Orysia Lutsevych

“Putin başarısız olmalı.” Bunlar, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın sarf ettiği kelamlar.

Bunu yapmanın yolu, şu ana dek uygulanan zayıf yaptırımlar ve yarım yamalak önlemler değil, topyekûn bir ekonomik savaş olabilir. Ukrayna’nın direnişine devam etmesini, Rusya’nın zayıflamasını ve başarısızlığa uğramasını sağlamak ismine savaş haricinde kalan tüm siyasi, diplomatik, askeri ve ekonomik araçlar bir eşgüdüm içinde alana sürülmeli. Ukrayna silahlı kuvvetlerine silah, materyal ve istihbarat sağlamak büyük değer taşıyor. Ama Putin’in bu savaşı sürdürme kapasitesini sekteye uğratmak doğrultusunda bir ekonomik savaş yürütmek için şu anda çok daha fazla şeyin yapılması gerekiyor.

Batı ile yürüttüğü ticareti sonlandırarak Rusya’nın devlet gelirlerini yok etmemiz gerek. ABD, İngiltere ve AB her gün Rusya’dan 700 milyon doları aşkın ölçüde petrol, gaz ve öbür mallar satın alıyor. Emtia ticareti kelam konusu olduğunda hayati ehemmiyete sahip olan Rusya’nın en büyük kamu şirketlerinden bir kısmına hâlâ yaptırım uygulanmıyor. Başta Almanya ve İtalya olmak üzere, Avrupa ekonomileri artık Rus gazının olmadığı bir hayata hazırlanmaya başlamalı ve tam bir ambargo tehdidinde bulunmalı.

FİNANS SİSTEMİ BÜSBÜTÜN SAF DIŞI BIRAKILMALI

Finans alanında, Belarus ve Rus bankalarının tamamına karşı kapsamlı yaptırımlar uygulamalıyız ve bunları ABD’nin özel olarak belirlenmiş ulusal listesine eklemeliyiz; bu adım servetlerini bloke edecek ve ABD’deki rastgele bir insanın onlarla ticaret yapmasını yasadışı hale getirecek. Tüm Rus ve Belarus bankalarının dünyadaki ana bankacılık iletileşme servisi olan SWIFT ile teması kesilmeli. Ruble kullanımına yaptırımlar uygulanmalı, yani ruble cinsinden hiçbir süreç yaptırılmamalı ve aslında Ruble ile ticaret engellenmeli; ABD ve İngiltere kamu kesimine dahil emeklilik fonlarının Rus yatırım fonlarını elinde tutması konusunda tam bir yasak getirilmeli. Rusya ile kontaklı kripto para cüzdanları tespit edilerek el konulmalı.

Ve son olarak, Rus siyasi, ekonomik ve askeri seçkinlerine dahil olan 5 bin şahsa ve ailelerine İngiltere, ABD ve AB’den vize verilmesi yasaklanmalı. Bu imkânlar, Vladimir Putin’in başlattığı savaşa katılmadığını ve vazifesinden istifa ettiğini kamuoyuna duyuran herkese iade edilmeli. Şayet Ukrayna’daki askeri operasyonu denetim eden beşerler farklı bir çıkış yolu arıyorlarsa, artık ülkelerinden kaçarak, Ukrayna’yı maksat alan saldırganlığa dair özel bir mahkeme tarafından soruşturulması gereken savaş kabahatleri bağlamında dokunulmazlık kazanabilirler.

Yaptırımların işe yaradığını biliyoruz. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının birinci günlerinde ABD, AB ve İngiltere hızlı biçimde harekete geçti; Rusya Merkez Bankası’nın toplam 638 milyar dolar fiyatındaki rezervlerinin büyük bir kısmını dondurmak gerçek bir darbe oldu. Bankanın sahip olduğu döviz rezervlerinin yaklaşık 403 milyar dolarlık kısmı dolar, euro, sterlin ve başka Batı para ünitelerinde tutuluyor. Rusya artık bu birikimlerini kullanamıyor. Bir küme Rus bankası, ülkenin AB’den ve AB’ye ithalat ve ihracat yapmasını sert bir biçimde engelleyecek olan bir adımla SWIFT ödeme sisteminden çıkarıldı. Rus bankacılık kesiminin neredeyse yüzde 80’i şu anda ABD yaptırımlarıyla yüz yüze.

Bu önlemlerin Rusya iktisadı üzerinde yarattığı tesir daha şimdiden çok büyük ve vakit geçtikçe daha da makûs hale gelecek. Londra Menkul Değerler Borsası’nda süreç gören Rus şirketlerinin piyasa pahası yüzde 98 oranında azaldı, rublenin kıymeti düşmeye devam ediyor ve hâlihazırda bedelinin yüzde 40’ını kaybetmiş durumda. Rusya Merkez Bankası sermaye kontrolü uygulayarak ve faiz oranını yüzde 20’ye, yani iki katına çıkararak umutsuz biçimde rubleyi desteklemeye çalışıyor.

BATI’DAN SOYUTLANMIŞ BİR PARYA DEVLET

Rus liderliği artık parya* bir devleti haline geldi. Kişisel mali yaptırımlar yürürlüğe girdi ve seyahat yasakları getirilmesi gündemde. Putin’in dış ülkelerdeki serveti, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Güvenlik Konseyi’nin üyelerininkilerle birlikte donduruldu. AB, Donetsk ve Lugansk’ın tanınması doğrultusunda oy kullanan 351 parlamento üyesine de yaptırım uyguluyor. Putin’le yakın münasebette olan onlarca milyarder oligark servetlerinin dondurması ve seyahat yasakları üzere yaptırımlara maruz kalıyor. Bununla birlikte, ne yazık ki İngiltere’nin yaptırım listesi utanç verici biçimde sonlu ve bu cinsten sırf üç kişiyi kapsıyor. Öteki yandan, İngiltere hükümeti, en doruktaki oligarklara karşı adım atmasına imkan sağlayacak yeni yasalar üzerinde çalışıyor.

Özel dalda de dalgalar yükseliyor: Çok-uluslu şirketler artık Rusya’yı zehirli bir pazar olarak görüyor. Büyük güç, teknoloji, tüketim malları, araba ve uçak üreticileri Rusya’dan çekiliyor. Rus mallarını boykot etmek hedefiyle başlatılan global bir kampanya, şirketlerin tamamı üzerinde saldırgan devletle işbirliğinden vazgeçmeleri doğrultusunda bir baskı yaratıyor. Norveç’in devasa varlık fonu, Rusya’daki 3 milyar dolarlık yatırımlarını bir gecede kıymetsiz ilan etti. Bu adım, ellerinde Rus varlıklarını tutan özel ve emeklilik fonları açısından başlarına neyin geleceğinin küçük bir habercisi niteliğinde.

Bu gayretlerin hepsi de yanlışsız bir istikamette ilerliyor; ama Putin Ukrayna’daki terör savaşını ağırlaştırdığı için bunların da ağırlaşmaları gerek. Kolay ve süratli adımlardan biri, ABD’nin birinci yaptırımların devreye girmesi için uyguladığı bir aylık iyi niyet mühletinin iptal edilmesi olabilir.

ASKER-SİVİL AYRIMI YAPMADAN VURUYORLAR

Putin’in Ukrayna’ya savaş açtığını ve uykudaki kentleri bombaladığını unutmayalım. Neo-emperyalist heveslerini, iktidarda kalıcı olma isteğini ve global dünya sisteminden geriye kalanları büsbütün yok etme niyetini tatmin etmek gayesiyle bir savaş başlatmaya karar verdi.

Ukrayna’da şahit olduğumuz durum, İkinci Dünya Savaşı’ndan beridir Avrupa’da görülmeyen bir olay. Putin’in Kiev’e düzenlediği ‘Blitzkrieg’** saldırısı başarısızlığa uğradı ve Ukrayna silahlı kuvvetleri Rus ordusunu savaş meydanında başarılı biçimde engelliyor. Kremlin şu anda Mariupol ve Harkov üzere büyük kentlerin etrafını sarıyor ve Irpin, Hostomel ve Bucha üzere daha küçük ölçekli kentlerde taş üstünde taş bırakmıyor. Rus askerleri kaçmaya çalışan sivilleri öldürüyor. Cenevre Mukaveleleri kapsamında yasaklanan misket bombalarının kullanılması da dahil olmak üzere, sivil yerleşim alanlarının kasıtlı biçimde maksat alındığına ait deliller mevcut. Rusya, üzerinde anlaşılan ateşkesleri ihlal ediyor ve 200 bin bayan ve çocuk muahedeye varılan insani koridorları kullanarak Mariupol’dan çıkamıyor. Ve ilerleyen haftalarda durum daha da makûs hale gelecek.

Yani evet, Putin başarısız olmalı. Bununla birlikte, Batı bunun gerçekleşmesini sağlayacak cüreti kendinde bulmak zorunda. Şayet karada postallar ve havada uçuşa yasak bölge planları masadan kalkacaksa, Batı’nın demokrasi ve özgürlüğü savunmak ismine bu savaşa vereceği cevap ekonomik bir savaş olmalı. Şayet şu anda Ukrayna Avrupa’nın geri kalan kısmını savaşın dehşetinden koruyorsa, herkes tarafından paylaşılması gereken bedeller ve birebir vakitte yararlar kelam konusu. Batı’nın vereceği takviyeyle Ukrayna, Rusya’nın çabucak yanı başında Avrupa’nın güvenliği için bir kilit taşı ve tekrar açık demokratik bir toplum haline gelebilir.

Putin’in başarısız olmasını sağlayarak, kısaca, Putinizm’in ve yanı sıra acımasız bir askeri gücün eski bir sömürge idaresini tekrar tesis etmek maksadıyla kullanılabileceği fikrinin de başarısızlığa uğramasını sağlıyoruz.

*Parya; en koyu biçimiyle Hindistan’da görülen kast sistemine nazaran, kast dışı kalan, hiçbir toplumsal sınıftan olmayan, her türlü haktan mahrum olan insanları nitelendiren terim.[ç.n]

**Blitzkrieg; İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi ordusunun yaptığı ani ve büyük akın usulüne verilen isim, Türkçeye ‘Yıldırım Harekâtı’ olarak çevrilebilir.[ç.n.]

Makalenin özgünü The Guardian gazetesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)

Gazete Duvar