DİYARBAKIR – Yılbaşına yakışmayan sıcak bir güneş vardı. Yüksek Kahve’nin müdavimleri sıcak havayı fırsat bilmiş, yüzlerini güneşe vererek seyyar çaycıların dağıttığı çaydan yudumluyorlardı. Kahveler, kafeler kapandığından beri seyyar çaycı sayısında büyük artış oldu. Yağış yoksa iyi iş çıkarıyorlar. Bu ortada kafe ve kahvehane işletenlerin hali, bir dokun bin ah işit, cinsinden. Havanın güneşli olması elbette hoş ancak işte esnafın içinde bulunduğu telafisi pek mümkün olmayan durum, insanın keyfini kaçırmaya yetiyor.
Yılbaşına giderken insan karlı, hiç değilse yağmurlu bir hava bekliyor. Sonra 2020 yılında global ısınmayla ilgili kaç haber okuduğumu düşündüm ve “Olacağı buydu” dedim. Bilim insanları uyarıyorlar lakin madenler için ağaçlar kesiliyor, barajlar için ırmaklar, dereler kurutuluyor. Buna karşı çıkanlar coplarla ve yargı yoluyla susturuluyor. Yağmur yağmıyorsa yağmur duasından medet umuluyor.
ESNAFIN YENİ YILI
Bu yılbaşında bütün yerler kapalı olacak. Yılbaşını dışarıda geçirmeyi alışkanlık haline getirenler için biraz güç olacak muhtemelen. Lakin yer sahipleri de yaklaşık 40 gündür kapılarına kilit vurmuş durumda. Bu ortada kiralarını nasıl ödüyorlar? Yer sahiplerinin kıyıda bir birikimi vardır tahminen ve bir müddet daha ayakta kalabilirler. Pekala garsonlar ne yapıyor? Ben û Sen Meyhanesi’nin kıdemli şef garsonu Ramazan abê’yi aradım. “Boş boş oturuyorum” dedi can ıstırabıyla. Hayatı boyunca sigara ve içki içmemiş Ramazan, ekmek parası meyhanenin açılmasını bekliyordu.
Nedenini çözmüş değilim fakat salgınla uğraş kapsamında sokağa çıkma yasağının olduğu hafta sonlarında bile dükkân açabiliyor kuruyemişçiler. Meskenden çıkamayan beşerler çekirdek çitleyerek can düşüncesini giderebilsinler diyedir tahminen. Ortada alışveriş yaptığım kuruyemişçiye, “Bu kalabalık yılbaşı için mi?” diye sordum. Başı kalabalıktı adamın. Öte yandan mütedeyyindi ve yılbaşı onu pek ilgilendirmiyordu muhtemelen. Tekrar de iyi esnaf vasfına sahip olduğu için, çabukla de olsa, “Biraz oluyor hocam” diyerek karşılık verme nezaketinde bulundu.
Meskenlere servis yapan lahmacuncuda kalabalık yoktu haliyle. Tekrar de masalarda servis edilecek paketlerin kalabalığı vardı. İşleri üzücü değildi dediğine nazaran. Şükür ediyor ve “Ama açıkken öteki. Artık bazen çok az sipariş alıyoruz. Çalışanların yevmiyesi bile çıkmıyor” diye ekliyor.
UMUDUNU KAYBETMEYEN KENT
Savaşlar, ekonomik kriz, afetler ve korona virüs… Dünya, korona virüsü nedeniyle feci bir yıl geçirdi. Diyarbakır ise aslında esnafıyla, siyasetçisiyle, sanatkarıyla, kadınıyla 2015 yılından bu yana bir hoş gün yaşamadı. Çatışmaların, yıkılan mahallelerin, belediyelere kayyım atamalarının, tarihin ve etrafın ranta peşkeş çekilmesinin gölgesi hiç çekilmedi. Mesela belediye lideri seçmenin sevinci lakin 3 ay sürdü. Şu felaketlerle anılan 2020 yılında siyasetçi, sanatçı, sivil toplum örgütü temsilcisi yüzlerce kişi gözaltına alındı. Neredeyse ayda bir defa toplu gözaltılar gerçekleşti. Bayan dernekleri sudan mazeretlerle, kimi vakit ortaya hiç çıkmayan zımnî şahit beyanlarıyla basıldı, işçileri gözaltına alındı, tutuklandı. “Bir gün hepimiz isimli koşulla tahliye edilmeyi tadacağız” esprisi boşuna değil. Tekrar de Diyarbakır, bütün bu kasvetli havaya karşın, “umudunu kaybetmeyen şehir” olduğunu ispatlıyor. Gazi Caddesi’ndeki kalabalık da bunu anlatıyordu güya. Daracık kaldırımda süratli yürümek mümkün değil kalabalıktan ötürü. Hava hoş ve beşerler kendilerini Suriçi’ne atmıştı adeta. Zira yemek yenecek, çay içilecek yerler kapalıydı. Alışveriş için gelenler de vardı kesinlikle. Lakin evvelki yıllarda olduğu üzere kaldırımlarda yılbaşı kutlaması için seyyar tezgahlar kurulmamıştı. Yeni yıl için dükkanların camekanlarına coşkulu yazılar yazılmamıştı. Dağkapı’dan Mardinkapı’ya, oradan Hevsel Bahçeleri’ne kadar yürümek için uygundu hava. Fakat lakin Ulu Cami’ye kadar yürüyebildim. Ulu Cami’nin gölgesi meydanın üzerine niyet yaşlılar bankları terk ettiler birer ikişer.
KRAL OSAKA’NIN SELAMI
Süleyman, küçük bir kalabalığa namazın nasıl kılındığını uygulamalı olarak gösteriyordu. O kadar konsantreydi ki caminin önünde işportacılık yapanların laf atmasını hiç duymadı tahminen. Bir orta birkaç çocuğu karşısına alıp uzunca bir nutuk çekti. Sonra, “Siz irşat komutanlarısınız, haydi vazifenizi yapın” dedi ve dağıttı çocukları.
Süleyman selam verip yanıma oturduğunda, Gazi Caddesi’ndeki kalabalığa dalmıştım. Caddeyi ne vakit bu türlü kalabalık görsem İstiklâl Caddesi’ne benzetiyorum. Her kentin bu türlü kalabalık bir caddesi olmalı. Tütün sardı Süleyman. Sonra sağ elini kalbine götürdü ve Osaka ile görüştü. Bir orta bana döndü ve “Osaka selam söylüyor sana, ‘Yanındaki adamın pak bir kalbi var’ diyor” dedi. Osaka’ya teşekkürlerimi iletmesini rica ettim Süleyman’dan. Konuşması bitince Osaka’nın kim olduğunu sordum. “Japonya hükümdarıdır. Arkadaşımdır” dedi.
SÜLEYMAN’LA SELFİE DENEMESİ
Süleyman’ın kötülük emaresi bulunmayan hoş bir yüzü var ve daima gülümsüyor. Seyyar çaycıdan çay istiyor. Çaya 3 şeker atıyor ve ılıması için bekletiyor çayı. Zira dediğine nazaran sıcak çay midede ülsere neden oluyor. “Sıcak çay ziyanlıdır, sakın içme” diye uyarıyor beni de. “Fotoğraf çekebiliriz. Selfie çekelim” diyor Süleyman. “Olur” diyorum. Fotoğraf çekerken işaret parmağını alnına koyuyor Süleyman. Bunu neden yaptığını sorduğumda, şöyle cevapladı: “İşaret parmağı Allah birdir, demek. Alnına koyduğun vakit, fakat Allah’a secde ederim, demek oluyor.”
Nereden aklına geldi Süleyman’ın, bilmem mümkün değil elbette, “Telefonu kaldır ortadan” dedi, “Seni telefondan takip ediyorlar.” Güldüm, “Beni kim, niçin takip etsin?” dediysem de Süleyman, “Sen beni dinle, kaldır telefonu” diye ısrar etti. Telefonu cebime koyarken, İçime endişe saldın be Süleyman” dedim.
SÜLEYMAN 61 YIL ÖMÜR BİÇTİ
Üstünde ceket falan yoktu Süleyman’ın ve titriyordu. “Bana elbise veriyorlar fakat ben irşat kumandanıyım, giymiyorum” dedi. İrşat ne demektir, anlattı. Sonra, “Bazen mescitte namaz kılıyorum. Lakin makus kalplileri hissediyorum ve moralim bozuluyor. Bunlar kıyametin alametleridir” dedi, sır verir üzere. “Salgın var Süleyman, bu da kıyametin alameti olabilir mi?” diye sordum. “Bu bir şey değil” dedi elini sallayarak. “Bu hastalıktır, aşıyı da buldular zati. Her yerde berbat niyetliler var. Beni takip ediyorlar zira ben onları tanıyorum. Kıyamet onların yüzünden gelecek.”
Biraz karışık ancak mantıklı cümleler kuruyordu Süleyman. Fakat, “Sana bir şey söyleyeceğim fakat sakın korkma” deyince meraklandım tabi. Süleyman, kulağıma gerçek eğilerek, “Sen 61 yaşında öleceksin. O vakte kadar kimseye kötülük yapma. Ölünce de korkma. Ya Che Guevara’nın ya da PKK’nin kampında olacaksın” dedi. Her mevt erken ölümdür ancak 61 yaş hiç hoşuma gitmedi. Şunun şurasında ne kaldı ki 61 yaşıma. Sonra niçin cennete değil de kampa düşüyorum yahu? İtirazlarımı ciddiye almıyor Süleyman, korkmamam konusunda ısrar ediyor. “Haydi geçelim bunları, yılbaşında ne yapacaksın Süleyman?” diye sordum. Sigarayı titreyen parmaklarıyla dudağına götürürken, “Deliler üzere yapacağım” dedi. Meczuplar ne yapıyor ki yılbaşında? Süleyman aklımı bulandırmış olmalıydı 5 dakikada, ısrar edip “Mesela ne yapacaksın?” diye sordum bir sefer daha. Sigaranın dumanını öte yana üfledi Süleyman ve bana döndü, “Güleceğim” dedi.
Ulu Cami’nin önündeki meydanda, gidip gelenlere aldırmadan, Süleyman’la ikimiz meczuplar üzere kahkahayla güldük. Süleyman haklı, 2020’nin bütün felaketlerine karşın yeni yıla herkesin kahkahayla girmesini umut ediyorum. Sersala we pîroz be. Yeterli bir yıl olsun 2021.
Gazete Duvar
