Achim Steiner*
Myanmar’ı Asya’nın en umut vaat eden ekonomilerinden, en kötülerinden biri olmaya götüren onlarca yıllık ‘kapalı kapı’ siyasetlerinden sonra gelen bir on yıllık demokratikleşme süreci, ülkenin gençleri için daha parlak bir geleceğe dair işaret oldu. Bu fırsatı kolay kolay ellerinden kaçırmayacaklar.
GENÇ NÜFUSUN GELECEĞİ TEHDİT ALTINDA
Myanmar nüfusunun yarısı 30 yaşın altında ve bu genç insanların birçoğu ülkelerinin geçen on yıldaki kırılgan, eksik demokrasiye geçiş periyodundan nasibini aldı. Ordunun iktidarı tekrar ele geçirmesiyle insani gelişim ve temel özgürlükler alanında zorlukla elde edilmiş kazanımların feshedebileceğini biliyorlar. Gelecekleri tehlikede. Ömürleri da o denli. 27 Mart’ta, General Min Aung Hlaing, Silahlı Kuvvetler Günü’nü fırsat bilerek ordunun halkı koruyacağını ve demokrasiyi geliştireceğini ileri sürdü. Gerçekte ise bu gün, 1 Şubat’taki darbeden bu yana yaşanan en kanlı gün oldu.
Hâl bu türlü olunca, bir babanın ölmekte olan oğluna sarılıp tasa içinde söylediği üzere “Bugün, hem ömürler hem de gelecekler yok oldu”. Umutlarının gözlerinin önünde yitip gittiğini gören on binlerce genç, Myanmar’ın sokaklarına çıktı. Umut olmadan yaşamayı reddediyorlar.
Ancak ülkedeki gerileme çoktandır şiddetle hissediliyor. Myanmar, Covid-19’un yanı sıra şiddetli bir ekonomik krizle karşı karşıya. Dünya Bankası’nın bölgeye ait son varsayımına nazaran, gayri safi ulusal hâsıla, 2019’daki yüzde 6.8’lik ve 2020’deki yüzde 1.7’lik büyümeyle karşılaştırıldığında, 2021’de yüzde 10’luk bir küçülme yolunda. Ülke bu sırada salgının darbesi altındaydı.
EKONOMİK KRİZ DERİNLEŞİYOR
Geçen yılın sonlarında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Hane Halkı Kırılganlığı Araştırması, fakir hanelerin yoksulluk hududunun çok aşağısına hakikat itilirken, birçok kırılgan hanenin de yoksulluk hududuna yanlışsız sürüklendiğine işaret ediyor. Hatta evvelce mali garantisi olan haneler bile, iş kapatmaları ve iş kayıpları sonucunda ağır şoklarla karşı karşıya.
Yangon, Mandalay ve öteki kentlerin sokaklarında Myanmar vatandaşları bu krizleri en sert şartlarda yaşıyor, eldeki bilgilerin gerisinde sayısız şahsî trajedi yatıyor. Yatırımlar yere çakılırken genç beşerler istihdam imkanlarının kayboluşunu izliyor. Memleketler arası satın alıcı firmalar ve fabrika sahipleri emekçi güvenliği eksikliği açısından mahallî icraatlarının sürdürülebilirliğini sorguluyor. Daima üretimi ve inançlı lojistik şartları garanti edemeyen birçok iş yeri, faaliyetlerini olduğu üzere durdurdu. Bu kapanmalar sonucunda daha da fazla genç insan işlerini ve kıt geçim kaynaklarını kaybedecek.
İnternet bu neslin hayat damarı, ancak sert bir biçimde kısıtlanıyor. Bilgi alma hakkı, tabir özgürlüğü ve internet erişimi üzerindeki yasaklar Myanmar’ı dünyanın geri kalanından yalıtılmış hale getiriyor. Ancak bu gerçekleşirken, bütün bir genç jenerasyon, daha iyi mesleklere sahip olmanın, söz özgürlüğünün, bilgiye erişimin, ileri eğitimin ne olduğunu öğrendi.
YENİ JENERASYON DİKTATÖRLÜĞÜ REDDEDİYOR
Bu gelişmeler genç kalabalıkların kıymetlerini ve tutkularını şekillendirdi, vatandaşlık şuuru aşıladı. Beklentileri, daha evvel erişimlerinin ötesinde görülen gerçek imkanları yansıtıyor: Ebeveynlerinin bildiğinden farklı bir gelecek potansiyeli.
Tarih, gençliğin yüzleşmesi beklenen şeyler hakkında hatırlatmalar sunuyor. 1950’de Myanmar’da kişi başı gelir Malezya ve Tayland’dakinden yüksekti. Ancak takip eden on yıllardaki ‘kapalı kapı’ siyasetleri iktisatta, kamu malları ve hizmetlerinde çok yetersiz yatırımlarla sonuçlandı, bu da insan kaynakları üzerinde derin, yıpratıcı tesirler bıraktı. Askeri iktidar, Myanmar’ı Asya’nın en umut vaat eden ekonomilerinden en kötülerinden birine dönüştürdü.
Bugünün gençlerinin ebeveynleri o vakitleri biliyor ve yaşadıkları acı tecrübeleri çocuklarına aktarıyorlar. Gençler, Myanmar’ın tarihin bilakis yürümesini istemiyor. Susturulamayacaklar. 19 yaşındaki tekvando şampiyonu ve dansçı Kyal Sin (Angel olarak da biliniyor) Mandalay’da emniyet güçleri tarafından vurulduğunda üzerindeki tişörtte “Her şey düzelecek” yazıyordu. Onun üzere binlerce genç insan her gün sokaklara çıkıyor, ordunun karşısında meydan okuyucu bir iyimserlikle dolular, istedikleri ve hak ettikleri ülkeyi hamasetle talep ediyorlar.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in vurguladığı üzere ileriye götürecek tek bir yol var. Güvenlik güçleri şiddete son verecek, generaller geçen yılki (Ulusal Demokrasi Birliği’nin kesin olarak kazandığı) seçim sonuçlarına hürmet göstererek Myanmar’ı demokratik yola geri döndürecek ve bütün siyasi mahkûmlar hür bırakılacak.
Lakin bundan sonra adil ekonomik kalkınma ve insan hakları reformlarında -hareket özgürlüğü, mültecilerin inançlı geri dönüşü ve vatandaşlık da dahil olmak üzere- ve virüsün yayılmasının denetim edilmesinde ilerleme kaydedilebilir. Lakin kendi insanlığına yatırım yapan bir toplum kendi içinde barışı bulabilir.
*Achim Steiner, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Yöneticisi, BM Genel Sekreterliği Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarının Dijital Finansmanı Vazife Gücü Eş Lideri.
Yazının yepyenisi Project Syndicate sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Serdar Aygün)
Gazete Duvar
