Belarus Devlet Lideri Aleksandr Lukaşenko’nun, elinde silahla poz vermesi, doğal olarak çok konuşuldu. Helikopterden tüfeğiyle saraya inip sağa sola buyruklar yağdırdığı görüntü ise bazılarınca “İşte her diktatörün sonu bu türlü olur, eline aldığı silah etrafındakilere bile güvenmediğinin göstergesi” halinde yorumlandı. Meğer bu pek yanlışsız bir yaklaşım değil. Şili’nin sosyalist başkanı Salvador Allende’nin darbeci Pinochet’ye karşı son dakikalarını elinde silahla geçirdiğini düşünecek olursak bunu daha iyi anlayabiliriz.

Lukaşenko geçen hafta elinde silahla başkanlık konutuna bu türlü gelmişti.

KİROS

Lukanşenko üzere bir oligarkı Allende ile kıyaslayacak değiliz. Ancak madem ki ‘sonu makus biten lider’ öyküleri ilgimizi çekiyor, o halde şöyle bir geçmişe gidip tarih sayfalarını kurcalayalım… Kaçarken yakalanan faşist başkan Mussolini’nin komünistlerce baş aşağı asılarak infaz edilişini biliyoruz. Biz biraz daha gözden kaçırdığımız sonlara bakalım. Mesela Perslerin hükümdarı Kiros’un vefatından bahsedelim. Lidya’nın zenginliği ile nam salmış hükümdarı Kiros’a karşı kazandığı zaferiyle Perslerin en büyük imparatorlarından biri olur. Aklı başında, zeki bir hükümdardır. Böylelikle Anadolu’dan Babil’e, Medler’den İon ve Aiol kolonilerine kadar herkese diz çöktürür.

Tomris.

Lakin vaktinde Kiros’u da tesiri altına alan ve sonunu getiren ‘her şeye hakim olma arzusu’ ona da sirayet eder. Gözünü Amuderya Irmağı kıyılarında, Hazar Denizi’nin doğusunda yaşayan Massagetler’e diker. (Kimileri bu kavmin ‘Türk’ olduğunu ileri sürmektedir. Her at üstünde giden ‘Türk’ olmadığı üzere, Massagetler de Türki bir kavim değil, tıpkı İskitler üzere İrani bir gruptur). Halbuki Massagetler kendi başlarına yaşamak isteyen, o periyot Persler için hiçbir tehlike arz etmeyen bir kavimdir. Başlarında da Tomris isminde bir bayan vardır. Kiros evvel kurnazlıkla Tomris’i yenmeye çalışır, evlilik teklif eder ki ülkesini böylelikle kan dökmeden alabilsin. Tomris bunu kabul etmez, Kiros da toplar ordusunu ve Massagetler’in ülkesine dayanır. Tomris, gönlü barıştan yana olsa da onu adil bir dövüşe çağırır: “Medler hükümdarı, bu işlerden vazgeç, bu yaptıkların senin hayrına mıdır, değil midir, bilemezsin; bırak diyorum, kendi halklarına hükmet, bizim de kendi halklarımıza hükmetmemize karışma. Lakin sanırım yolunu bu öğüde nazaran çizmek istemeyeceksin; o denli değil mi? Şayet vilayetle de Massagetler’le uzunluk ölçüşmek istiyorsan, o vakit ırmağın iki yakasını birleştirmek için bu kadar zahmete katlanma, biz ırmaktan üç günlük yola kadar çekileceğiz; suyu geç ve ülkemize gel; yok şayet bizim gelmemizi istiyorsan bu dediğimizi sen yap.”

Ancak Kiros’un sırada bir atılımı daha vardır, başında Tomris’in oğlu Spargapises olan Massaget ordusu, Persler’in kurduğu tuzağa düşer. Persler’in artçı kuvvetlerini takip eden Spargapises, Kiros’un kurduğu şölen masalarını görür; şaraplar, ateşler, etlerle dolu bir kamp… Massaget askerleri burada yiyip içip eğlendikten sonra sızarlar ve Persler birçoklarını kılıçtan geçirir. Tomris’in oğlu ise esir düştüğünü fark ettikten çabucak sonra, yalvar yakar ellerinin bağını çözdürür ve bir yolunu bulup kendini öldürür. Tomris ise Kiros’a şöyle demiştir: “Oğlumu bana geri ver, bir şeyler karıştırmadan çık git bu topraklardan, Massaget ordusunun üçte biri üzerinde kazandığın kaba zaferle yetin. Ancak şayet bu dediğimi yapmazsan, Massagetler’in efendisi olan Güneş ismine ant içerim ki, kan dökmeye doymayan adam, seni ben kanla doyuracağım.”

Bilinen dünyanın hakimi olmaya şu kadarcık kalmış Kiros bu tehdide aldırış etmez, taraflar savaş meydanında karşılaşır. Oklar atılır, mızraklar savrulur, kalkanlar parçalanır… Herodot’a nazaran bu savaş, gelmiş geçmiş en ağır savaşlardandır. Nihayet uzun ve kanlı gayretin akabinde zafer Massagetler’in olur. Yerde yatan binlerce Pers’ten biri de Kiros’tur. Muzaffer Tomris, dumanı tüten savaş alanında, elinde tulumuyla gezmeye başlar. Her Massaget ya da Pers cesedinin yanına geldiğinde tulumuna akan kanlarından doldurur. En sonunda yerde yatan Kiros’u bulur, başını kopartır ve tulumun içine daldırıp der ki: “Canım sağ ve savaştan zaferle çıktım, ancak sen beni öldürdün, hileyle oğlumu yakaladın; ancak işte sen de sana evvelce söylediğim üzere, benim elimle kana doyuyorsun.”

ANASTASIO SOMOZA DEBALYE

Anastasio Somoza Debalye.

Artık biraz daha yakın bir vakit dilimine gelelim. Orta Amerika’nın fakir bir ülkesi olan Nikaragua’nın tarihine kinle ve kanla kazınmış bir aile: Somozalar. Ama ülkeyi 1974-79 yılları ortasında yönetmiş Anastasio Somoza Debalye’nin sonu, hiç de huzurlu bir son değildir. Baba Somoza, kaçtır iktidar koltuğundadır. O koltuk ki, barış muahedesinden sonra, ‘ABD’li askerler gidene kadar ülkemden gitmem’ diyen Augusto Sandino’ya suikast düzenleyen, kendine muhalif köyleri yakıp yıkan, yandaş basın ile Latin Amerika’daki en nahoş örneklerini verdiren, göstericilere açılan ateşler sonrasında yüzlerce kişiyi öldüren, iç savaşları körükleyen bir koltuk…

Şaşırılmayacağı üzere aile çabucak her vakit ABD’nin dümeninde hareket etmiş bir ailedir. Lakin 1980’lere gerçek Sandino’nun mezarından çıkıp, büsbütün Somozo’ların yakasına yapıştığına şahit oluyoruz. 1960’larda temelleri atılan, uzun ve kuvvetli bir savaşın nihayetinde Sandinist ihtilal başarılı olacak, bununla birlikte yıllar içerisinde sol içinde de tenkitler alan bir pozisyona gelecektir gelmesine… Lakin bu, o yıllardaki Sandinist uğraş gerçeğini değiştirmiyor.

Anastasio Somoza’ya gelecek olursak, işler sarpa sarınca o da postunu kurtarmak için kendini Miami’ye atar. Lakin Sandinistler için defter şimdi kapanmamıştır. Eski diktatörün Paraguay’da olduğu vakit, dört erkek ve üç bayan savaşçıyı suikast için görevlendirirler. Otomatik silahlar, roket atarlar ve bombalarla dişlerine kadar silahlanmış grubun başındaysa bir Arjantinli vardır: Fokocu kent gerillası hareketi Halkın Devrimci Ordusu’ndan (ERP) Enrique Gorriaran Merlo.

Somoza’nın günlük hareketlerini izleyen grup, akabinde pusu kurar. Birinci roket atışı arabayı ıskalar, ikincisindeyse otomobil havaya uçar. O denli ki Somoza’nın vücudu teşhis edilemez hale gelir. Geriye yalnızca dumanı tüten bir Mercedes ve hâlâ kavrulmakta olan bir fakir ülke kalır.

CARACALLA

Caracalla.

Tarihin tahminen de en aşağılayıcı sonlarından birini hatırlamak üzere tekrar geçmişe gidelim. Roma’nın birinci Afrika kökenli imparatoru Septimus’un vefatından sonra, ülke doğu ve batı olarak iki oğlun idaresine geçer. Hırsı ile babasını bile öldürmeye yeltenmiş Caracalla Batı’yı; züppe hareketleriyle bilinen Geta ise Doğu’yu alır. Her ikisi de karargahlarını İstanbul Boğazı’nın iki yakasına yerleştirir. Geta, bugün ismine Kadıköy dediğimiz Khalkedon’da, Caracalla da bugünkü ‘Tarihi Yarımada’ diyebileceğimiz Bizantion’a yerleşir. Ama Caracalla’nın gözü asıl Doğu’dadır. Kardeşine diş bilemesinin akabinde en sonunda onu ele geçirir ve Geta, annesinin kollarında can vererek hayatını kaybeder.

Elimizi attığımız her yerden kan çıkan dünya tarihi için tek başına bu, eşi gibisi olmayan bir gaddarlık örneği mi? Tahminen hayır. Ancak Caracalla daha sonra inanılmaz bir paklık harekatına girişir. Kardeşinin uzağındaki yakınındaki herkesi avlar. Bunların içinde otomobilciler, dansçılar, atletler ve müzikçiler bile vardır.

Daha sonra bir hayalin peşine düşer bu gaddar imparator: Büyük İskender’i tekrar canlandırmak! Beğenilen, birçok başkan -tıpkı Akadlar’ın meşhur imparatoru Sargon gibi- Büyük İskender’e öykünmüştür. Alışılmış Caracalla bu hayalleri değişik bir gözle canlandırmış olsa gerek. Atına atlar, ordusunu toplar ve Doğu’ya sefere çıkar. Evvel devrin en görkemli kentlerinden İskenderiye’ye sarfiyat ve burada kentteki erkek nüfusunun neredeyse yarısını katleder. Zira burası onun gözünde Geta’nın kentidir. Müellif ve tarihçi Herodian şöyle der mevzu ile ilgili: “İskender için kalbinde yaşattığını ileri sürdüğü derin şefkate karşın, Caracalla İskender’in kentinin neredeyse bütün bir nüfusunu düpedüz yok etmişti.”
Bastığı toprağı, kendi topraklarını, kana bulaya bulaya ve kendi öyküsünün başrolü olarak artık de dışarıdaki Doğu’ya yanlışsız harekete geçer. Caracalla, yeniden İskender’in Pers Prensesi Stateira’yla evlenip ‘Doğu ile Batı’yı karıştırma düşüncesi’nden etkilenerek, Part Hükümdarı Artabanos’un kızıyla evlenmeyi teklif eder. Hedef, kelamda Doğu ile Batı’yı birleştirmektir. Artabanos, o günün dünyasında hiç de iyi anılmayan Caracalla’dan çekinir ve teklife evvel yanaşmaz. Fakat nihayetinde kabul etmek zorunda kalır ve bu büyük düğün için kentin dışında şaşalı bir merasim hazırlığı yapar. Caracalla da bir düğün için haddinden fazla silahlanmış ordusuyla birlikte Doğu’ya yanlışsız yürüyüşe geçer. Partlar atlarını ve silahlarını geride bırakıp merasim alanına geldiğinde, Caracalla hepsini kılıçtan geçirir. Düğün, silahsız Partlar’ın kanıyla başlamadan biter.

Kurnazlığıyla muzaffer, elindeki kanlar şimdi kurumadan dönüş yoluna koyulur. Kendi fantezi dünyasını bir öbür İskender hayalleri süslerken, hiç beklemediği bir anda, hiç beklemediği bir formda kendi sonuyla karşılaşır. Carrhae yani bugün Urfa’daki Harran civarında ordusuyla birlikte mola verir. O denli ya, imparator da olsanız, yol üzerinde muhtaçlık molası vermek durumundasınız. Caracalla da, mola yerinde tuvaletini yaparken suikast sonucu öldürülür…

Halkına ya da diğerlerine zulmedip, paşa keyfine bakanların listesini yapsak, üstteki kadronunkinden daha ‘orijinal’ öyküler de buluruz kuşkusuz. Bu dünya maalesef külliyen etme bulma dünyası değil. Dünya Sultan Süleyman’a kalmıştır, kitaplar da bunu muharrir. Zalimleri kimimiz Allah’a, kimimiz tarihe havale ederiz; kimilerimizse her ikisine de… Bu türlü yapa yapa, kayyımdan sonra belediye binasına giren seçilmiş belediye lideri şaşkınlığıyla elimizdeki sorulacak hesaplar listesine bakıyoruz. Evet, zulüm eken fırtına biçer. Lakin bu fırtınayı görmeden huzurla dünyadan göç etmeleri de maalesef mümkündür. Anlaşılan ne dünün ne bugünün dünyasında tek bir adalet terazisi yok.

inline-ads adscode=’gdad-news-inline’ orientation=’landscape’ adnum=’3′ /]

Gazete Duvar