarındaki mevcut şartlar, iş sıhhati ve güvenliği açısından incelenerek gereksinimler belirlenecek. Sonrasında ise iyileştirmelere dair kapsamlı bir yol haritası hazırlanacak. Açılış toplantısında bir ortaya gelen tabiplerin ve dal temsilcilerinin ortak amacı, diş protez laboratuvarlarında yaşanan iş sıhhati ve güvenliği ihlallerinin önüne geçebilmek.
‘YENİ BAŞLAYANLAR KUMLAMA ÜNİTELERİNDE ÇALIŞTIRILIYOR’
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Ana Bilim Kısmı İş ve Meslek Hastalıkları Yandal Eğitim Programı Sorumlusu Prof. Dr. Sevgi Canbaz, tüm çalışanların sağlıklı ve inançlı şartlarda insan onuruna yakışır bir halde çalışma hakkının korunması gerektiğinin altını çizdi: “Bu meslek kümesinin çok çeşitli ve bazen ölümcül sayılabilen risk faktörleri var. Başta teneffüs sistemi hastalıkları olmak üzere cilt, göz, iskelet ve kas sistemi hastalıkları, işitme kayıpları ve koku alma işlevinde bozulmalar ve maruz kalınan kimyasallar nedeniyle meydana gelen çeşitli kanserler üzere pek çok riskle karşı karşıyayız. Mesleğe başlangıç yaşı epeyce küçük. Yeni başlayanların kumlama üzere riskin daha yüksek olduğu kısımlarda başlayabildiğini görüyoruz.”
‘DİŞ TEKNİSYENLERİNİN PNÖMOKONYOZLULAR İÇİNDEKİ ORANI YÜZDE 13.3’
“Diş teknisyenlerinin pnömokonyozu özel bir şey” diyen İnsan Sıhhati ve Eğitim Vakfı Kurucu Lideri Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan, bu durumun nedenini şöyle açıkladı: “Çünkü karmaşık bir toz ve duman bileşimine maruz kalıyorlar. Saf bir silikozis hastalığı değil; silika, alçı, mum, reçine, seramik üzere çok çeşitli tozlara maruz kalınıyor. Bunların hangisinin ziyan verdiğini anlamak alışılmış ki çok sıkıntı. Bu, bir mesleğe has pnömokonyoz çeşidi, aslında. İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi’nin datalarına nazaran diş teknisyenlerinin hastalığı tüm pnömokonyozlular içinde yüzde 13.3. 2005-2017 yılları ortasını kapsayan bilgilere nazaran yüzde 10’u çok ağır olan 196 diş teknisyeni hasta vardı. Vefat edenlerin ortalama 37 yıl hayat kaybına uğradığını görüyoruz. Bu çok yüksek bir oran”
Türkiye’de diş teknisyenlerinin maruz kaldığı kas iskelet sistemi hastalıkları, ekseriyetle meslek hastalığı olarak tanımlanmıyor. Prof. Dr. Zeki Kılıçaslan, bunun bir farkındalık sorunu olduğu görüşünde: “İsveç’te yapılan bir araştırmaya nazaran diş teknisyenleri yüzde 68 oranında kas iskelet sistemi hastalıklarına, yüzde 31 oranında ise teneffüs sorunlarına sahip. Türkiye’de ise akciğer radyolojisinde bulgu veren hastalıklar dışında, çok az meslek hastalığı tanısı konuluyor. Bu projede yalnızca teneffüsü incelemeyeceğiz öbür sorunların de üzerine giderek tetkikler yapacağız.”
Türkiye’de hastaları tedavi etme evresinde güçlü bir toplumsal güvenlik sisteminin olduğunu vurgulayan Kılıçaslan, şöyle devam etti: “Bu çok hoş lakin tahlil değil. İşyerlerinin neredeyse yüzde 90’ında çok kolay tedbirlerin bile alınmadığını görüyoruz. Mesleksel eğitim, nizamlı tetkik, lokal ve genel havalandırma üzere çok daha küçük tedbirlerle bu hastalık önlenebilir.”
YOL HARİTASI OLUŞTURULACAK
Proje kapsamında 160 diş laboratuvarından 900 personel ile görüşülerek ve bu personellerin mevcut çalışma şartları incelenerek bir rapor hazırlanacak. Bu rapordan sonra atılması gereken iyileştirme adımları kararlaştırılacak. Oluşturulan yol haritası tüm dal paydaşlarıyla paylaşılacak.
Gazete Duvar
