Prof. Kalaycıoğlu: Gözetim çağında Whatsapp gizlilik sözleşmesi küçük bir ayrıntı

ANKARA – Türkiye’nin en çok kullanılan dijital iletileşme uygulaması WhatsApp, kullanım koşulları ve zımnilik siyasetini değiştirmek için kullanıcılara sunduğu kapalılık kontratını 15 Mayıs 2021’e erteledi. Kullanıcıların ferdî bilgilerini Facebook ile paylaşma zaruriliği getiren kontrata ait çok sayıda reaksiyon gelirken, binlerce kullanıcı “kişisel bilgilerinin tehdit altında” olduğu fikriyle farklı iletileşme uygulamalarına yöneldi.

Türkiye’nin müsaadeli bilgi tabanına sahip online araştırma şirketi DORinsight tarafından yapılan araştırmada, WhatsApp’ın kullanıcı kontratına onay verildiği takdirde yurttaşların yarısının ferdî bilgilerinin ihlal edileceğini düşündüğünü ortaya koydu. Araştırmaya nazaran her 4 bireyden 1’i bundan sonra her hareketinin izlenecek olmasından telaş duyuyor. İzlenme telaşı duyanlar ise pozisyon, hesap, finans ve aygıt bilgilerinin yanı sıra yazılı, manzaralı ve sesli tüm mesajlaşmalarının da mahremiyetinin kaybolacağını düşünüyor.

‘WHATSAPP MUKAVELESİYLE TOPLUMSAL MEDYADA HİSSETMEDİĞİMİZ ‘GÜVENLİK KAYGISI’ GÜN YÜZÜNE ÇIKTI’

Sosyoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Sibel Kalaycıoğlu, yurttaşların ‘kişisel bilgi güvenliği’ ve ‘mahremiyet’ olguları üzerinden yaşadığı kaygıya, nezaret teknolojisinin günlük hayatımıza tesiri ve toplumsal medya platformlarının hayat halimizi biçimlendirmesi üzerinden kıymetlendirmek gerektiğini kaydetti. WhatsApp kullanıcı kontratıyla toplumsal medya platformlarında hissetmediğimiz “güvenlik kaygısının” lisana getirilir bir biçimde gün yüzüne çıktığını tabir eden Kalaycıoğlu, bu duruma sebep olarak WhatsApp’ın “açık açık” dataların paylaşılacağını kullanıcılara bir mukaveleyle dayatması olduğunu belirtti.

‘WHATSAPP ELEŞTİRİLİRKEN TOPLUMSAL MEDYADA KENDİMİZİ İSTEYEREK TEŞHİR EDİYORUZ’

Yurttaşların dijital mecralardaki varlıklarına dikkat çekerek, “sosyal medyanın getirdiği tanınırlık, toplumsal statü üzere kavramlar insanların seçim tercihlerinde ‘güvenlik’ tasasından evvel geliyor” diyen Kalaycıoğlu şöyle konuştu:

“Whatsapp saklılık mukavelesi ‘kişisel data güvenliği’, ‘mahremiyet’ olguları üzerinden eleştirilirken, başka taraftan günlük hayatımızın vazgeçilmez bir kesimi haline gelen toplumsal medya, ferdî datalar, fotoğraflar, pozisyon etiketleri üzere paylaşımlar ile kendimizi isteyerek teşhir ettiğimiz, ‘beğenilme’, ‘kabul görme’ hisleri üzerinden biçimlenen bir vitrine dönüşmüş durumda. Evvelce yüz yüze bağlar varken günümüzde daha soyut ve sanal münasebetlerle bir kümeye dâhil olma ve kabul görmenin daha kısa bir yolu olarak görülüyor. Yani beşerler, toplum ortasında onay ve kabul görme, toplumsal statü kazanma, saygınlık ve tanınırlık telaşı ile toplumsal medya üzerinden yaptıkları paylaşımlarla aslında bir nevi kendi ferdî datalarını, güvenliklerini tehdit ediyorlar. Halbuki toplumsal medya üzerinden paylaşılan her durum, bir data tabanına kaydoluyor ve aslında yaptığınız her şey ‘sizin sayenizde’ izleniyor. Toplumsal medyanın getirdiği tanınırlık, toplumsal statü üzere kavramlar insanların seçim tercihlerinde ‘güvenlik’ kavramından evvel geliyor da diyebiliriz bir bakıma. Görülen o ki öykünün buraya kadarki kısmında istekli bir işbirliği mevcut. Lakin iş Whatsapp saklılık mukavelesine gelince ‘kişisel verilerimize’ ait telaşlarımız gün yüzüne çıkıyor. Bu da Whatsapp’ın birinci kere kullanıcılara ‘açık açık’ şahsî datalara erişilebileceğine dair bir kontrat sunmasıyla oluştu. Yani bu tepkisellik açık açık söylenmenin refleksi aslında.”

‘GÖZETİM İDEOLOJİSİNE Mİ KARŞIYIZ, KARŞILAŞTIĞIMIZ DURUMLARDA DEĞİŞEN GÜVENLİK DERTLERİNE MI?’

“İzlenmenin getirdiği güvenlik korkusuna Whatsapp problemi üzerinden değil, nezaret teknolojisi üzerinden bakmak gerektiğini” tabir eden Kalaycıoğlu, nezaret teknolojilerinin hayatımıza sızması ve nezaret üzerine yapılan tartışmaların yeni olmadığını belirterek şöyle devam etti:

“Sosyal medya üzerinden, yolda giderken, iş yerlerinde, yurtdışına çıkışlarımızda, cebimizde duran akıllı telefonlar ve neredeyse hepimizde var olan tablet yahut bilgisayarlarla izlendiğimiz niyeti uzun yıllardır bizleri meşgul eden korkularımız ortasında. Kapalılığın tehdidi birçok kaynaktan gelmektedir. Mesela birinci MOBESE kamerasıyla ne vakit karşılaştığımızı sorsam eminim hatırlayamayız birçoğumuz. MOBESE kameralarına dönük vaktinde yaptığımız bir araştırmada, iştirakçilerin neredeyse yüzde yüzü MOBESE kameralarının olması gerektiği görüşünü savunmuştu. Buna neden olarak da “kontrol” ve “güvenlik” korkusu ön plandaydı. Öte yandan yurtdışına çıkışlarda vize almak için parmak izi veriyorsunuz. Verdiğiniz bu parmak izi sonrasında bütün dünyanın bilgi setlerinde dolaşıyor. Birebir vakitte bugün internette online ticaret yapan sitelerin büyük kısmı de tekrar şahsî enformasyon toplamaktadır. Kaldı ki bizlerin T.C. kimlik numaralarından, parmak izlerine ve özel bilgilerine kadar bütün şahsî bilgilerimiz dünyanın bilgi setlerinde dolaşıyor. Üstelik bu bilgilerimizin alınması denetim ve güvenlik üzerinden legalleştiriliyor. Bir ‘gözetim’ teknolojisinin içerisinde yaşıyoruz. Münasebetiyle bu durumu nezaret ideolojisi ve yaklaşımı açısından kıymetlendirmemiz gerekiyor. Bizler nezaret ideolojisine mi karşıyız, karşılaştığımız durumlarda değişen güvenlik tasalarına mı?”

‘AYNI TEHDİT DEVAM EDECEK’

Kalaycıoğlu, “Gözetim çağında yaşadığımız bir dünyada Whatsapp’ın zımnilik kontratı küçük bir detay olarak kalıyor” diyerek, “Whatsapp, şu an da ülkelerin yasal mevzuatlarıyla uğraşmak yerine sorumluluğu bireye yükleyen bir uygulama olarak kullanıcılara kapalılık kontratı sunuyor. Bu mukaveleyle de kişinin bilgilerinin paylaşımını yasal hale getirmiş oluyor. Fakat teknoloji çağında yaşadığımız bir dünyada Whatsapp zımnilik kontratını kabul etmesiniz ne olacak. Farklı haberleşme uygulamaları ile de birebir tehdit devam edecek. Teknolojinin bu kadar küresel olduğu bir dünyada ve bu teknolojinin kaynağının, yaratıcısının biz olmadığımız dünyada yerli ve ulusal ne kadar mümkün olabilir ki? Bu sebeple bizler gözetleme teknolojisinin getirileri ile gayret etmek durumdayız. Güvenlik ve denetim kavramlarıyla yasallaştırılan nezaret çağında yurttaşlara vaat edilen hukuku, haklarımızı tekrar kazanmalıyız. Bunun için çaba etmek gerekiyor” dedi.