‘Akademideki eril şiddete ve erkek şiddetine karşı bir ortaya gelen, LGBTİ+, feminist ve queer akademisyenlerin, “Eril Akademiye Dur De” başlıklı bildirisi, şimdiye kadar birçok üniversiteden 488 imzacı tarafından desteklendi.
Bayan ve LGBTİ+ akademisyenler, Twitter üzerinden #ErilAkademiyeDurDe hashtag’i altında, yaşadıkları erkek şiddetini bir müddettir paylaşıyorlar. Atılan tweet’leri incelediğimizde, akademinin esasen hayli hiyerarşik yapılanmış varoluşu içinde, bayan ve LGBTİ+ akademisyenlerin maruz bırakıldıkları şiddetin farklı biçimleri görülebiliyor… Örneğin şiddet olayları, bayan ve LGBTİ+ akademisyenlerin dış görünüşlerinden tutun; evli yahut anne olmaları üzere mevzulara, vücut üzerinden, kelamlı taciz yoluyla gelişebiliyor. Şiddetin bir öbür boyutu ise, bayan ve LGBTİ+ akademisyenlerin maruz bırakıldığı emek sömürüsü… “Hayır, hayır demektir!” diye avazımız çıktığı kadar bağırsak da, bunu anlamamakta ısrar eden ve tacizlere devam eden heteroseksüel, natrans erkekler…
Feminist, queer, LGBTİ+ araştırmacı ve aktivistler, birebir hashtag ile, ‘natrans heteroseksüel erkekler hariç, herkesin imzasına açık’ olmak üzere yayınladığı bildirinin ilham kaynağı, maruz kaldıkları erkek şiddetini Twitter’da paylaşan bayan akademisyenler Tebessüm Yılmaz, İrem Aydemir ve Pınar Dinç oldu. Eril Akademiye Dur De’nin metninde şu tabirlere yer verildi:
“Geçtiğimiz günlerde İrem, Pınar ve Tebessüm maruz bırakıldıkları taciz ve şiddeti büyük bir yürekle paylaştılar. Bu cüret bize de bulaştı. Bugün dünden daha güçlü ve kalabalığız. Yarın daha da güçlü ve kalabalık olacağız. Bu çabayı burada bırakmayacağız. İrem, Pınar, Tebessüm ve maruz bırakıldığı şiddeti lisana getirmeyen ya da getiremeyenler yalnız değildir. Ne bugün ne de yarın.” Bildirinin tam metnini buradan okuyabilirsiniz.)
Maruz kaldığı tacizi ifşa eden İrem Aydemir’le, “Eril Akademiye Dur De” bildirisine ve bu bildiri sonrasında ortaya çıkan tartışmalara dair konuştuk.
İrem Aydemir
‘ERİL GÜÇ ETRAFINDA İNŞA EDİLMİŞ TÜM BİR SİSTEME KARŞI GAYRET VERİYORSUNUZ’
Akademide yaşadığın tacizi ifşa ettikten sonra, bunun diğer bayanlara da ilham verdiğini gördük ve aslında yaşananların sonrasında bu bildiri ortaya çıktı. Eril Akademiye Dur De metninin şimdiye kadar 488 akademisyen ve öğrenci tarafından imzalanmasıyla ilgili ne hissediyorsun? Sence bu durum umut verici mi?
Öncelikle belirtmeliyim ki, bayan ve LGBTİ+ hareketinin birbirinden ayrılmayacağını, politik olarak yan yana gayret vereceğini bu kadar açıkça birinci sefer belirten dayanışma davetinin içinde bulunmaktan gurur duyuyorum. Bildiriyi imzalayanlar ortasında yalnızca araştırmacı ve çalışan değil, öğrencilerin de olması; bu reaksiyon verdiğimiz kesişimsel güç düzeneğine dair etkileyici bir politik duruş oldu.
2017 yılından beri deneyim ettiğim ve 2018 Mart ayından beri uğraşını verdiğim bu durum hem ferdi iyi oluş halimi, hem de öğrencilik hayatımı olumsuz etkiledi. Lakin bunları yaşayan tek kişi ben değilim ve kendimi mağdur psikolojisine sokmadan çaba edebileceğim bir alan bulduğum için, benim üzere birçok öğrencinin bilakis, şanslıyım. Türkiyeli bir akademisyen fail olsa dahi, süreç yurt dışında gerçekleşti ve birçok manada tahminen de benim hak çabam Türkiye’deki akranlarımdan görece daha mümkün oldu. Buna karşın, bu müddet zarfında çokça sefer yalnız, hatalı ve güçsüz hissettiğim oldu ve eminim ki ülkemizde bunu binlerce kişi hissediyor. İfşa süreci bir günlük bir sorun değil, benim sıkıntım iki üç yıllık bir problem iken, bunu on yılda yapabilen de var, #MeToo hareketinde de gözlemlediğimiz üzere.
Hakkınızı aramak için başvurduğunuz hukuksal ve bürokratik yolların hala işe yaramadığını, sadece fail ve onun destekçilerine değil, eril güç etrafında inşa edilmiş tüm bir sisteme karşı çaba verdiğinizi gördüğünüzde bununla mental manada başa çıkmak çok kolay olmuyor, bilhassa etrafınızdan hudutlu sayıda dayanak alıyorsanız. Bu sebeple, Eril Akademiye Dur De üzere dayanışma davetlerini bu hak çabasında elzem buluyorum.
Son olarak, edindiğim deneyimde fail bir erkek olsa da, onun lehinde hareket eden bayanların olduğunu da bildiğim için, erilliğin sadece cinsiyetle alakalı olduğunu düşünmüyorum. Bu akademik durumlarla, sosyoekonomik sınıfla ve şahsî münasebetlere nazaran değişkenlik gösteren bir durum. Bu sebeple, dayanışma metninin bayan, queer ve LGBTİ+ özneler dahil olmak üzere herkese ayrıcalıklarını, sessizliğini, cürüm iştirakini, failliğini ve faillere açık ya da örtülü dayanağını sorgulaması davetini yapmasını da çok kıymetli buluyorum.
‘İFŞA YAPAN ŞAHISLARI İTİBARSIZLAŞTIRAN HERKES SORUMLULUK ALMAYA DAVET EDİLİYOR’
Bildiri haberinin yayılması ve imzacıların internet üzerinden herkes tarafından görülebilmesi ile yeni tartışmalar da doğdu. Twitter’da birçok bayan ve LGBTİ+ akademisyen, ‘kendileri şiddete uğradıklarında, bu şiddetten haberdar olan ama o vakitler tacizcinin yanında olduklarını’ tez ettikleri erkek akademisyenlerin metnin altında imzalarını gördüklerini açıkladılar. Bununla ilgili kanılarını paylaşmak ister misin?
Öncelikle netleştirmek isterim ki, metin sadece bayan ve LGBTİ+ların imzasına açıktı. Tacizcinin yanında olduklarını tez ettikleri erkek akademisyenlerin imzasının olması konusunda bunu bilmekte yarar var, metinde yeniden anlaşılacağı üzere failler genelde erkek akademisyenler olsa da, onları koruyan şahısların cinsiyet kimlikleri yahut cinsel yönelimleri farklılık gösterebiliyor. Bu dayanışma metninin vurguladığı en değerli unsurlardan birisi “Kadın ve LGBTİ+’ların beyanı esastır” prensibiydi.
Bin bir ikilem ve risk alma tedirginliğiyle ifşa sürecine giren kişinin, yaşadıklarını belgelemek zorunda kaldığı ve prestijinin devamlı sorgulandığı durumun önüne geçmek için oluşturulmuş bir prensip bu. Fakat, bizler sadece fail ve onun açık destekçileri tarafından değil, kesişimsel çeşitli güç ögelerini elinde bulunduran birçok kişi tarafından itibarsızlaştırılabiliyoruz. Bizim dayanışma sürecinde de kamusal olarak, hasebiyle bizim de bilgimiz dahilinde bu itibarsızlaştırmayı gerçekleştiren bir kişi metne imza vermek istedi ve imzası reddedildi. Bu büsbütün, metin yazımında istekli olarak yer alan şahısların ortak olarak verdikleri politik bir karardı ve sonuncu amacı metinde ismi geçen üç kişinin iyi olma halini gözetmekti. Bu benim kararım değildi, ancak bu kararın alınmasından son derece memnunum. Zira, kimliğinden ötürü hak ihlaline uğramış bir kişinin emek harcadığı bürokratik ve hukukî süreçlere ilaveten adalet arayışında girdiği bu süreçte o şahsa hasar veren, bilhassa kamusal rastgele bir söyleme asla tahammül edilmemesi gerektiğini düşünüyorum.
Kamusal alanda güçsüzleştirmeye mahal vermiş birisinin imzasını reddetmek şahsî kırgınlıktan öte külliyen politik bir karardır. Akademideki şiddet hadiselerine karşı rastgele bir saikle, çoğunlukla profesyonel ağını ve elindeki imtiyazları korumak hedefiyle sessiz kalan, beyan sorgulayan bireylerin kamusal alanda sorumluluk alması gerekiyor, bu dayanışma davetinin en değerli politik amaçlarından birisi bu.
Dayanışma metninde, bayan ve LGBTİ+ özneler de dahil olmak üzere, ifşa yapan bireyleri itibarsızlaştıran yahut güçsüzleştiren herkes açıkça sorumluluk almaya davet ediliyor. Fakat alışılmış ki imza atan her bir kişinin niyetini yahut telaffuzlarını takip etmek mümkün değil. Benim gözlemlediğim kadarıyla, transfobik telaffuzlarda bulunan birkaç kişinin imzaları metinde bulunuyor örneğin. Bunu ortamızda konuşup güzel bulmadığımızı söylüyoruz, ben kendi toplumsal medya hesabımda da bu şahısların dayanışmasını istemediğimi açıkça belirttim.
Beni söylemsel olarak destekleyip öbür bayan ve LGBTİ+lara hasar veren telaffuzlarda bulunan rastgele bir kişinin samimiyetine güvenmiyorum ve kamusal sorumluluk almadan dayanışma metni imzalayarak kendisini aklamaya çalışmasını kabul etmiyorum. Ayrımcılıklarla ve hiyerarşiyle dolu bir sistemin içinde yaşıyoruz ve her birimize bu kodlanıyor. Fakat fikirlerimiz okuduklarımızla, dinlediklerimizle değişiyor ve bize işlenen bu kodlardan bu halde kurtuluyoruz.
Hiç kimse ülkü eşitlik ve adalet anlayışına sıfırdan gelmiyor, olağan ki yanılgılar yapıyoruz. Fakat herkes içinde bulunduğu imtiyazların ve telaffuzlarının sorumluluğunu almalı, toplum olarak bu formda hedeflediğimiz kapsayıcı ve eşitlikçi bir anlayışa sahip olabiliriz.
#ErilAkademiyeDurDe hashtag’i altında paylaşılan erkek şiddeti örneklerinden kimileri şöyle:
Gazete Duvar
