Victoria Rodner

Covid-19’un dünyayı tehdit ettiği ve tehdit etmeye devam ettiği son birkaç aydır yeni ve güçlü bir endişeyi yaşıyoruz. Lakin virüsle yaşamak tıpkı devranda bize yeni numaralar da öğretti; bizi alışveriş yapmaya, çalışmaya, öğrenme, toplumsallaşmaya, sıraya girmeye, dua etmeye, oyun oynamaya ve velev nasıl hareket edeceğimiz ve birbirimizle nasıl etkileşime gireceğimize dair yeni yollar bulmaya zorluyor.

Bununla birlikte, bizleri, virüsün kendisinden daha uzun müddet yaşamakla tehdit eden kalıcı bir dehşet kelam konusu. Ruhlarımızı ve vücutlarımızı yaralayan lakin hayat kurtarıcı bir mecburilik olan toplumsal aralıktan kurtuluşumuz ne vakit gerçekleşecek?

AYRIŞAN VÜCUTLAR

Vücuttan ziyade zihne öncelik veren geleneğe rağmen, vücut aracılığıyla ve vücudun kendisiyle öğrenilen derslerin daha uzun ömürlü olduğu ortada. Örneğin, hayat yerlerinin ırk temelli biçimde ayrılmasının yarattığı kalıcı toplumsal ve ruhsal tesirleri düşünün.

Yahut kendi araştırmalarımın gösterdiği üzere, kamusal yerlerin, siyasi bir savaş ortamı yaratmak için kişileri ‘onlara karşı biz’ diyerek nasıl kutuplaştırabildiğini düşünün. Vücudumuzun bir meydanda bulunma hali, davranış ve düşünüş biçimimizi direkt tesirler.

Toplu taşıma, açık planlı ofisler, fabrikalar, şantiyeler, havalimanları, sınıflar, konser salonları ve alışveriş merkezleri: Pekala, (sınırlı) yerlerimize yine çıkmaya teşvik edilirken bununla nasıl başa çıkacağız? İki metrelik güvenlik aralığımız yavaşça buharlaşırken kaygının bu yeni fizikî tezahürünü, yani kendimiz de dahil olmak üzere, rastgele birimizin bir tehdit olabileceği gerçeğini nasıl aşacağız?

KORONAYLA NASIL BAŞA ÇIKARIZ?

Global bir virüsten -fiziksel ve duygusal olarak- etkilenen bir dünyaya nasıl bir meal yüklediğimizi görmezden gelmemeliyiz. Yaptığım araştırmalar, mekan tasarrufumuzun nasıl şekillendiğini ortaya koydu; birbirimize olan yakınlığımız, aramız ve birbirimiz arasında oluşturduğumuz hudutlar bizi toplumsal, kültürel, ekonomik ve velev politik olarak etkiliyor. Artık vücudumuzun bir salgının şekillendirdiği yeni bir dünyayla nasıl başa çıkmayı öğrendiğine tanık oluyoruz.

Alışveriş meydanlarının, yeni ve potansiyel açıdan bulaşıcı varlığımızı inançlı bir formda ağırlamak gayesiyle nasıl dönüştürüldüğünü düşünün. Dükkan sahipleri süratli bir biçimde, nasıl, ne kadar, ne sıklıkta ve kiminle alışveriş yaptığımızı tekrar keşfetti. Görünür işaretler ve incelikli teftiş tatbikleri sayesinde, artık bir an bile duraksamaksızın vücudumuzun, daha evvel yaptığımız üzere gayri vücutlara nazaran nasıl bir bölge işgal ettiğinin farkında olmamızı sağlıyorlar.

Salgınla ilgili yeni işaret ve bildirilerin ortaya çıkmasının akabinde, alışveriş sahalarımızın, halka açık parklarımızın ve neredeyse güç bela dolan sınıflarımızın, toplumsal etkileşimimizi engelleyen ve ihtimamla düzenlenerek bizi birbirimizden uzaklaştıran ortamlar haline getirildiğini izliyoruz.

Evet ya bu kollayıcı bariyerler indikten sonra vücutlarımız ortak ortamlarda nasıl gezinecek? Yolcular, yan koltukta virüs bulaştırabilecek bir yolcunun oturması tasasıyla titremeksizin otobüslerde, trenlerde ve uçaklarda nasıl basitçe yan yana oturacaklar?

Yeni normalimiz, yüzlerin gözlerden saklandığı, plastik eldivenlerle körelen duyuların ve hami bir camla engellenen insan teması mümkünlüğünün var olduğu bir dünya mı? Vücutlarımız bununla nasıl başa çıkacak? Evet, yeni kırılgan ve daha duru dünyamız tüm bu vücutlarla nasıl başa çıkacak?

IRKI, CİNSİYETİ YA DA BİR YÜZÜ YOK

Salgının kimi kişileri -yaşlılar ve sıhhat problemleri olanları, bayanlardan çok erkekleri, birtakım etnik azınlıkları, topluluğun ön çeperlerinde olanları- başkalarından daha fazla etkilediğine ait kanıtlar olmasına rağmen, Covid-19’la ilgili daha da korkutucu bir belirsizlik mevcut. Marazı taşıyanlar görünüm ve davranış itibariyle telaş verici biçimde sıradan insanlarken, yeni kanıtlar birçoğunun hiçbir belirti göstermeyebileceğini düşündürüyor.

Çektiğimiz acının kaynağının bir cinsiyeti, etnik kökeni, siyasi gündemi ya da bir hedefi yok. Bir hikayeden yahut bir yüzden mahrum olması, salgına hazmetmeyi zorlaştıran âlemşümul bir nitelik veriyor.

Oburlarının vücutlarına karşı duyduğumuz endişe yeni bir şey değildir ve insanlık, velev 11 Eylül sonrası Müslümanlar olsun, velev Brexit referandumuna kadar sayıları artan sığınmacılar ya da sistemik biçimde şeytanlaştırılan siyah beşerler olsun, birtakım figürleri başkalarından daha korkutucu olarak görmeye dair uzun ve zalimce bir geçmişe sahiptir.

Buna rağmen Covid-19’un âlemşümul tabiatı, vücutları birbirinden neredeyse ayırt edilemez kılıyor, bu da hepimizi tıpkı anda savunmasız ve tehlikeli hale getiriyor. Covid-19’a karşı duyduğumuz endişemiz gerekçelendirilmiş olmaktan ziyade doğal olarak içgüdüseldir ve kas hafızamızda sıkı bir halde kökleşmiştir; bu durum, yeni edindiğimiz ve birbirimize karşı duyduğumuz endişeyi silkeleyip atmamızı daha güçlükle hale getirir.

YENİ SIRADANA NASIL ALIŞIRIZ?

Yeniden de hala bir umut ışığı var. Covid-19’u büyük bir kaldıraç üzere görebiliriz; bizleri, kendi güvenlik açıklarımızı ve diğerlerinin savunmasızlığını kabul etmeye teşvik edebilir ve bu sayede birleşik ve eşit bir ön cephe halinde virüsle savaş edebiliriz. Covid-19 sonrası bu yeni hayat biçimi, bizleri daha sorumlu hale getirebilir ve vücutlarımızın etraf ve iktisat üzerinde yarattığı tesirlerle birlikte bunların toplumsal, fizikî ve duygusal tesirlerinin daha fazla farkına varmamızı sağlayabilir.

Bu yeni Rönesans’ta, vücutlarımız üzerinden ve vücutlarımızla öğrenmek, bizleri dünyayı farklı biçimde görmeye teşvik edecektir. Örneğin, ‘ücretsiz’ plastik poşetlerden mahrum kalmanın yarattığı fizikî rahatsızlığın bize daha bilinçli alışveriş yapmayı öğrettiğini ve uzun vadede tek tasarrufluk plastik tüketimimizi (en azından kısmen) nasıl değiştirdiğini düşünün.

Hapsolduğumuz kozalarımızdan kurtulmaya başlarken, ‘normale’ dönüş kavramı artık hem imkansızdır hem de kaçırılmış bir fırsattır. Bunun mümkün olduğunu öne sürmek, daha iyi şeyler yapma bahtımızı engellerken bizlere yanlış bir iyimserlik hissi verir.

Global bir salgından hem fizikî hem de duygusal olarak sağ çıkmak, bizi iyileştiren ve şekillendiren yaraları gözler önüne seren ve gururla taşımamız gereken bir iz üzeredir. Ama o vakit gelene kadar, vücutlarımız yeni ve garip dansımıza devam etmeli.

Metnin aslı The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)

Gazete Duvar