Fenerbahçe kaç formayla ‘MesutOl’abilir?

Fenerbahçe’nin Arsenal’den transfer ettiği Türk asıllı Alman futbolcu Mesut Özil futbolu kadar maliyetiyle de konuşuluyor. Evvelki gün yeni grubuyla 3.5 yıllık kontrat imzalayan Özil, memleketi Zonguldak’ın plakasını işaret eden ’67’ numaralı formayı da sırtına geçirdi. Pekala bu forma ne kadar satılacak?

Mevzuyu gündeme getiren Sözcü gazetesinden Sercan Hamzaoğlu’nun haberine nazaran, Fenerbahçe Mesut Özil’in forma satışlarından 60 milyon TL gelir bekliyor. Kısa vadede 300 bin, uzun vadede ise 400 bin adet forma satışı yapılacağı iddia ediliyor. Habere nazaran, 289 liraya satılan bir formadan kulübe 150 lira kalıyor.

Bu hesap ne kadar gerçek? Konuttaki hesap çarşıya uyacak mı? Kulüp mağazalarının forma, atkı, bardak üzere eserlerle dilek edilen kârlara ulaşamamasının nedenleri neler? Ajansspor Haber Müdürü Kenan Başaran ve Dünya gazetesi muharriri Ceyhun Kuburlu’ya sorduk.

‘FUTBOL İKTİSADINI BİLMEYENLER BU TÜRLÜ HABERLER YAPIYORLAR’

Kenan Başaran’a nazaran sağlıklı bir hesaplama yapabilmek için kulüplerin forma üreticileriyle hangi koşullarda anlaştığını bilmek gerekiyor. Türkiye’de korsan eser ve denetimsizlik kıymetli bir sorun, ayrıyeten pandemi devri forma satışlarını olumsuz etkiliyor:

“Mesut Özil’in KAP’a (Kamuyu Aydınlatma Platformu) bildirilen maliyeti ne? Toplamda 15 milyon Euro’luk bir maliyetten kelam ediyoruz. Yani 100 milyon TL’yi aşıyor. Üç yıllık forma satışı bile bu masrafı çıkaramayabilir.

Türkiye’de medya şöyle yanlış bir hesap yapıyor. Atıyorum Galatasaray ne kadar forma sattı? 100 bin. Bir formanın fiyatı ne kadar? 300 lira. Çarp, oh parasını çıkarttı! Yani spor medyasında futbol iktisadından anlamayanlar işte bu türlü haberler yapıyorlar.

Bir kez kulüplerin forma tedarikçileriyle nasıl anlaştığını bilmek gerekiyor. Bir kulübün özel mutabakatı yoksa, bir formadan yüzde 15-20 falan kazanır. Bizde forma satışları en iyi devrinde bile 500 binlere vurmuştur. Bu da o sezonki hiçbir transferi tek başına çıkartmaya yetmemiştir.

Fenerium’ların geçen sene aylık cirosu 10 milyon TL idi. Yıllık 120, haydi diyelim 150 milyon lira olsun. Bakın ciro diyorum, kâr değil. Bu sayılar ortadayken Mesut formasının inanılmaz ölçüde satılması lazım. Pekala pandemi sürecine girdiğimizden beri rastgele bir forma satış rekorundan bahsedildi mi?

Geçen yıl da Galatasaray, Falcao için birebir beklentiye girdi fakat büyük hayal kırıklığına uğradıklarını şahsen liderleri açıkladı. Bizim forma satışından star futbolcuların maliyetini çıkarmamız mümkün değil.”

‘FENERIUM’UN CİROSU 130 MİLYON LİRA, MESUT KURTARAMAZ…’

“Son periyotta bütün kulüp mağazalarının ciroları düştü. Kulüpler bu mağaza sistemini yıllardır tartışıyor. Mesela Abdullah Kiğılı Fenerbahçe’deyken ‘ortak store’lar açalım’ demişti. Beşiktaş idaresindeki Adnan Dalgakıran da yakın vakitte ‘online satışa geçelim’ dedi.

Geçen yıl Fenerium genel müdürünün açıklaması var, 2019 için ‘130 milyon lira ciromuz var’ diyor. 2020 için yüzde 20 yahut yüzde 30 artışa ulaşmayı hesaplıyorlardı lakin biliyorsunuz, bir pandemi süreci yaşandı ve artık o sayıya ulaşılması güç. Mesut’un forma satışıyla kendi maliyetini çıkarması bana imkanlı görünmüyor.

Forma satışı kişi başına düşen ulusal gelirle gerçek orantılıdır. Türkiye’de korsan forma almak üzere yaygın bir tüketim alışkanlığı da var. Muvaffakiyete endeksli bir satın alma davranışı görüyoruz. Gelişmiş futbol ülkelerinden farkımız bu… Orada taraftar koleksiyoner üzere hareket eder. Burada ekip şampiyonluk havası veriyor mu, ona bakılır. Bir de dönem sonu şampiyon olunduysa, işte forma o vakit satılır. Olağanda kulüplerin tişörtlerden elde edilen çıkar formaya nazaran daha fazladır. Hani şampiyonluğu ilan ettiklerinde anlık tişört basıyorlar ya, işte onların bıraktığı net gelir formadan daha fazla…

Batıda da birçok kulübün mağazasını gezmişliğim var. Eser çeşitliliği açısından Türkiye’deki mağazalar onlardan farklı değil. Hatta Fenerium Türkiye’deki benzerlerine nazaran iyi aslında. Bizim temel problemimiz denetleme… Genel olarak mağazacılık sıkıntı iş. Üç büyüklerin bugüne kadar mağazalarını yaşatmaları bile muvaffakiyettir bana göre…”

‘DÜNYADA BİLE ÇOK GÜÇ, BU TÜRLÜ BİR GELİR MODELİ YOK’

Ceyhun Kuburlu’ya nazaran de Mesut’un forma satışıyla masrafını amorti etmesi imkansız… Kira bedellerinin yükselmesi de kulüp mağazacılığını olumsuz etkiliyor. Profesyonellik açısından Türk kulüpleri Asya ve Amerika pazarına forma ve eser satışı yapan Avrupalı rakiplerinin ziyadesiyle gerisinde…

“Türkiye’de o denli bir şey olamaz. Aslında dünyada bile çok zordur. Tahminen bir tek Juventus Ronaldo’nun transferiyle forma satışından çok önemli gelir elde etmiştir. Yani bu türlü bir gelir modeli yok” diyen Kuburlu’nun değerlendirmeleri şöyle:

“Burada muahedeler genelde şöyle oluyor. Nike, Adidas vb. şirketlere ‘teknik sponsor’ deniyor. Atıyorum Adidas Beşiktaş’a diyor ki, sana yılda 10 milyon euro vereceğim. İlaveten forma satışlarından da küçük bir hisse vereceğim. O da atıyorum, bir forma satışından yüzde 20, yüzde 25, neyse artık… O yüzdeler değişir fakat hiçbir vakit açıklamazlar.

Mesela Fenerium’daki bir formanın fiyatı 289 liraysa, bu para olduğu üzere kulübün kasasına girmez. Buradan sponsor hissesini alır. Üreticinin hissesi vardır. Kulübün hissesi da değişir. Kimine 70, kimine 100 lira kalır lakin hepsi kulübe kalmaz. O yüzden forma satışından çok gelir elde edemezsiniz.

Türkiye’de pandemi öncesinde yılda yaklaşık 1 milyon adet -ki rekorların kırıldığı sene de 1.2 milyon- forma satılmıştır. Sizin o denli bir forma satmanız gerekiyor ki… Yani 10-15 milyon adet satacaksınız ki fakat o vakit parasını çıkartabilesiniz. Ancak hiçbir teknik üretici de bu türlü bir alt yapıya sahip değil.”

‘MESUT’UN 200 BİN FORMASI SATILIR, ÇIKAR DA 20 MİLYONU GEÇMEZ’

“Fenerbahçe’nin teknik sponsorunu değiştirdiği, önümüzdeki dönem Puma giyecekleri konuşuluyor. Puma’yla yapacakları muahedenin ayrıntılarını bilirsek, bir şeyler söyleyebiliriz. Hani o denli bir mutabakat yapılmıştır ki, forma gelirinin yüzde yüzü Fenerbahçe’ye kalıyordur. Lakin bana nazaran Mesut Özil azamî 200 bin forma sattırır ve Fenerbahçe’nin bundan kazanacağı para da 20 milyon TL’yi geçemez.

Bu ülkeye Nicolas Anelka’lar, Roberto Carlos’lar geldi. Ne pandemi vardı, ne bir şey. Fenerbahçe kapalı gişe oynuyordu. Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finale çıkmıştı. O periyotta bile bu türlü satış yapamadı. O vakit Fenerium’un mağaza sayısı da fazlaydı. Fenerbahçe’nin bu dönem sattığı forma sayısı 139 bin. Ligin yarısı gelmiş, artık mümkün mü? Mesut geldi diye 400 bin satman çok hayalci yani… Olsaydı, Roberto Carlos’la olurdu…

Formayı ne vakit satarsın? Mesela derbi maçlar oynanırken statların etrafında forma bulamazsın. Hele bir de kazandıysan büsbütün tükenir. Sen artık statlara gidemiyorsun. Nasıl olacak? Ben derbiyi kazandıktan sonra internete girip forma siparişi mi vereceğim? Şampiyon olacaksın, kupa kazanacaksın, kutlama yok, cümbüş yok.”

‘YERLİ MARKALAR ÜRETMELİ, STORE’LAR BİRLEŞTİRİLMELİ’

“Artık kulüpler kendileri mağaza açmak yerine ‘franchise’ veriyorlar. Çünkü kira bedelleri yükseldi. Şu periyot forma satmak çok güç. Abdullah Kiğılı’nın hoş bir önerisi vardı. Biz bu kadar kira ödemeyelim. Bütün ekiplerin formaları tıpkı mağazada satılsın. Forma fiyatları düşsün, herkes daha çok forma satsın, sorun çözülsün diyordu.

Paris St. Germain’in stadyumunda inanılmaz büyük bir mağaza vardır. İçinde saatler geçirirsin ve eser almadan çıkmazsın. Eldiven alırsın, çakmak alırsın, atkı, kravat, bere, yani kesinlikle bir şey alırsın ve o denli çıkarsın. Lakin bizde o denli bir sistem var ki, çocuğuna küçük bir top almaya kalksan, orada 10 euro falandır, bizde 50 liradan başlar. Yani bizde her türlü lisanslı eserin fiyatı çok yüksek… Aslında lokal markalar yapabilseler, ki Türkiye’de spor sanayisinde de lokal markalar çıkmaya başladı, hem kulüpler daha çok kazanır, hem de forma fiyatları ucuzlar…

Evet Manchester United’lar Çin’den futbolcu alıyorlar, Çin’e forma satıyorlar ancak onlar çok farklı pazar yapılarına sahip… Yerelde 80 milyon kişi, 10 milyon da taraftarın var. Haydi 1-2 milyon da Avrupa’da, 12 milyon diyelim. Sen bu kadar taraftarınla gelir elde edemezsin. Real, Manu, Liverpool vb. forma satışlarının kıymetli kısmını Asya’da, Rusya’da, Amerika’da yaparlar. Oralarda maçları çok izlenir.

Bein Sports bizim maçlarımızı da yurtdışında yayınlıyor lakin burada Belçika ligi ne kadar izleniyorsa, bizim lig de oralarda o kadar izleniyor. Manu’da bir satış ve pazarlama takımı var, 250 kişi! Hangi kulübümüzün o denli bir takımı var? İdareler değiştikçe bu takımlar de değişirse sürdürülebilir bir model yaratamazsın.”