ANKARA- Çin’den alınan yeni tip korona virüsü aşısının 3 milyon dozu üzerindeki çalışmalar tamamlanarak “Acil Kullanım Onayı” verildi. 81 ile dağıtılan aşılar birinci etapta sıhhat çalışanlarına yapılacak. Aşıların topluma uygulanması sürecinde en büyük sorumluluk yurt genelinde yaygın olarak bulunan Aile Sıhhat Merkezilerinin (ASM) üzerinde olacak. Lakin ASM’lerin fiziki kapasitelerinin bu yükü taşımakta yetersiz kalabileceği söz ediliyor.

‘ASM’LERİN KİMİLERİNDE FİZİKÎ KURALLAR STANDARTLARIN ALTINDA’

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu Lideri Hekim Emrah Kırımlı, Türkiye’de 27 bin aile hekimliği ünitesi bulunduğuna dikkat çekerek, bunların birçoğunda doktor, hemşire ve ebenin bulunmadığını söyledi. Yalnızca İstanbul’da aile hekimliği merkezlerinin yüzde 30’unun kiralık apartman dairelerinden oluştuğunu belirten Kırımlı, mevcut merkezlerin kimilerinin insan kaynağı ve fizikî kaidelerinin standartların altında olduğunu aktardı.

Sıhhat Bakanlığı’nın yayınladığı genelgede, aile sıhhati merkezleri de dâhil olmak üzere aşı uygulanacak sıhhat kuruluşlarında aşı odası bulunması, aşı olan kişinin 30 dakika takip edilmesi, geniş ve ferah bekleme alanı oluşturulması üzere kaideler yer alıyor. Kırımlı, “Aile sıhhati merkezlerinin bu koşulları sağlayamayacağını, alanlarının dar olduğunu” söyledi, “Bizim, 5 metrekare 10 metrekare koridorlarımız var” dedi.

Tabip Emrah Kırımlı

‘BÜTÜN YÜK AİLE SIHHATİ MERKEZLERİNE KALACAK’

ASM’lerin olağan vakitlerde da ağır olduğunu, aşılama sürecinde bu yoğunluğun en üst düzeylere ulaşacağına vurgu yapan Hekim Kırımlı şunları söyledi: “Türkiye’de sıhhat çalışanları ortasında yüzde 5’lik bir kısım aile sıhhati merkezlerinde çalışıyor fakat, ülkede poliklinik hizmetinin yüzde 35’ini biz yapıyoruz. 2019 yılında aile sıhhat merkezlerinin poliklinik hizmetlerine 280 milyon müracaat yapıldı. Eğitim araştırma hastaneleri, kent hastaneleri ve özel hastanelere ise 570 milyon kişi müracaat etti. Bizde yalnızca 45 bin işçi çalışıyor. Yani siz 1 milyon sağlıkçı üzerinden bütün yükü aile tabiplerine veriyorsunuz. Bu sürdürülebilir bir program değil. Tüm bunları ise kısıtlı bir işçiyle yürütüyoruz. Bakıldığında aile hekimliklerinin yüzde 20’sinde ebe ya da hemşire yok. Hemşire olmayınca aşıyı hekim yapıyor, kanı tabip alıyor. O vakit hekimin işini kim yapacak?”

‘GÜNDE 500 BİN AŞILAMA YAPABİLECEKKEN EN AZ FAZLA 80 BİN YAPABİLİRZ’

Aile sıhhati merkezlerindeki aşı dolaplarının hali hazırda dolu olduğunu belirten, bunların Covid–19 aşıları için yetersiz kalacağına da dikkat çeken Emrah Kırımlı şöyle devam etti: “Aile hekimlikleri yılda 12 milyon aşılama yapıyor. Sıhhat Bakanlığı kamu hastaneleri için piyasa fiyatı 7 bin 300 TL olan bir aşı dolabı satın alırken, biz kendi bütçemizden ayırıp bu dolapları alamıyoruz. Bakanlık da almıyor. Biz de standart buzdolabı alıyoruz. Aşıları koyacağımız iç hacimleri doğal ki başkalarına nazaran daha küçük oluyor. Pandemi periyodunda okulda yapılan aşıların okulların kapalı olması nedeniyle yapılamaması da şu an dolapların dolu olmasına yol açıyor. İş yükümüz zati ağır. Acil olmayan işleri erteleyelim desek bu sefer de o işler yapılmadığı için maaş kesme üzere cezalar uygulanıyor. Hem olağan aşılama aksamayacak, hem günlük işleri yapacağız, hem de korona virüsü aşılaması yapılacak. Hepsinin bir arada olması çok kolay gözükmüyor. Acil olmayan işlerimiz ertelense, bizler unsur manevi desteklensek, fiziki koşullar iyileştirilse biz günde 500 bin aşılama yaparız- yani günde 20 aşı yapar bir ASM- ancak bu koşullar altında bir ASM günde en fazla 3–4 aşı yapabiliriz. Oda 80- 100 bin civarında oluyor. Onunla da bu salgın bitmez.”

AŞILAR BİRKAÇ İLE GELDİ LAKİN ASM’LERE GETİRİLMEDİ

Aşıların vilayetlere geldiğini lakin ilçe sıhhat müdürlüklerinde bulunduğunu belirten Kırımlı, “Aşılar aile sıhhati merkezlerine getirilmedi. İlçe sıhhat müdürlükleri tarafından “gelin aşıları alın” denildi. Aşıların aile sıhhati merkezlerine lojistiğini sağlamak Sıhhat Bakanlığının misyonudur. Ancak bu yapılmıyor. İlçe sıhhat müdürlüklerine uzak merkezler var. Kimi aile sıhhati merkezlerinde kâfi aşı saklayabilecek bir dolap bile yok. Asıl sorun toplum aşılamaları başladığında ortaya çıkacak” dedi.

‘AŞI PLANLAMASINDA AİLE TABİPLERİNE BİLGİ VERİLMEDİ’

İstanbul Aile Hekimliği Derneği ise tedbir alınmadığı takdirde aile sıhhati merkezlerinin Covid–19 aşılama yükünü kaldıramayacağı görüşünde. Toplumun büyük bir kısmının aşı uygulaması için ASM’leri tercih edeceğini bildiren dernek, aile hekimliklerinin 2 bininde doktor, üç bininde de ise hemşire ve ebe çalışmadığını kaydetti.
Sıhhat Bakanlığı tarafından 3 kişilik takımların kurulacağı, günlük 1,5 milyon doza kadar aşı yapılabileceğinin söz edildiğini belirten dernek, “Bu planlama konusunda birinci basamakta rastgele bir hazırlık ve bilgilendirme yapılmadığını görünce, telaşlı olduğumuzu da belirtmek istiyoruz” sözlerine yer verdi. Dernek, aile doktorlarının planlamanın bir modülü olması gerektiğine vurgu yaparak, sürecin şeffaf yürütülmesi davetinde bulundu.

AŞILAMA BAŞLIYOR, NASIL YAPILACAK?

Sıhhat Bakanlığı’nın 81 ile gönderdiği yazıya nazaran, Covid–19 aşısı başta aile sıhhati merkezleri olmak üzere tüm kamu, özel ve üniversitelere ilişkin hastanelerde yapılacak. Yurttaşlar, aşı sıralamalarını e-Nabız yahut Merkezi Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden öğrenecek, aşı olmak için sıhhat kurumlarına başvurmadan evvel MHRS üzerinden randevu alacak.

Gazete Duvar