Komşu Yunanistan ile sanat dünyası bugün büyük bir ustasını ebediyete uğurluyor. Mikis Theodorakis bugün 96 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Theodorakis’in vefat haberi sevenlerini, Yunanistan’ı ve müzik tutkunlarını yasa boğdu. Büyük müzik ustasının vefat haberi sol harekete gönül verenleri de derinden üzdü.

ÇOCUK YAŞLARDA MÜZİK VE SİYASİ AKTİVİZM

Theodorakis’in müziğe ve sola adanan hayatı 1925 yılında Türkiye’nin batı kıyılarına çok yakın bir noktada, Chios-Sakız Adası’nda başladı.

Ünlü müzik ustası birinci müzik yapıtlarını ergen yaşlarda üretti. 13 yaşında müzik tutkunlarının dikkatini çeken eserler yaratmaya başlayan Theodorakis 16 yaşını doldurur doldurmaz siyasi gayrete atıldı. Theodorakis yaşıtları üzere 1941 ortalarından 1944 sonlarına dek Yunanistan’ı işgal eden Almanya-İtalya-Bulgaristan triosuna baş tuttu. Sanatçı işgale baş tutmanın bedelini 1942 yılında faşist İtalyan işgalci güçleri tarafından tutuklanmasıyla ödedi.

İŞGALE BAŞ TUTTU, EMEK HAREKETİNİ DESTEKLEDİ

Theodorakis işgal yıllarına sonlarına dek birçok defa işgal kuvvetlerine esir düştü ve türlü azaplara tabi tutuldu. Tıpkı periyotta, sanatçı Yunanistan Komünist Partisi (KKE) önderliğinde oluşturulan işgal aykırısı Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin (EAM) üyesi oldu.

İşgal yıllarının sonlarına gerçek Theodorakis siyasi aktivizmi müzik eğitimiyle sentezledi. Theodorakis o yıllarda Atina Konservatuarı’nda eğitim gördü. Nazi işgalinin sona ermesi sonrasındaysa sanatçı Yunanistan İç Savaşı’nda halk ve emek güçleri safında savaştı. ABD ve İngiltere dayanaklı Kraliyet Hükümetine karşı savaşta Theodorakis 26 Mart 1946 tarihinde vefatla burun buruna geldi. Polisin saldırısına maruz kalan sanatçı devlet güçleri tarafından meyyit zannedilerek bahtına terk edildi. Bu olaydan bir yıl sonra, 1947 yılında Theodorakis sıhhatine yine kavuşmasıyla birlikte soluğu sürgünde aldı. Sanatçı birincinin İkaria Adası’nda sonrasındaysa Kraliyet Hükümetinin komünistleri sürgün ettiği Markoniso’da sürgün cezasına çaptırıldı. Sürgün yıllarında Theodorakis türlü azaplara maruz kaldı.

YURTDIŞINDA GELEN ÜN

1950 yılında Yunanistan’da sürgün ve azapların süreksiz olarak sonlandırılması üzerine Theodorakis Atina Konservatuarı’ndan mezun oldu. Tıpkı yılın mayıs ayındaysa birinci büyük sanat yapıtı sevenleriyle buluştu.

Theodorakis 1953 yılında hayatını Mirto Altınoğlu ile birleştirdi ve Fransa’dan burs elde edip eğitimini Paris Konservatuarı’nda devam ettirme kararı aldı. Sanatçı 1957 yılında Moskova Festivali’nde altın mükafata layık görüldü. Tıpkı periyotta Yunanistanlı sanat işçisinin birçok yapıtı Paris ve Londra’da müzik severlerin ilgisini çekti.

MÜZİK VE SİYASET İÇ İÇE

60’lı yıllarda Theodorakis bir yandan yeni müzik yapıtlarını yaratırken başka yandan da ülkesindeki siyasi aktivizmini devam ettirdi. Yunanistan genelinde yüzlerce sanat merkezi kuran ve Yunanistan şiir birikiminin birçok yapıtını müzikle tanıştıran Theodorakis 60’lı yıllarda birinci sefer milletvekili seçildi.

Ağır sanatsal ve siyasi faaliyet 21 Nisan 1967’de Albaylar Cuntası’nın Yunanistan’da idareye el koymasıyla yine sekteye uğradı. Cunta birincinin sanatçıyı konut mahpusunda tuttu. Theodorakis ise cuntaya karşılığını yer altına inerek ve cunta aksisi devrimci harekette yer alarak verdi. Sanatçı devrimci hareketini 1970 sonrasında Paris’te sürdürdü. 1970-1974 periyodunda Theodorakis dünyanın birçok yerinde Yunanistan’daki cuntanın gerçek yüzünü tanıtmak için uğraş sarf etti.

Theodorakis ülkesine 24 Temmuz 1974’te Albaylar Cuntası’nın Kıbrıs’taki savaşın gölgesinde devrilmesi sonrasında döndü. 1974 sonrasında Theodorakis Atina-Paris sınırında yeni sanat yapıtlarını sevenleriyle buluşturdu. 1981 yılındaysa Theodorakis tekrardan milletvekili seçildi. 1986 yılında milletvekilliğinden istifa eden sanatçı kendisini yeni müzik yapıtlarına adadı. 1990 yılında kısa bir devir Devlet Bakanı olarak kabineye giren Theodorakis 1992 yılında Yunanistan Devlet Televizyonu ERT’in korosunun direktörlüğünü üstlendi. O devirden hayatının son yıllarına dek müzik ustası birçok yeni müzik yapıtını kozmik müzik geleneğine kazandırdı.

SAĞ ONU SON YILLARINDA SEVDİ

Yurtdışından birçok tanınmış sanatçı ve aktivistle iş birlikleri geliştiren Theodorakis hayata gözlere yummadan önce siyasi aktivizmini ulusalcı sol cenahta sürdürdü. Theodorakis’in son devirde kullandığı ulusalcı lisan Yunanistan sağının ilgisini çekti. Bu formda geçtiğimiz periyotlarda ünlü ustayı sürgünlere ve azaplara tabi tutan siyasi cenah son yıllarda Theodorakis’in hayranları saflarına katılmış oldu.

Gazete Duvar