Müzik sanayisinin eserleri ve bunların canlı şovlarla sunumları hakkında toplumun oldukça fikri var. Yani, birden fazla kişi hayatında bir sefer de olsa bir müzik dinlemiş, bir konsere gitmiştir. Müzik dinleme kararını otonom bir formda vermemişse dahi müzik radyo ve televizyon vesilesiyle dinlettirilmiş, şahsen kalkıp bir konsere gitmese de bir yerlerde bir sahne üzerinde bir şeyler çalmakta olan bir müzisyen topluluğunun canlı icrasına denk gelmiştir çabucak herkes. Ancak o eserlerin üretildiği, şovların sergilendiği mutfaklarda bu işlerin nasıl döndüğünü, ruhunu, hissini, kokusunu pek az kişi bilir; hatta neredeyse mutfaktakilerden öbür pek kimse bilmez. Kendi içerisinde varlıklı bir alt kültür barındırır halbuki o mutfaklar, öteki yaratıcı bölüm mutfaklarında olduğu üzere. Derinlemesine bakınca, aslında çabucak hemen her işin mutfağının karakteristik özelliklerini ortak noktalardan aldığını gözlemleyebilsek de, yaratıcı bölümlerin perde gerisi neredeyse eserlerinin anlattıkları kadar enteresan, cazip ve dopdoludur. Kimine kıymetsiz, sıradan gelebilecek o olgular kiminde de bağımlılık yapacak kadar varlıklı bir vahadır. Muhtemelen benzeri niyetlerden yola çıkarak yaratılan ve hatırı sayılır tesire sahip birkaç dizi son yıllarda bu gizemli sirki büyük muvaffakiyetle sahneye taşısa da bunlar ortasında müzik dalına içerden bakanlar sayıca fazla değildir. Entourage ve Call My Agent (ülkemizde de Menajerimi Orta isimli adaptasyonu ilgi görmüştür) üzere imaller oyunculuğun sahne gerisine odaklanırken, Spinal Tap, Roadies üzere işlerse müzik dünyasının mutfaklarını hicivli bir anlatımla toplumun önüne taşıyor. Hem uzun müddettir paydaşı, hem de tutkunu olduğum bu dünyayı biraz olsun yansıtabilmek için müzik bölümünde aşikâr rollerdeki hayal eseri şahısların “hayatında bir gün” serisi yazmayı düşündüm. Hayatın, ve bilhassa bu kesimin içindeki dramı, yani işin his aralığı ve yoğunluğu olağanüstü geniş tabiatını karşılayabilmek için yer yer, yahut tahminen sık sık, hikâyeleştirme ve mizahtan faydalanmaya çalışacağım. Ayrıyeten bugünlerde aklımı ‘görünen’ ve ‘görünmeyen’le bozmuş olduğumdan, görünmeyen ve müziği okunmayanların öykülerinden bahsetmeye devam edeceğim.
Bu serinin birincisini, mutfağın en ağır personellerinden ‘roadie’lere (bizde ‘rodi’ olarak kullanılır) ayırmak istiyorum. Roadie sözü kökenini İngilizce ‘road’ (‘yol’) sözünden alıyor. Turnede olmak yolda olmak demek olduğundan, turnede olan sanatkarların yoldaşı olan bu bireylere de bu isim verilmiştir. Roadieler, sanatçı tarafında performans ve konser yapımının temel taşı, mutfağın vazgeçilmez demirbaşı, çoğunlukla görünmez olsalar da sahiden ortalıkta görünmeseler tüm operasyonun hâk ile yeksan olacağı ehemmiyette, çarkın temel dişlileridir. İşte bu dişlilerden biri, alandaki 6 yıllık deneyimiyle ne çaylak ne amir olan Temel’in hayatında bir güne bakalım; o gün de bir iş günü, kesim tabiriyle “konser günü” olsun.
MÜZİK DALININ GÖRÜNMEYENİ ‘RODİ’NİN SIRADAN BİR GÜNÜ
Temel dün gece 1 bira içmek için arkadaşlarının yanına uğradığı Kadıköy barından 7 bira içip çıktığı için derin ve dağınık bir uykudadır ve düşünde sahne ardında elektro gitar tellerini değiştirmektedir. Elindeki yeni tel setinde 6 tel vardır lakin gitarı eline aldığında gitarın 9 telli olduğunu görür. Bu işte bir karşıtlık olduğunu, içinden nasıl çıkacağını düşünür ve uykusunda yüzünü ekşitirken saat 05:15’te telefonu çalar. Duşundaki acil işi yüzünden telefonu cevaplamaz fakat arka arda dördüncü aramada gözünü ortalar: Minibüsçü aramaktadır. Yani, ‘backline’ (sahne üzeri teknik ekipman) aracının sürücüsü. Poflayarak karşılıklar. Sürücü ekipmanın yüklenmesi gereken depoyu alışılmış ki bulamamaktadır, navigasyon teknolojisine inanmadığı ve kullanmadığı için kelamlı yol tanımı ister. O sırada Temel 05:00’te depoda olması gerektiğini fark eder, yataktan fırlar. Panik içerisinde hazırlanırken bir yandan da yeri tanım eder. 05:52 deponun önünde buluşurlar. Temel’e yardımcı olması için çağırdığı çaylak roadie adayı Yunus kapının önünde beklemektedir. 52 dakikalık gecikmeye karşın evvel sigara ve çaylar içilir, akabinde yükleme başlar. Büyükçe bir rock kümesi yola çıkıyordur. Yani yüklü ölçüde sahne üzeri ekipmanı vardır ve ayrıntıya dikkat elzemdir. Onlarca modülden oluşan ekipman araca yüklenir ve Konya’ya yanlışsız yola çıkılır. Küme gece orada Dolarfest isimli şenlikte çalacaktır, 22:30’da. Şenlik akışı nedeniyle ses provası falan yapılamayacağından dolayı memnundur Temel. Ses ve ışık teknisyeni, davulcu, bas gitarist, solist, yapım amiri, menajer ortasında olağandan daha az mekik dokumak zorunda kalacaktır bu sayede. Daha az talep, daha az şikâyet, daha az vıdı vıdı demektir bu. Bol uyumalı bir seyahat sonunda öğlenden sonra saatlerinde Konya’daki şenlik alanına varılır. Alana giriş yaparken birden aklına davulcunun yeni zili gelir. Geçen hafta yayımlanan yeni müziğin kaydında kullanılmıştır o zil ve özel üretim olduğundan ikamesi yoktur. Davulcu bilhassa tembihlemiştir Temel’i, “aman o zili unutma” diye. Bir umut çaylak roadie Yunus’u arar ve o zili depodaki dolaptan çıkartıp araca yüklediğini teyit etmek ister. Alışılmış ki yüklememiştir Yunus, hatta haberi bile yoktur zilden. Daha alana varırken yıkılmıştır Temel. Çekine çekine birazdan uçağa binmek üzere olan davulcuya ileti atar: “Abi yeni zili unuttum. Biliyorum kabul etmeyeceksin ancak yeniden de sorayım dedim, Feridun Abi’nin davulcusunun setinde 1-inch ufağından var senin zili. Sizden iki evvel çalıyorlar. Sorayım mı senin için?”. Birkaç dakika sonra bildiri görülür fakat yanıt gelmez. Aslında pek olmayan tadı tuzu güzelce kaçmıştır Temel’in.
Araç sahne ardına yanaşır ve ekipman indirme başlar. Menajer arar ve işleri nasıl gittiğini sorar. Olağanüstüdür her şey, değme gitsin! Zil olayından bahseder Temel. Menajer esasen müzikte devamlı o zili duymaktan bıktığını söyler ve güler, telefonu kapatır. Şaşırtan lakin bağırıp çağırmak yerine bu sefer gülüp geçmiştir menajer. Haydi bakalım, tahminen günün geri kalanı daha iyi geçecektir. Derken ana ses masasında önemli bir sinyal sorunu olduğunu, masanın 16 kanalının çalışmadığını ve sorunun çözülemediğini öğrenir, daha genel yapım grubuyla merhabalaşmadan. Önceki gece Malatya’da “yağmur yemiş”tir masa, zira taahhüt edilmiş olmasına karşın gözetici çadır tedarik edilmemiştir. Bu büyük bir sorundur zira yedek masa yoktur ve bu işi kotarabilecek en yakındaki masa Ankara’dadır. Yüklenip gelmesi en az 3,5 saat sürecektir ve günün birinci kümesi sahneye çıkmıştır bile. Şenliğe dahil edildikleri için bile memnunluktan deliren ve gıkını çıkartamayan birinci küme bu sinyal sorunundan dolayı 5 yerine 3 bireyle sahneye çıkar. Keman ve tuşlu çalgılar iptaldir, münasebetiyle nerdeyse tüm müzikler yalnızca trafik olarak yanlışsız akar. Melodik hiçbir öge yanlışsız düzgün çalınamaz ve kuru ekmek üzere bir konser verirler. Ancak kıymetli değil, Dolarfest’te çalmıştır küme, yol parasını dahi cepten vermiş olsalar da memnundurlar. Ne de olsa sahne üzerinden konser esnasında çıplak gözle sayabildikleri 27 kişi seyretmiştir onları. Uzatmayalım, ses masası sorunu bir formda çözülür ve Temel az da olsa nefes alır. Bu sırada küme Konya’ya varmış, otele giriş yapmak üzeredirler. Lobideki sabırsız bekleyişin odalarına çekilip konser saatini beklemeye başlarlar.
‘EN ALTTAKİ TUĞLA’ TAŞIR EN BÜYÜK YÜKÜ…
Burada tahminen Temel’in sigara molasına eşlik edip olan biteni kısaca kıymetlendirebiliriz. Temel sabahın köründen beri ayaktadır, biraz da akşamdan kalmadır hâlâ. Takımın iş başına en az kazanan elemanı olmasına karşın tüm yük onun omuzlarında üzere hissetmektedir. Öyledir de. Yapımdaki en ufak aksaklığın hesabı, onunla uzaktan yakından ilgisi olmasa da, ondan sorulabilir. Bu hesabı o günün rüzgarına nazaran yapım amiri de sorabilir, menajer de, kümenin yıldızı da. Yaptığı iş, bu müzik bölümü denen ipini koparan hokkabazın dalabildiği ve orada büyük paralar kazanabildiği bir bataklığın kıyısında olduğundan, herkesçe yapılabilecek kolay bir iş olarak addedilir. Yük taşımaktan, birtakım aletler kaldırıp indirmekten ibaret bilinen bu iş, ameliyattaki bir cerrah hassasiyetinde parmaklar ve savaştaki bir general sağlamlığında hudutlar gerektirir halbuki. Kale üzere durmalıdırlar, yerine nazaran yarı-şeffaf tül üzere geçirgen yahut yüzde yüz çelik kapı üzere mahfuz olmalıdırlar. Gün boyunca onlarca kere çalan telefonlarına, gelen yüzlerce bildiriye gerilerinde ayı bağırırken yanıt vermeleri gerekir. Şiddetli hava ve ülkemizde genelde çok yıpratıcı saha şartlarına göğüs gererek, birden fazla vakit kimsenin yürek edemeyeceği mahiyette işleri üstlenir, cansiperane bir yaklaşımla şovun kusursuz sunumuna çabalarlar. İşte tam da bu türlü bir günün gecesinde başlayan konserin, sahne üzeri performans anlarının hassasiyetlerine konsantre olmuş, şahin üzere keskin gözlerle nefes almadan sahnedeki müzisyenleri ve enstrümanları gözlerken ansızın kulaklarına viskideki buz ölçüsüyle ilgili bir şey fısıldanabilir. Yahut sahne önünde kendisine uygun promil ölçüsünü kat be kat aşmış, tekraren uyarılmış olmasına karşın ısrarla çantasını sahnenin üzerine koyan bir kendini bilmez, konser sonunda pena yahut baget istediğini otuz sekizinci kere bağırıyor olabilir. Tam bunlar olurken aniden bas gitarın sinyali masraf ve basçı sahnede pandomim yapmaya, birebir vakitte Temel’e kaş-göz yapmaya başlayabilir mesela. Bu türlü bir durumda, ağzında tuttuğu fenerle bas amfisinin üzerine sahnede yer kaplamamak ve seyirciye görünmemek için adeta sürünerek giderken o sinyalin gidişi bile kendisinden bilinebilir. Müziğin son nakaratının ortasında sinyal geri gelir ve pandomim biter. Ancak olan olmuştur bir sefer. Halbuki hafta uzunluğu menajere bas amfisindeki elektrik sıkıntısından bahsetmiş ve bakıma göndermek istemiştir o amfiyi. Ancak elbette menajerin “çok daha mühim” işleri olduğundan bir kulağından girip başkasından çıkmıştır ve kümenin büyük hit müziği, bekçi radyosunun mono hoparlöründen çalınır üzere geçmiştir seyirciye.
Ve son müziğe gelinmiştir. Sahne önündeki “afet”i şimdi konserin üçüncü müziği esnasında görüp gözüne kestirmiş, konser boyunca da tekraren göz göze gelmiş olan yıldızımız son müzik öncesinde Temel’i yanına gerçek çağırır ve çaktırmadan günün talihlisini işaret eder. İşaret ve misyon alınmıştır. Konser sonrası kulis operasyonu için artık de bir nevi kolluk ve halkla bağlar vazifesi de Temel’dedir artık. Vazife eksiksiz formda yerine getirilir, Mecnun Leyla ile buluşturulur. O an, Temel’in önündeki 2,5 saatlik süreç öncesi birazcık adrenalin içeren tek an olacaktır. Sahnedeki 38 modül ekipman tek tek sökülecek, muntazam halde toplanacak, kutulanacak, taşınacak, yüklenecek ve sağlıcakla yola çıkartılacaktır. Ya bir sonraki konser için Konya’nın altındaki Konyaaltı Açıkhava Tiyatrosu’na, ya da konuta, İstanbul’daki depoya hakikat.
DAİMA O MALUM FİNAL…
Yola çıkmadan eşyalarını toplamak ve süratli bir duş almak için otele uğrayan Temel asansörde yıldızımızla karşılaşır. Yaklaşık 4 yıldır bu kümeyle çalışmakta olmasına karşın o güne kadar yıldızımızın kendisiyle iş haricinde en fazla 400 söz konuştuğu Temel, gün boyunca iki buçuk paket sigara içmiş olsa da, kendisine yapılan terasta baş başa bir sigara içme teklifini elbette reddedemez. O beş dakikalık sigara molasında kendisiyle hiçbir küme üyesiyle yahut yakın arkadaşla dahi paylaşılmamış, kapağı açılmamış büyük sırlar paylaşılan Temel, oradan oraya bir tilt topu üzere savrulduğu gecenin de sabrının da sonlarındadır. Sahne öncesinin, ardının ve sonrasının bu görünmez kahramanı, kendisiyle paylaşılan bu büyük sırlardan dolayı son derece mütehassis bir huşu içerisinde duşun altına girmek üzereyken telefonu çalar. Arayan minibüsçüdür, karşılıklar. Kendisinden 22 yaş büyük olmasına karşın ona “abi” diye hitap eden sürücü 14 saattir yemek yemediğini, açlıktan da bütün gün gerçek dürüst uyuyamadığını, bu halde direksiyon sallamasının tehlikeli olacağını söyleyerek Temel’e vicdanî yük bindirdikten sonra sorar: “Abi, kulisteki o tavuk dürümlerden kaldı mı, sende var mı?”
Gazete Duvar
