İmece Mesken Emekçileri Sendikası’nın Covid-19 raporuna nazaran konut personellerinin çok büyük bir kısmı pandemide işten çıkarıldı. İşe devam edenler ise düşük fiyatlarla fazla mesaiye zorlanarak çalıştırıldı. Konut işlerinin yanı sıra yemek yapmak, alışverişe gitmek, çocuk bakmak da mesken personellerine yüklendi. İş yükü artarken maaşlar azaldı. Sendikanın Antalya Büro Lideri Minire İnal, pandemide konut emekçilerinin neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “Aylıklı çalışanlar 7/24 çalışmak zorunda kaldı. İşsiz kalanlarsa resmen aç kaldı.”

Covid-19 salgınının ekonomik tesirlerini en çok hisseden meslek kümelerinden biri olan konut iş çalışanları, bu periyotta tazminatsız işten çıkarıldı. Öte yandan büyük bir çoğunluğu kayıt dışı çalıştırılan konut çalışanları kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamadı. İmece Mesken Personelleri Sendikası Antalya Büro Yöneticisi Minire İnal, “Bir dolmuş parası bulamayanlar, tüpünü borçlanarak yerler oldu, olmaya da devam ediyor” diyor.

70’e yakın mesken çalışanıyla görüşülerek hazırlanan raporun çıktıları düzenlenen basın içtimasında paylaşıldı. Içtimada kelam alan Minire İnal, mesken çalışanlarının açıklanan toplumsal desteklerden faydalanamadığını söylüyor:

“Desteklere online müracaat sistemi yaptılar ancak aramızda okuma yazma bilmeyenlerimiz vardı. Telefonu olmayanlar, telefonu olsa bile internet kullanamayanlar var. Bunu belediyeye ilettiğimde ‘sistem böyle’ dediler. Sonra konut çalışanlarını tek tek arayıp T. C. kimlik numaralarını alarak onlar ismine müracaat yaptık.”

İmece Mesken Çalışanları Sendikası, memleketler arası mesken çalışanları konfederasyonu IDWF’nin (International Domestic Workers Federation) üyelerinden. Minire İnal, IDWF’nin pandemide işsiz kalan konut çalışanları için bir fon oluşturduğunu ve bu fonu Türkiye’ye de gönderdiğini belirtiyor. Çok acil maddi yardıma gereksinimi olan bir konut çalışanını, desteği alması için aradığında ise “Dolmuşa binecek param yok” yanıtıyla karşılaştığını anlatıyor. Bununla bir arada ölçüsünden bağımsız olarak her türlü dayanışma ve desteğin mesken personellerini güçlendirdiğini söz ediyor.

‘GÖÇMEN MESKEN PERSONELLERI KONUTTAN KOVULDU’

En büyük zorluğu yaşayan kümelerin başında göçmen mesken personellerinin geldiğini belirten İnal, “Göçmen çalışanlar yatılı olduğu için daha büyük düşünce oldu. Müsaade kullanamadılar, iş yükleri arttı. Müsaade kullanmak istediği için darp edilenler, konuttan kovulanlar oldu” diyor.

‘BULGUR, SALÇA DEĞİL NAKİT DESTEĞİ GEREKİYOR’

Basın içtimasında konuşan İmece Konut Personelleri Sendikası gönüllüsü Sinem Atakul ise salgın periyodunda konut emekçilerinin sadece koli yardımlarından faydalandığını ama bu yardımların kirasını ödeyemeyen, tüpünü dolduramayan insanlar için bir mana tabir etmediğini belirtiyor. Atakul, kısa çalışma ödeneği üzere destek paketlerinden yararlanamayan insanlara nakdi yardım yapılması gerektiğinin altını çiziyor:

“Türkiye üzere devletlerde destek paketlerinden, muhtaçlık kredilerinden faydalanamayan bir emekçi topluluğu var. Mesken personellerinin emekçi statüsüne alınmadığı memleketlerde de tıpkı buhran yaşanıyor. Bir çok belediye sadece koli bağışı yapıyor. Halbuki covid sürecinde bulgur, salça ve makarnanın dışında nakit desteğine muhtaçlık var. Zira bu kişiler kiralarını ödeyemiyorlar. Konutlarına kilit vurup anasının, babasının yanına taşınan ve ruhsal meseleler yaşamaya başlayan beşerler var. Bu kişilere bulgurla, makarnayla destek çıkamazsınız.”

‘EV ÇALIŞANLARI MOLA VADESINI KULLANAMADI’

Rapora nazaran pandemide konut emekçilerinin çalışma mühleti günlük 10 saati buldu, kimi çalışanlar mola hakkını kullanamadı. Kullanabilenler ise bu mühletin 15 dakikayla sınırlandığını belirtiyor. Bu devirde hane halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından ötürü mesken personellerinin iş yükü iki üç kat arttı. Emekçilerden aklığın yanında yemek yapmaları, konuttaki yaşlılara bakmaları da beklendi. Mesken personeli H. G. bu durumu şöyle özetliyor: ”Patron konutta, benim işlerim daha da arttı ekstra işler eklendi buna karşın maaşımı düşürdüler. Çıkarsam iş bulamam dehşetiyle ne derlerse yapıyorum. Çalıştığım meskenin aklınıza gelen tüm işlerini yapıyorum artı pazar alışverişini de yapıyorum. Çocukları piyano, voleybol üzere toplumsal faaliyetlere de ben götürüp getiriyorum.”

Raporda, konut çalışanlarının birçoklarının sigortasız çalıştırıldığına dikkat çekiliyor. Konut personeli K. A. bunu şöyle anlatıyor: “15 yılı aşkındır mesken personelliği yapıyorum. Haklarım konusunda hiç haber sahibi değilim. Otel işi serilik olduğu için prim günüm çok az şu an eşimin sıhhat teminatından yararlanıyorum. Mesken işlerinde de SGK olsa şimdiye emekli olurdum.” Başka bir konut çalışanı H. Ö ise ”Ben konut işlerinde çalışan bir kadındım bu vakte kadar. İki çocuğuma ve iki torunuma bakıyordum. Ben sigortam yatırılıyor diye biliyordum. Atılmadan bir hafta evvel sigortamı sormuştum ‘Sigortan var’ demişlerdi ve bunun üstüne işten çıkarıldım.”

‘TEMİZLİĞE GİTTİĞİMİZ KONUTLARIN KÖLESİ DEĞİLİZ’

Bir öteki mesken emekçisi K. K., “Ev personellerin tüzel hakları yok denilecek kadar az zira devlet konut personellerini emekçi statüsünde görmüyor” diyor. K. K. öbür personeller üzere muamele görmek ve emeğinin karşılığını almak istediğini söylüyor: “Bir günlük aklığa gittiğimiz konutların kölesi değiliz keşke bunu iş verenler de bilse.”

Mesken çalışanlarının kayıt dışı ve teminatsız çalışmasını engellemek için alınması gereken en önemli tedbirler raporda şöyle sıralanıyor:

• İşsizlik yardımları, mesken çalışanlarını kapsayacak biçimde genişletilmeli. Yeni korona virüsünün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle mesken çalışanlarına destek olmalıdırlar.
• Toplumsal himaye kapsamını, kayıt dışı konut emekçilerini de kapsayacak halde genişletilmelidir.
• Mesken çalışanlarına gözetici gereç ve salgın hakkında ehil haber sağlanmalıdır.
• Konut emekçilerini ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan destek paketlerinin tüm çalışanları kapsayacak biçimde genişletilmelidir.

Gazete Duvar