Berbatlığın, yanlışlığın, kabalığın kendisi ve kabahat ortakları dolandı bahçelerimizin çitlerine ve ışığımızı kapatmaya başladı. Tarihi sürecin, hatta günlük hayatın olağan akıp giden şartlarında pek fazla ehemmiyeti olmayan, sıradan, kendi dışında bir şeyi pek belirleyemeyen, tahminen de kendini bile belirleyemeyen insanların yanlış olanı nasıl arsızca yüzümüze bağırdığına şahit oluyoruz. Sırtını “erk” e yaslamış olan bu dönemsel beşerler, bu yanlış nöbetçileri, ellerinden gitmesin diye başında bekledikleri şeyin bir karanlık olduğunu bilmiyorlar. Bilmedikleri bu karanlığın içine bizi de çekiyorlar. Bilseler de uzağı görme yeteneğini yitirmiş olan gözlerinin cansız feriyle aydınlanan alanı bütün cihan, “her şey” sanıyorlar. Bu yanılsama onları daha da bahadır yapıyor. Bazen bir kamu vazifelisi, bazen bir tacir, bir köylü, bazen bir öğrenci, bir anne ya da baba olarak çıkıyorlar karşımıza. Siyasetçileri saymıyorum zira onlar esasen bu karanlık nöbetçilerinin “menba”ını, bu kötülük üreticilerinin “menşei”ni oluşturuyorlar. En çok da bulundukları statüye ulaşmak için gereken birikim ve yeteneğe sahip olmayanlar, sık sık, her nasılsa elde ettikleri statünün dışına çıkıyorlar. İşte o vakit bir dehşet imajı, bir haksızlık uygulaması biçimleniyor hayatımızda. Bu dışına çıkma, en çok “aşağı inme” biçiminde kendini gösteriyor. Orayı seviyorlar. Zira orası onların ana yurtlarıdır. İşte, “aşağılık” olmak, bu türlü durumlarda bir yaşama biçimi, bir alt kültür oluyor. Kendini daima hükümran kültüre eklemlemek isteyen bir alt kültür. Hükümran insanlık kültürü onları dışladıkça, kendilerine has bir hükümran kültür yaratmaya çalışıyorlar tutarsızlıklarından, cehaletlerinden ve yetersizliklerinden. Elbette bir kültür yaratamıyorlar lakin yalnızca bir “egemenlik” yaratıyorlar. Bu durum, süreç içerisinde o kadar yaygınlaşıyor ki, alt kültürün egemenliği başlıyor. Alt kültürün egemenliği! Haksızlık, geçersiz olanın biçimlendirdiği bedeller, kötülük ve nahoşluk, bu kültürün temel değişkenleri oluyor.

.

“Öyle olmayan”ın cürüm ortakları, vakit zaman “fail” olarak da karar düzeneklerinde yer alıyorlar. İnsanların umuduna, heyecanına, yaşıyor olmaktan kaynaklanan doğal direncine bir çırpıda kıyan, onları harcayıveren, telef eden kararları nasıl aldıklarına tanıklık ediyoruz. Aldıkları kararlarla sizi hayata bağlayan şeyi, bağışıklık sisteminizi sakatlıyorlar. O kararların altındaki imzaları, o çizgiler, artık içinde kan yürüyen bir atardamarın imgeleri oluyor. Çaresiz bırakmaktan keyifli olmanın, ölümcül riskler taşısa da yerini değiştirmenin, yeni ekilmiş bitkilerin can suyuna el koymanın, kedilerin süt tabağını çalmanın imgesi. Bu imgeler sık sık karşımıza çıkıyor: Bir akademisyen olarak bilim heyetlerinde, bir muharrir ya da şair olarak yayınevlerinde, mecmualarda, gazetelerde, bir daire lideri olarak bir Bakanlıkta ya da bir mahallî idarede, sizi dinleyen kalabalığın ön sıralarında. En çok da TV ekranlarında. Onlarla irtibat kuramazsınız. Onlar aslında sizi dinlemedikleri için, kolay bir bağlantı modeli olan gönderici ile alıcı ortasındaki ileti alışverişi gerçekleşmez. Onlar her vakit “gönderici” dir, siz her vakit “alıcı” sınız. Bağlantı kanalları da çoklukla onların denetimindedir. Ulaşamazsınız.

Fakat bilmedikleri bir şey var: İnsanlık tarihini yönlendiren, insanlığın üzerinde uzlaşmaya çalıştığı metinler bu türlü periyotlarda biçimlenir ve ortaya çıkar. Bir roman, bir şiir, bir tiyatro ya da bir bilimsel metin olarak. Elbette insanlığın bu “kader metinleri”, görsel ve sessel lisanlar için de geçerlidir. Onlar da bu türlü devirlerde biçimlenir: Goya’nın fotoğraflarını, Victor Jara’nın müziğini hatırlayın. Sanat yapıtları, “yoksunluk” vakitlerinde fışkırır. Büyük sanat yapıtları, “büyük yoksunluk” vakitlerinde fışkırır. Zira sanat yapıtının gerektirdiği “metafor”, yani “o olmadığı halde o olan”, bu türlü devirlerde hayatımızı egemenliği altına alır. İşte bu durumda, “gerçek”, sanatkarın imgeleminden sanat yapıtına yansıyarak varlığını sürdürür.

.

Pekala ne yapmalı?

Yurdumuzu sevmeye devam edeceğiz. Aldatılmış ve aldatılmaya devam eden insanlarımızın yüreklerine güneş taşıyacağız. Onların kararmaya yüz tutmuş “sol göğüslerinin altındaki cevahir” i aydınlatmaya çalışacağız. Yeniden şiirler okuyacak, müzikler söyleyeceğiz. Aşık olmaktan asla vazgeçmeyeceğiz. Kitap okuyacağız, balık tutmaya gideceğiz, zeytin dikeceğiz (çocuklarımıza kalsın diye değil, kendimiz için). Evet, ameliyat masasından kalkmama ihtimalimiz olsa da kulağımız ajans haberlerinde olacak ve anlatılan Bektaşi fıkrasına güleceğiz. Birbirimize güveneceğiz ve daha çok seveceğiz. Birbirimizle gurur duyacağız. Küçük bahçemizdeki biberler olmuş mu diye bakacağız. Sokağımızı süpüren paklık emekçisine “günaydın” diyeceğiz. Bir pazar günü dolmuşa atlayıp, ismini bildiğimiz lakin hiç gitmediğimiz bir mahalleye gideceğiz. Çıkıp dağ yamaçlarına, patikalarla arkadaş olup kaybolacağız, makilerden havalanan kekliklerle birlikte havalanacağız. Güneşli göllerde yüzen balıklara selam göndereceğiz. Dünyaya hayretler içinde bakmaktan asla vazgeçmeyeceğiz. Borges ne diyordu: “Ben dünya karşısında şaşkın bir insanım”. Evet, biz de daima şaşkınlıkla bakacağız şu “sonbahara hazırlanan” ağaçlara, şu akıl almaz uzaklıktaki seyahatlerine hiç yolunu kaybetmeden devam eden göçmen kuşlara, şu binlerce ton yükündeki yüküyle denizin üstünde giden gemiye, şu bulutlara, şu hoş bayana, şu çocuğa, şu çilekeş babaya… Şayet dünya karşısında şaşkınlığımızı yitirirsek, alışırsak, hiçbir şey olmuyormuş üzere davranırsak, o vakit kötü!

“Sakın Vazgeçme” isimli şiirimi, işte bu türlü bir “ahval ve şerait” içinde yazdım:

SAKIN VAZGEÇME

o orada dursun
gecenin belirlediği şey
başlangıcın bilgisi
sakın vazgeçme
ateşin omzuna yaslan
suya tutun
şayet yorulursan.

bilmediğin bir yola çıkarsan şayet
sakın vazgeçme
göğü, kırları, denizi yanına almaktan
ihanetle karşılaşırsan kuytu bir yerde
ondan ayırma gözlerini
bir savaş gemisini izleyen iki yunus üzere.

şayet bir şeyler söylemen gerekirse
sakın vazgeçme
yabanıl şiirler okumaktan
gerçek ortamızda dolaşıyor nasılsa
kesecek boyun arayan sabırsız bir kılıç üzere.

Gazete Duvar