“2020 Model” albümü için gecikmiş bir yazı bu. Lakin müziklerin vakti olmaz. Hele ki vaktin ötesinde bir işe imza atılmışsa. Murathan Mungan, bir buçuk yıl kadar çalışmış bu proje için. Ve dönüp dönüp dinlenilecek bir çalışma çıkmış ortaya. Kelamların tamamı Murathan Mungan’a ilişkin olan, yirmi altı müzik içeren bu çift CD’lik albümün besteleri ve düzenlemelerinde kıymetli müzisyenler yer alıyor. Müziklerde Sunay Özgür, Serdar Ateşer, Fuad Abdullah, Selim Atakan, Can Algeç, Kutsal Kaan Alım, Kerem Özyeğen üzere birçok müzisyenin imzası var. Albümün en değerli özelliklerinden biri, farklı müzik şekillerinden yirmi altı ismin bir ortaya gelmesi, müzikleri yorumlaması. Murathan Mungan farklı sesleri, halleri bir ortaya getirmeyi önemsiyor.
Bu albümde rock müzikten elektroniğe, tangoya varan birçok farklı stilin buluşması kelam konusu. Bu onun karakterinin de bir kesimi olmalı. Edebiyattaki halinde, yazdıklarında da gelenekle modernitenin bileşimini görürüz. Bu hal, farklılıkları bir ortaya getirip tıpkı noktada bütünleşme isteğini taşıyor. Müzikle olan bağlantısına de bu problemi yansıyor. Farklı biçimlerdeki isimleri bir ortaya getirmesi çok sesliliğe verdiği değerle ilgili. Bütünlüğe ulaşma isteği, dün ve bugün ortasında kurduğu bağla pekişiyor. Albümdeki müzik kelamlarında geçmişin içinden bugüne bakar, lakin o bakış yarını da içine alır. Muhtemelen albümde müzikleri seslendiren müzisyenlerin seçiminde de bu bağ gözetilmiş. Bunu, dünden bugüne Mungan’a eşlik eden seslerin öyküsünün, Murathan Mungan’ın öyküsüyle buluşması olarak kıymetlendirmek de mümkün.
Albümde yeni bestelerin yanı sıra, yıllar öncesinden bestelenmiş fakat dinleyici karşısına hiç çıkmamış müzikler da var. Selim Atakan’ın “Dargın Bir Bahar”, Can Algeç’in “Ezber”, Fuad Abdullah’ın “O Benden Önce” isimli besteleri üzere. Yeniden albümde daha evvelce bildiğimiz ancak yeni düzenlemeleriyle değişik müzikler olarak karşımıza çıkan birkaç cover müzik da bulunmakta. Mesela; daha evvel Sumru Ağıryürüyen’in “Issız” albümünde yorumladığı, bestesi Serdar Ateşer’e, düzenlemesi Tanju Duru’ya ilişkin olan “Güz Defteri”ni bu defa Koray Candemir seslendiriyor. Yeni düzenlemesinde; Serdar Ateşer, Cem Şahin, Koray Candemir ve Mesut Uçar kolektif bir çalışma ortaya koymuş. İki farklı düzenleme ve iki farklı yorumla bir müziğin nasıl değişik form ve hislerle aktarıldığına iyi bir örnek “Güz Defteri”. Her iki düzenleme ve yorum da size yeni kapılar, sesler açıyor. Birinci versiyonun temposu daha yavaş, dingin ve iç sesin melodisi ön plandayken ikinci versiyonun temposu ise daha yüksek, duygusu biraz daha karanlık olarak tınlıyor. Hem müzik kelamının yarattığı güçlü tesir hem bestekarın duygusu hem düzenleme hem de yorumcuların farklı vakitlerde bu öyküyü kendi sesleriyle, kendi hisleriyle buluşturması, “Güz Defteri”ni iki farklı müzik olarak dinlemenize neden oluyor. Tekrar daha evvel “İş İşten Geçer Geçmez Ordayım” albümünde Serdar Ateşer’in bestelediği ve söylediği “Kırılgan” müziğini “2020 Model”de Jehan Barbur’dan dinliyoruz. “Kırılgan”, Eylül Biçer’in düzenlemesi, Jehan Barbur’un yorumuyla yeni bir müziğe dönüşüyor. “Kırılgan”ın birinci versiyonunda çok katmanlı, kaotik bir atmosfer, teatral bir telaffuz vardı. Bu ikinci düzenlemede melankolik bir atmosfer, yalınlık öne çıkıyor. Jehan Barbur’un yorumuysa güçlü bir bayanın kıssası olarak yansıyor müziğe. Müslüm Gürses’in “Aşk Tesadüfleri Sever” albümünde seslendirdiği “Aşk Bu” müziğini, “2020 Model” albümünde Nükhet Duru seslendiriyor. Bestesindeyse Abed Azrie’nin imzası var. Misal etkiyi bu müzikte da hissettim. Kelamın özü, albümde seslendirilen müzikler, müzikçilerin kendi seslerinin öyküsüyle büyüyor.
Birinci CD’nin açılış modülü olan, Nazan Öncel’in bestelediği ve yorumladığı “Bir Bilsem Ah, Bir Bilsem”le Derya Köroğlu’unun bestelediği ve söylediği “Böyle de Güzeliz” müzikleri başta olmak üzere, beni en çok etkileyenler “Aşktan Nasıl Gidilir”le Şebnem Ferah, “Aşk Bin Defa”yla Çamur, “Geçiyorum”la Aylin Aslım – Ah! Kosmos, “Sert Adam”la Can Algeç, “Kalp Tamircisi Kadın”la Gaye Su Akyol, “Yaz Yanığı”yla Teoman, “Ben Uyurken Tut Beni”yle Kalben, “Bana Yarın Sor”la Zeynep Casalini, “Kırılgan”la Jehan Barbur ve “Güz Defteri”yle Koray Candemir’in yorumları oldu.
“2020 Model” albümünün müzikal halleri, soundları her ne kadar çeşitlilik gösterse de, müzik kelamlarının duygusu, öyküsü bir bütünlük oluşturuyor. O bütünlük, bestelere, düzenlemelere ve yorumlara yansıyor. Bu müziklerin öyküleri bir yanıyla durum tespiti de içeriyor. Hem çağa hem beşere hem hayata dair. Hasebiyle hem ferdî olanı hem toplumsal olanı da duyuyorsunuz müziklerde. Liriklerin bütününe baktığımızda, vakit, çocuk, aşk, ayrılık, yalnızlık, yabancılaşma, eski üzere sıkıntılar öne çıkıyor. Bilhassa vakit olgusu belirleyici bir rol üstelenmiş sözlerde. Aşk da, çocukluk da, ayrılık da vakit mefhumuyla irtibatlı olarak ele alınıyor. Vaktin içinde ümit olduğu kadar, ümidin kırılması da var, düş de var. Eski sözcüğü de Murathan Mungan’ın vakit kavramıyla bağını güçlendiriyor. Bu kelamın hem birinci gençlik yıllarına, çocukluğuna, geçmişte kalan aşklara göndermesi var hem de yeni çağa… Yeni çağ, değişimi de işaret ediyor elbette. Mesela Cem Adrian’ın söylediği “Eskidendi Çok Eskiden” müziği gençlikteki vakit algımıza gönderme yapıyor. Vaktin unutulduğu, hiç düşünülmediği anlara, gençliğin getirdiği esriklik karışıyor. Geçmişle bugün ortasında bir kıyas da var kelamların alt metninde. Şayet vaktin akışı niyetin akışıysa; bunu hissediyoruz müziklerde. Bu minvalde şuurun, belleğin de devreye girmesi kelam konusu. Bellek, bir ayna fonksiyonu de görür. Vaktin süzgecinde bireyin kendi manzarasına bakması olarak yorumlanabilir. Çocukluk ve birinci gençlik anlatılırken, yalnızca bireyin kendi izine rastlamayız, içinde yaşadığı toplumsal, kültürel çevreyi de sezeriz. Fakat Mungan’ın geçmişle bağ kurmasının temelinde, içinden geçtiğimiz kültürü hatırlatma edimi de var. Ve o kültürde, kimliğin oluşmasının izlerini de görürüz. Çocukluk tüm o sürecin başlangıcıdır. Mesela Zuhal Olcay’ın söylediği “Dargın Bir Bahar” isimli müzikteki “çocuklukta yitirdim bütün ömrümü dar odalarda eskidim gitti, yalancı güneşlere aldandım içimde erken yeşeren dallar… yıllar sonra tekrar bu sokak tekrar ıhlamur ağaçları… kaç defa çıktın bu dalgın yokuşları” kelamlarında, hem kimliğinin şekillenmesine hem onu büyüten sancıya tanıklık ederiz. Tekrar yerle kurulan alakada, odanın, geçilen sokakların bir anımsatma fonksiyonu vardır. Bu belleğin korunması manasına geldiği üzere, onu oluşturan tüm ögeleri da anlamamıza imkan sağlar. Vakit ve yer kavramları varoluş sorunuyla de bağlıdır. Geçmişin içinden şimdiye dönüp bakar Mungan.
‘AŞK İÇİN UYGUN DEĞİL HİÇ KİMSE’
Değişim de kapsamlı olarak ele alınır müziklerde. Gelecek de bugünün içinden kıymetlendirilir. Albümün ikinci CD’si de zati bu yeni çağın getirdiği ve sonrasında getireceği değişimlere gönderme olarak okunabilir. Aslında bu iki CD’de Murathan Mungan güya vakti ikiye bölmüştür. Birinci CD geçmişten şimdiye bakarken ikinci CD’de hem geçmiş hem artık hem gelecek bir ortada ele alınır. Birinci albümü “kehribar sarısı” ikinci albümü de “gri pembe” renkleriyle ayırması sanırım buna gönderme. Kehribar sarısı bir yandan sonbaharın hüznünü çağrıştırırken bir yandan da kökle ilişkiyi kuruyor. Ve bir ayrılık vaktini da imliyor. Bu ayrılık ikliminin içinde anılarıyla birlikte biten aşklar da var. Gidenin geride kalana bıraktığı ateş bir manada vakitte yıllanıyor. Vakte yüklenen ayrılık imgesinin de tesiriyle albümün genel atmosferinde karanlık bir havanın daha hakim olduğunu söylemek gerek. Bu, müziklerde bize hatırlatılanların hüzün vermesiyle de ilgili. Hatırladıklarımızın içinde reddettiklerimiz ya da inkarlarımız da gizli. Vakit kavramı bunun yükünü da taşıyor. Sıkıntısı tüm oluşlarıyla birlikte, deneyimlediği vaktin geride kalması. Vaktin geride kalmasının asıl işaret ettiği şey ise, her şeyin süratle yok olmasına karşı, unutmaya karşı bir direnme denilebilir. (Belki ben’in parçalanması olarak da okuyabiliriz bunu.) Kuşkusuz vaktin geride kalması, yeni bir çağa, öteki bir vakte geçişi de anlatıyor. Ve yeni bir inşanın işaretini veriyor. İkinci CD’nin taşıdığı renkler mesela gri; soğukluk ve aranın temsili. Yeniden de temassız bir hayatın getirdiği arayı insanın kendini hatırlamasıyla kırabileceğine inanıyor. İkinci CD’nin kapanış müziğinde Murathan Mungan’ın Ozbi ile yaptığı düette geçen “müzik çok yüksek, kimse duymuyor birbirini… aşk için uygun değil hiç kimse” kelamları, Aylin Aslım ve Ah! Kosmos’un söylediği “Geçiyorum” müziğindeki “nasıl dağılır çağın şaşkınlığı” yahut Derya Köroğlu’nun söylediği “Böyle de Güzeliz” müziğindeki “herkes çıkmalı kabuğundan… yine yaratır kendini insan” kelamları süratle girdiğimiz bu değişimin, bu yeni periyodun şaşkınlığını taşıyan insanın yalnızlığına gönderme olduğu kadar, belleği canlı tutma anlayışını da taşıyor. Bu, bizi var eden tüm oluşları hatırlatmakla ilgili. Albümde yer alan müzisyenler, müziklerin kıssaları, müzikal çeşitlilik, klâsik ve batı enstrümanlarının kullanılması, hepsi bugüne kadar tüm biriktirdiklerimizin değişik tonları.
Mungan’ın, ikinci CD’nin kapanış müziği “Gecenin Eldiveni”nde genç jenerasyon müzisyenlerden Ozbi ile düet yaparak kapatması değerli. Elektronik altyapılı bu müzik hem müziğin değişimini söz ediyor hem de girdiğimiz yeni çağı, değişen insanı anlatıyor. Albümün hüzün barındıran bir atmosferi olsa da, vakit olgusunun hem umudu hem de ümitsizliği tıpkı anda içinde barındırdığını söylemiştim, bu birbirinin içine geçmiş iki karşı ruh haliyle çarpışmanıza da neden oluyor. Lakin genel olarak insanın yine kendini yaratacağına dair umudu canlı tutuyor Mungan. Bu umut birebir vakitte Mungan’ın daima ileriye bakmasıyla da ilgili. Fakat artık müzik vakti diyor albümde. Zira biliyor, “şarkılar yapar vaktin yapamadıklarını.”
Gazete Duvar
