Ayşegül Dikenli Williams

LONDRA – İngiltere’de ‘Siyah Tarihi’ derslerinin seçmeli değil zarurî olması tarafında imza kampanyası başlatıldı. Müfredattaki kapsamının genişleterek yalnızca kölelik ve sivil hakları uğraşı tarihiyle sonlu kalmaması, sanat, edebiyat, kültür, iktisat, siyaset bahislerini da kapsayan, şimdiki yaklaşım ve yaşlara makul içeriklerin de müfredatın bir modülü olması isteniyor.

Çalışma arkadaşım Arike, Afrika kökenli doğma büyüme bir İngiltere vatandaşı. Politik olarak bilinçili, açık laflı, her daim olumlu, 20 yaşlarında bir genç. Geçenlerde Zoom toplantımızda George Floyd’un öldürülmesi ve neler yapabiliriz mevzusundan konuştuk ekip olarak. Daha çok dinlemek şiarında bir görüşmeydi bu aslında. Rol çalmadan, yaşayandan dinlemek ve kendimizi eğitmekti maksat.

Arike, siyah bir genç bayan olarak olarak tenine münasip fondöten bulamamaktan (oldukça politik bir sorun, dev şirketler hala olması gereken çeşitlilikte üretmiyor), Martin Luther King’in 60’larda Londra’ya yaptığı ziyaretten, polis gözetiminde öldürülen gayri siyahlardan, Bristol’de köle tacirinin heykelinin protestocularca devrilmesinden, ortaokulda işledikleri kölelik tarihi derslerinden bahsetti. Derslerde siyah tarihin ehliyetsiz işlendiğinden, yüklü olarak kölelik ve sivil hakları savaşından bahsedilmesinden yakındı.

MUHTEŞEM KAHRAMAN SİYAH PANTER

“Biz bundan çok daha fazlasıyız” diyordu Arike. Siyah bilimadamlarından, müelliflerden, sanatkarlardan bahsedilen, gençlere rol modeli olacak bir yaklaşımı istediğini anlatıyordu. Afrika kökenli film muharriri sair bir arkadaşımsa Instagram’da siyahların yalnızca mağdur olarak portrelendiği sinemalar noktasına alternatif prodüksiyonlara da baht verilmesinin kıymetine değinmişti tam bu sıralarda. Rüzgar Üzere Geçti’de berhudar köleler, beslemeler nasıl reaksiyon topladıysa yeni kuşak genç siyahlar için de sinemalarda işlenen ‘mağdur portreleri’ ehliyetsiz kalıyor. Daha çok ‘Siyah Panter’ daha az ‘Duyguların Rengi’ diyordu bu arkadaşım özet olarak. Bu mevzunun genç kuşak için değerini anlayamadığımı farkettim.

Arike, Marvel’in Siyah Panter sinemasının küçük evlatlar için değerini gözleri parlayarak anlatıyordu. “Bilemezsiniz küçük bir evladın kendine benzeyen bir muhteşem kahraman oyuncak figürünü eline aldığındaki o hissi” diyordu. Geçenlerde 6 yaşındaki kızım, She-Ra’yı izlerken “Keşke uzun sarı saçlarım olsa” dediğinde o yürek burkan hissi bir nebze de olsa anlamıştım. Ekranlarda çeşitliliğin, farklı renklere, aksanlara, toplumsal ve etnik kökenleri farklı olanlara daha çok taraf verilmesinin değeri son yıllarda gözle görünür olarak artsa da ehliyetli olduğunu söylemek güç.

MEKTEPLERDE ‘SİYAH MÜFREDAT’

İngiltere’de siyahların tarihi, Siyah Tarih Ayı’nın bir modülü olarak işleniyor, lakin bu esas olarak kölelik tarihi ve İnsan Hakları Hareketi mevzuları ile hudutlu olduğu için yıllardır eleştiriliyordu. Geçen sene oluşturulan ‘Siyah Müfredat’ teşebbüsü, müfredatta her yaşa iyi halde Siyah Britanyalılar’ın tarihine, başarılarına da bölge verilmesini istiyor.

“Okullarda kölelik tarihini anlatıyoruz, tamamdır bu iş” demek biraz kolaya kaçmak oluyor. Münhasıran genç kuşak artık daha fazlasını duymak, basmakalıp söylemlerin ötesinde yaklaşımlardan yana. Siyah Panter sinemasının kuşağı gurur duymak, umutlu olmak da istiyor.

Faaliyetine 2019 yılında başlayan Siyah Müfredat’ın kurucusu Lavinya Stennett “Okullarda yalnızca kölelik tarihi öğretiliyor – ki bu tarihin kıymetli bir modülüdür, öğrenmek zorundayız. Lakin bunun gençler için ehil olduğunu düşünmüyorum” diyor. Stennett, mektep müfredatındaki ‘Siyah İngiliz’ tarihine daha tutarlı bir odaklanmaktan bahsediyor. Siyah Müfredat, bu adımın hem ‘gençler arasındaki toplumsal bütünlüğü’ iyileştirmek hem de Birleşik Krallık’taki her gence ulusal tarihleri ​​bağlamında ‘aidiyet ve kimlik duygusu’ verilmesini sağlamak için çok değerli olduğunu vurguluyor verdiği demeçlerde: “Değişim lakin topluluğun sömürgeciliğin gerçeklerini ve hala mevcut ekonomik ve yasal yapıların yanı sıra topluluğumuzda mevcut olan inanç ve davranış kalıplarını nasıl desteklediğini anlamasıyla başlayabilir.”

Ne yani bir devlet geçmişte işlediği günahları açıkça üstleniyor ve üstüne üstlük bunu müfredatın bir kesimi mı yapıyordu? Evlatlar “Atalarımız köle ticareti yapmış ve bu müthiş bir şey” diye düşünebilisinler diye bir ders mi var? Yerinde olmasa da bir alandan başlanmıştı ve artık bunun yerinde olmadığı daha güçlü bir sesle söz ediliyor. Somut taleplerle değişime hakikat oluşan bu aktüel platform fırsatından yararlanmak ise tüm aktivistlere örnek olacak nitelikte.

TÜRKİYE’DE AYRIMCILIĞIN TARİHİ 

Tüm bu tartışmalara tanıklık ederken kendi ortaokul, lise, velev üniversite yıllarımı düşünüp derslerde derhal hemen hiçbir hak arama savaşından, tarihte işlenen cürümlerden bahsedilmediğini ve tüm bu haberlere yarım yamalak alternatif kaynaklardan ulaşmak için ne kadar gayret harcadığımı düşündüm.

Kültürel çeşitlilik ve çok kültürlülüğün mektep müfredatlarındaki hakkı İngiltere’de de kâfi değil. Daha yıkılması gereken çok put var. Fakat bir konumdan başlanmış. Irkçı kanunların 1950’lere kadar devam ettiği İngiltere’de siyahların savaşını anlatan dersler müfredatın bir kesimi. Ortaokula giden bir evlat hem Martin Luther King’in hem de Nelson Madela’nın kim olduğunu, kolonyalizmi, epeyce nötr bir lisanda üniversiteli ve masterlı birçoğumuzdan çok daha iyi biliyor üstelik. Evet ben ne kadar biliyorum doğduğum devletin tarihini? Yetişkinlik dönemimde merak edip okuduğum alternatif kaynaklar dışında hiçbir şey diyebilirim.

İğneyi kendimize çuvaldızı diğerine lafından yola çıkarak kendi tarihimize filtresiz bir aynadan bakmak, hakkımıza düşen olsa gerek. Esir pazarları, devşirme kültürü, harem müessesesi, beslemeler, katliamlar ve konuşulmayan soykırım mevzusu da aklıma gelenlerden kimileri. Müfredata girmesi gerekenler listesi uzayıp sarfiyat. Evet lakin bir bölgeden başlamak gerekmiyor mu?

Gazete Duvar