ANKARA – Türkiye’de birinci korona virüsü olayının tespit edildiği 11 Mart’tan bu yana yaklaşık 8.5 ay geçti. Bu süreçte 14 binin üzerinde kişi hayatını kaybederken hasta sayısı 500’i bini aştı. Covid–19 ile gayrette en ön safta vazife yapan sıhhat çalışanları, vefat ile hayat ortasındaki ince çizgide insanları hayatta tutmak için ağır bir gayret veriyor.

Bilhassa son devirde artan hadise sayıları ve mevt oranlarındaki yükseliş, gözleri yine ağır bakım ünitelerine çevirdi. Sıhhat Bakanlığı’nın korona virüsü tablosuna nazaran ağır bakım servisleri yüzde 71 oranında doluluk gösterirken, Türk Tabipleri Birliği ve sıhhat çalışanlarına nazaran bu oran yüzde 100’e yaklaştı. Bu devrin en ağır yükünü taşıyan sıhhat çalışanları, ağır bakım ünitelerinin durumunu ve bu süreçte yaşadıkları zorlukları anlattı.

‘YOĞUN BAKIMLARDA YÜZDE 100’ÜN ÜZERİNDE BİR KAPASİTEYLE UĞRAŞ VERİYORUZ’

Ameliyathanelerin ağır bakım ünitelerine dönüştürülmesinden bu yana tam kapasitenin üzerinde çalıştıklarını tabir eden Türk Ağır Bakım Hemşireleri Derneği Lider Yardımcısı Aycan Kelez Yayık, “Yoğun bakım doluluk oranları yüzde 71 olarak gösteriliyor ancak İstanbul için bu oranın üzerinde bir kapasite ile çalışıyoruz. Biz mevcut Covid–19 hastaları için ayırdığımız ağır bakımları doldurduk ve üzerine ek yataklar açtık. Yatak kapasitesinin artırılmasına karşın hala yetemiyorsak yüzde 100’ün üzerinde kapasite ile gayret veriyor demektir” diyor.

‘YOĞUN BAKIMDAKİ KORONA VİRÜSÜ HASTALARININ YÜZDE 50’Sİ ÖLÜYOR’

İstanbul’da korona virüsü salgınındaki tırmanışı “Mart-nisan ayından daha makûs durumdayız” kelamlarıyla anlatan Aycan Kelez Yayık şunları söyledi:

“Şu an benim çalıştığım hastanede ağır bakımda olan korona virüsü hastalarının yüzde 50’si ölüyor. Salgının başlarında yüzde 30’larda seyrediyordu lakin artık yüzde 50’lere çıkmış durumda. Bu süreçte ağır bakım hemşireleri önemli manada yoruldu ve yıprandı. Zira çok daha fazla hastaya bakmak durumunda kalıyoruz. Standartlarda bir hemşirenin 2 hastaya bakması gerekirken, artık 4-5 hastaya bakıyor. Bir korona virüsü hastasına en fazla 12 saat bakmak gerekirken 24 saat çalıştıran hastaneler var.

Tıpkı vakitte artan hasta sayısı nedeniyle ağır bakımda görevlendirilen hemşireler oldu lakin hiç deneyimleri yok. Hiç deneyimi olmayan hemşireye bir anda hasta verilemeyeceği için mevcut ağır bakım hemşiresi bir de yeni hemşirelerin eğitimini sağlıyor. Önemli manada tükenmişlik kelam konusu. Sıhhat Bakanlığı ağustos, eylül, ekim ödemelerini 3 ay tavandan yapılacağını açıkladı lakin üniversite hastaneleri bundan yararlanamadı.”

‘BİR YATAK EN FAZLA YARIM SAAT BOŞ KALIYOR’

Türkiye’nin eylül ayında en çok olay artışının yaşandığı kentler ortasında yer alan Ankara’da salgının seyri İstanbul’a oranla düşse de ağır bakım kapasitesi açısından kriz devam ediyor. Ankara’da büyük bir kamu hastanesinin ağır bakım ünitesinde misyon yapan bir hemşire, birbirlerini “Bu savaşın askeri biziz” diyerek motive ettiklerini, lakin ölen her hasta ile tünelin ucundaki ışığı kaybettiklerini söz ederek şunları söylüyor:

“Bizim bizden öteki gücümüz kalmadı. Birinci etapta materyal eksikliğinden yakınıyorduk fakat artık yaşadığımız süreç o kadar sıkıntı ki bu sorun devede kulak kalıyor. Ağır bakımdan devamlı hayatını kaybeden insanları çıkarmaktan yorgun düştük. Bir hastanın iyileşmesi için çok ağır emek harcıyoruz; lakin kaçınılmaz sona geldiğimizde hepimizde bir yas hali oluşuyor. Her vefattan sonra tünelin ucundaki ışığı daha da kaybediyoruz. Bir yatak en fazla yarım saat boş kalıyor.”

‘ÖLÜMDEN EVVELKİ SON SAHNENİN ŞAHİTLERİ OLDUK’

“İnsanlar, hastaların burada ne yaşadıklarını görse bırakın dışarı çıkmayı balkondan bakamazlar” diyen hemşire Covid-19 hastalarının ölmeden evvel yaşadıkları zorlukları ağlayarak şöyle anlatıyor:

“Hastalar son evreye geldiklerinde onların boğularak öldüklerine şahitlik ediyoruz. Hastanın nefessiz kalmaktan gözlerinden gelen yaşları siliyoruz. Durumu berbata giden hastalara müdahale edip kalp masajı yaparken bir anda ellerimiz kan içinde kalıyor. Yaşamaları için emek verdiğimiz o hastaların vefatlarına şahit olmak, onlara yardım edememek çok büyük bir travma. Ben 12 saat çalışıp 24 saat dinleniyorum ancak hastaları kaybettiğimiz o son anlar aklıma kazanmış üzere hiç çıkmıyor. Bizler vefattan evvelki son sahnelerin şahitleri olduk. Her boş anımızda bu yaşadıklarımız gözümüzün önünden geliyor. Artık insanlara umut verirken bile kendi gücümüzden veriyoruz. Hastaların durumları her geçen gün daha da kötüleşiyor.”

‘EN ÇOK DOKUNMAYI ÖZLEDİM’

Pandemi sürecinde en çok sevdiklerine dokunmayı özlediğini belirten sıhhat çalışanı, “İnsanların birbirine dokunması kadar temiz bir durum bizim için hasret oldu. Pandeminin başında iki ay yurtlara yerleştirildik ancak sonrasında çıkarıldık. Artık ailemle birlikte yaşadığım konuta giderken iki vasıta değiştirmemek için borç altına girdik. Meskende de bırakın onlara sarılmayı en fazla 15 dakika birebir odada durabiliyorum, o da maskeli. Yemek masasının en uzak köşesine oturuyorum. Sonra da odama giderek uyumaya çalışıyorum” diye konuşuyor.

‘YOĞUN BAKIMDA AZRAİL DOLAŞIYOR ÜZERE, MORG DAİMA DOLU’

Diyarbakır’da bir kamu hastanesinin ağır bakım servisinde vazife yapan bir sıhhat çalışanı da ameliyathanelerden yanık servislerine kadar her yerin Covid–19 ünitesine çevrildiğini söz ederek yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

“Ameliyathanenin koridorları kapatılarak ağır bakım haline getirildi. Yanık üniteleri de ağır bakımlara çevrildi. Bu da fizikî şartlardan kaynaklı aygıtların çalıştırılmasını zorlaştırıyor. Fizikî kaidelerin kötülüğünden ötürü oksijen veremediğimiz için ölen hastalara şahit olduk. Bu açıdan idarecilerin bakış açısı hastaların konutta ölmemesi üzerine kurulmuş durumda. Öbür yandan çok uzun mesailerle çalışıyoruz. Müsaade yok, rapor yok, istifa yok. Bizim bir arkadaşımız ikinci derece yanıkla sargılı bir biçimde Covid–19 ağır bakımında çalıştı. Vefatlar son periyotta daha da artmaya başladı. İnanın benim çalıştığım ağır bakımda güya Azrail içeride dolaşıyor üzere bir hissiyatla çalışıyoruz. Bizim hastanede morg daima dolu.”

‘YOĞUN BAKIMDAN BİR HASTA ÇIKARDIĞIMIZ VAKİT MUCİZE YARATTIĞIMIZI HİSSEDİYORUZ’

14 yıllık bir hemşire olduğunu, son 9 yılının ağır bakımda geçtiğini söz eden sıhhat çalışanı, Diyarbakır’da bugüne kadar en şiddetli sürecin yaşandığını belirterek, şunları söylüyor:

“Ben hayatımın hiçbir periyodunda bu kadar yorgun ve ruhsal olarak bitkin olmadım. Bütün katlar ve servisler Covid-19 hastası ile dolu. 2010 yılından bu yana Diyarbakır’da yaşıyorum. Bugüne kadar toplumsal olaylardan ötürü da çok hasta geldi lakin bir formda hastaları iyileştirip meskenlerine uğurladık. Artık servise gönderdiğimiz yahut çıkışını yaptığımız hasta sayısı o kadar azaldı ki, daima vefat var. Günde ağır bakıma 10 hasta geliyorsa birini çıkardığımız vakit mucize yarattığımızı hissediyoruz. Geçen günlerde 7 aylık doğum yapmak zorunda kalan Covid–19 hastası bir hamileyi ağır bakımdan servise çıkardık. O güya bizim umudumuz üzere devamlı serviste ziyaret ettik. Hastaları kurtarabilmek ismine kendimizden geçtik. Yalnızca manevi olarak değil, maddi olarak da yıprandık. Bize verilen kelamların hiçbiri tutulmadı.”

Gazete Duvar