Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’yla, menstrüel eserlerdeki KDV 10 puan indirilerek yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldü. Lakin ne karar metninde ne de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasında menstrüel eserlerin ismi geçti. “Hijyenik ped ve tampon” tanımlaması listeye alınmazken bu eserler “Türk Gümrük Tarife Cetveli’nin 9619.00 durumunda yer alan mallar” sözüyle tanım edildi. Cetvelde, 9619.00 kodlu mallar şöyle tanımlanıyor: “Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve gibisi hijyenik eşya (hangi unsurdan olursa olsun).”
‘MENSTRÜEL ESERİ AĞZA ALMAK AHLAKSIZLIKMIŞ ÜZERE GÖRÜLÜYOR’
Regl yoksulluğu ve regl tabusu ile ilgili 2016 yılından bu yana çalışmalar yapan Konuşmamız Gerek Derneği Eş Kurucusu İlayda Eskitaşçıoğlu, KDV indiriminin duyurulma formunun çok şey anlattığını söz ediyor: “Adı bile anılmadı. ‘Şu kodlu mallar da dahil edildi’ dendi. Bunların hijyenik ped ve tampon olduğunu biz de girip bakınca öğrendik. Yani bir menstrüel eseri ağza almak dahi güya ahlaksızlıkmış, terbiyesizlikmiş, uygunsuz bir durummuş üzere görülüyor.”
Türkiye’de son yıllarda regl eserlerinde KDV’nin sıfırlanması için çeşitli kampanyalar yürütülüyordu. Sivil toplum örgütlerinin yürüttüğü çalışmaların ve toplumsal medyada yapılan dijital aktivizminin bir sonucu olarak husus Meclis’e de taşınmış ve 3 milletvekili regl eserlerinde KDV’nin sıfırlanması için kanun teklifi vermişti.
‘DEVLET ARTIK BU ESERLERİ LÜKS DEĞİL TEMEL MUHTAÇLIK OLARAK GÖRÜYOR’
10 puanlık KDV indiriminin bir kazanım olduğunu söyleyen İlayda Eskitaşçıoğlu, kararın kıymetini şu sözlerle açıklıyor: “Bu kararla devletin menstrüel eserleri artık lüks tüketim eseri üzere değil, temel muhtaçlık eseri üzere değerlendirdiği ve daha indirimli KDV alınan eserler kategorisine soktuğunu görüyoruz. En kıymetli kazanım bu. Öte yandan bizim dileğimiz ve aslında olması gereken yüzde 8’den daha düşük bir oran, hatta dünyanın pek çok ülkesinde olduğu üzere bu eserlerden KDV’nin hiç alınmaması…”
1 Nisan prestijiyle uygulanmaya başlanacak KDV indiriminin raflara nasıl yansıyacağı merak konusu. Eskitaşçıoğlu, “İndirim tüketicinin hayatını etkileyecek mi etkilemeyecek mi bunu bilemiyoruz. Ancak burada şirketlere büyük sorumluluk düşüyor” diyor.
On yıllardır süregelen bir sorun olan regl tabusu ve regl yoksulluğu, son yıllarda yapılan çalışmalarla daha görünür oldu. Derin yoksullukla ve toplumsal cinsiyetle irtibatlı bir insan hakları sorunu olarak ele alınıyor. “Regl yoksulluğunu besleyen en kıymetli şey regl tabusu” diyen Eskitaşçıoğlu, reglin kamusal alanda artık daha rahat konuşulabildiğini söylüyor: “Olumlu olan şu, jenerasyonlar ortası kimi zincirlerin kırıldığını görüyoruz. Kendi anneleri, onlara regli hiç anlatmamış bayanlar, kendi çocuklarına bunu açıkça anlatacaklarını paylaşıyor. Birinci regl olduğunda hızına regl tokadı* atılan ve bu mevzuda hiçbir şey anlatılmayan kuşaklar savunuculuk sayesinde ‘Tamam artık sonraki kuşaklar bunu yaşamasın’ diyor ve tutumunu değiştiriyor.”
BAYANLAR ‘LÜKSÜME KAÇAMIYORUM’ DİYOR
Kırsal kısımlarda ve dezavantajlı bölgelerde şimdiye kadar 20 binden fazla bayan ve kız çocuğuna ulaşan Konuşmamız Gerek Derneği’nin Eş Kurucusu Eskitaşçıoğlu, eğitimlerde bir ortaya geldikleri şahısların aktardıklarını şöyle anlatıyor: “Lüksüme kaçamıyorum cümlesini çok kuran var. Bir bayanın çocuğuna kıyafet almak varken kendine ped almayı tercih etmesi güya bencilce, uygunsuz bir hareket üzere görülüyor. Pek çok insan bize çadırların üstüne serdikleri bezleri, paçavraları, gazete kağıtlarını, tuvalet kağıdını, hatta iri yaprakları kullanmak zorunda kaldıklarını söyledi. Regl yoksulluğu yalnızca hijyenik pede erişememekle ilgili değil. Pak suya, tuvalete erişemeyen beşerler da var. Mesela bir mevsimlik tarım personeli, ‘Bizim burada çöp konteynerimiz yok. O yüzden kanlı bez modüllerini uzağa atıyoruz. Geceleri tilkiler ve kurtlar iniyor. Sabah parçalanmış kanlı paçavralara uyanıyoruz’ diye anlattı. Bunları ‘Aman ne sefalet’ demek için anlatmıyorum fakat bunlar insanların gerçekleri. Bunlar yokmuş üzere davranamayız.
Son bir yılda regl eserlerinin yüzde 51 oranında zamlanması, erişimi daha da zorlaştırdı. Sağlıklı olmamasına karşın bir günü tek bir pedle geçirenler var. Bazen de bir regl devrini bir pedle geçirerek yönetimli kullandığını söz eden şahıslar var…”
Derin Yoksulluk Ağı’nın araştırmasına nazaran derin yoksulluk çeken bayanların yüzde 82’si regl eserlerine erişemiyor. Bu durum okul çağındaki kız çocuklarının regl periyodunda okulda devamsızlık yapmasına yol açıyor. Hak savunucuları, okullarda bu eserlerin fiyatsız dağıtılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Gazete Duvar
